Atık Kağıtların Mantar Üretiminde Değerlendirilmesi:

1--Dünyanın bir çok yöresinde, büyük bir gıda ve özellikle de protein açığı vardır. Bunun yanında, toplam tarımsal üretimin yarısından fazlası sap, saman, kavuz yaprak, kabuk, koçan, gıda endüstrisi atıkları vs. gibi artık materyal olarak atılmaktadır. Ülkemiz gıda yönünden kendi kendine yetebilen ülkeler arasında yer almasına rağmen, artan nüfus ve kaynak israfı sonucu besin maddeleri ve özellikle de protein açığı olası görülmektedir.

2--Lignoselüloz esaslı bitkisel ve odunsu artık ve atıklar yakılmak ve atılmak suretiyle büyük bir çevre kirliliği oluşturulmaktadır. Oysa ki, lignin ve selüloz esaslı bu maddelerin mikrobiyolojik degradasyon yoluyla parçalanarak protein içeriği yüksek değerli besin maddeleri haline dönüştürülmesi rahatlıkla mümkün olabilmektedir.

3--Atıkların çevreye zarar vermeyecek şekilde değerlendirilerek, doğaya yeniden kazandırılması, bir taraftan kıt kaynakların optimum değerlendirilmesi, diğer taraftan da çevre kirliliğinin önlenmesi bakımından kaçınılmaz bir zorunluluk halini almıştır.

4--Lignoselüloz esaslı her türlü atık materyal Pleurotus cinsi mantarların yetiştiriciliğinde yetiştirme ortamı olarak kullanılabilmektedir. Yetiştirme ortamı kaynağı, endüstriyel amaçlı yetiştirilen bitkilerin birincil değerlendirme aşamasından geriye kalan artıklar olabileceği gibi, doğada kendiliğinden yetişen her türlü otsu bitki, çeşitli odunsu atıklar, atık kağıtlar ve odunsu ağaçların yaprakları da yetiştirme ortamı olarak kullanılabilmektedir.

4.1--Pleurotus yetiştiriciliğinde, bir çok sanayi ve tarımsal atıkların çok basit işlemlerden geçirildikten sonra kullanılabileceği, ayrıca bu mantarların çevre koşullarına karşı toleranslı  ve çok kuvvetli misel yapıları sayesinde bir çok organik materyal üzerinde fermantasyona gerek duymadan yetiştirilebileceği bilinmektedir.

5--Muğla Üniversitesi’nde yapılan araştırmada ana materyal olarak atık kağıt  kullanılmıştır. Atık kağıtlar mürekkep içermeyen, saman kağıt özelliğine sahip, kurşunkalem yazı ihtiva eden, arşive kaldırılmış öğrenci sınav kağıtlarıdır. Tali yetiştirme ortamı olarak da mısır sapı, fındık zurufu, atık çay yaprağı, fındık yaprağı, kavak yaprağı, kuru üçgül otu, ıhlamur yaprağı, buğday sapı, kayın talaşı kullanılmıştır.

5.1--Çalışmada erkenciliğin göstergelerinden biri olarak kabul edilen misel gelişim süresi bakımından, atık kağıt substratının yalnız başına kullanılması durumunda 22,5 gün ile en uygun sonuç elde edilmiştir. Genel olarak atık kağıdın diğer bitkisel ve odunsu atık ve artık substratlarla 3:1 karışım oranları misel gelişim süresi bakımından diğer substrat karışımlarına oranla daha olumlu sonuçlar vermiştir.

5.2--(Atık kağıt) + (odun talaşı) (3:1) karışım oranına sahip yetiştirme ortamında  %36,3 ile en yüksek verim değeri elde edilmiştir. Pleurotus cinsi mantar yetiştiriciliğinde daha önceki çalışmalarda verim değeri, yaş substrat ağırlığına oranla %30 olarak kabul edilmektedir. Atık kağıtların otsu ve odunsu atık substratlar üzerinde yetiştiriciliğinde verim açısından hemen hemen tüm denemelerde 3:1 ağırlık oranı en olumlu sonuçları  vermiştir.

6--Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre atık kağıtların; yonca, atık çay yaprakları ve ot (fiğ) dışındaki, çeşitli odunsu ve otsu atık ve artık  yetiştirme ortamıları,  P. ostreatus yetiştiriciliğinde başarılı bir şekilde değerlendirilebileceği sonucu görülmüştür.

6.1--Ayrıca Pleurotus cinsi mantar yetiştiriciliğinde yetiştirme ortamı ve yetiştirme ortamı karışımlarının hazırlanmasında azot oranı yüksek substrat karışımlarının kullanılmaması tavsiye edilebilir. Sonuç olarak; Pleurotus yetiştiriciliğinde her türlü odunsu artık materyal,  atık kağıt  ve çeşitli bitkisel atık materyaller  çok basit işlemlerden geçirildikten sonra başarı ile kullanılabilmektedir.

7--Bu şekilde;  hemen her yörede bol miktarda bulunan artıkların değerlendirilerek kullanılması ve ekonomiye kazandırılması mümkün olacaktır. Ayrıca mantarlar son derece akümülatör canlılardır. Yani mantarın bileşimi, üzerinde yetiştiği yetiştirme ortamı ile doğrudan ilişkilidir. 

7.1--Bu nedenle, atık kağıtlar üzerinde mantar yetiştiriciliği ile ilgili yapılacak çalışmalarda kullanılacak kağıtların, mürekkep içermeyen kağıtlar olması gereklidir. Bu tür kağıtların kullanılması durumunda,  hasat edilen mantarların kimyasal analizlerinin yapılarak, insan sağlığı için tehlikeli olabilecek çeşitli ağır metal vb. bileşikleri içerip içermedikleri kontrol edilmelidir.

Kaynak:Atık Kağıtların Mantar Üretiminde Değerlendirilmesi- Ergun Baysal- Sayı : 18. Sayı (Nisan - Haziran 2008)