Asteroit-Dünya’ya Çarpma
Potansiyeli Olan Gökcisimleri-Apofis Asteroidi:
1--2019 yılında da Apofis
olarak adlandırılan bir asteroidin gözlemlerinden elde edilen yörünge kestirimi
sonucunda bu gökcisminin Dünya'ya 2029 yılında adeta "teğet"
geçeceğinin ve ilerleyen yıllarda birkaç kere daha Dünya'nın çok yakınından
geçmesinin mümkün olduğu duyurulmuştur.
2--Dünya'ya çarpan
gökcisimlerinin geçmişte Dünya’ya ve Dünya üzerindeki yaşama çok büyük
etkilerinin olduğu düşünülmektedir. Örneğin, 65 milyon yıl kadar önce 10 km
boyutlarında bir asteroidin Dünya’ya çarpması ve bu çarpışmanın meydana
getirdiği patlamayla atmosfere karışan gaz ve tozun dönemin iklimine yaptığı
etkiyle canlı türlerinin %75’inin soyunun tükendiği iddia edilmektedir.
2.1--65 milyon yıl kadar
önceki çarpmanın, dinozorların sonunu getirirken memelilerin de altın çağını
başlattığı pek çok bulgudan yararlanarak ortaya konulmaktadır
3--Ne kadar iyi gözlenirse
gözlensin mutlaka gözlemlerden elde edilen verilerde bir miktar belirsizlik
olması kaçınılmazdır. Ayrıca Güneş'in gökcisminin Güneş’e bakan yüzünü
aydınlatmasından ötürü oluşan Yarkovsky Etkisi
ve gezegenlerin noktasal ya da küresel simetrik cisimler olmamalarından
kaynaklı kütle- çekim alanındaki anormallikler gibi etkiler, asteroid ve
kuyruklu yıldızların yörünge hesaplarında belirsizliklere yol açmaktadır.
3.1--Bu sebeple Dünya'nın
yakınından geçecek tehlike potansiyeli olan bir cisim için "bu cisim
kesinlikle Dünya’ya çarpar” ya da "bu cismin Dünya’ya çarpması mümkün
değildir" gibi yargılarda bulunmamız mümkün olamaz; sadece yörünge
hesapları -belirsizlikler hesaba katılarak- yapılır ve bir gökcisminin ne kadar
olasılıkla Dünya'ya çarpabileceği kestirilebilir.
3.2--Ayrıca bir yandan gözlem
imkânlarının sınırlı olması (teleskop zamanlarının, teleskopların teknik olarak
sınırlı yeteneklere sahip olabilmesi vb.), bir yandan da bu cisimlerin çok ufak
ve pek çoğunun da albedolarının (ışığı yansıtıcılıklarının) düşük olması gibi
nedenlerden ötürü bize yakın geçme potansiyeli olmasına rağmen henüz
gözleyemediğimiz pek çok gökcisminin var olması mümkündür.
3.3--2013 yılında Rusya'da
Chelyabinsk bölgesinde daha önce tespit edilmeyen -muhtemelen 20 metre
boyutlarında- bir asteroid atmosfere girerek havada infilak etmiştir.Bu
asteroidin, Dünya'yı tabir yerindeyse teğet geçmiş olması (yine de buna rağmen
kayda değer hasarlara sebep olması) tam bir sürprizdi.
3.4--Bu boyutlarda ya da bu
boyutlardan biraz daha büyük bir asteroidin kolay kolay gözlenebilmesi mümkün
değildir ve eğer böyle bir asteroidin yörüngesi Dünya'yla kesişir ve meteor
olarak Dünya atmosferinde tam olarak yok olmadan yere ulaşabilirse büyük
hasarlara sebep olabilir
4--Apofis, Güneş’ten ortalama
yaklaşık 138 milyon mesafede olup Güneş etrafındaki dönüş periyodu 324 gün
kadardır. Apofis’in eliptik yörüngesinde Güneş’ten en uzakta ve en yakında
olduğu mesafe¬ler 164 ve 112 milyon km civarındadır
4.1--Yapılan hesaplar
Apofis’in 2029 yılının Nisan ayında Dünya'nın yaklaşık 30 bin km kadar
yakınından geçeceğine işaret etmektedir. Bu mesafe Ay’ın Dünya’ya uzaklığının
12’de birinden daha azdır. Üstelik bu mesafe, 30 bin km mesafesi iletişim
uydularının bulunduğu yörüngenin yarıçapından bile daha küçüktür. Yani Apofis,
gerçekten de Dünya'ya çok yaklaşacaktır.
4.1.1--Ancak yapılan son
hesaplar, bu asteroidin Dünya’ya çarpma olasılığının milyonda bir kadar
olduğunu göstermektedir.
4.2--Apofis'in 21. Yüzyıl
içinde en az birkaç kez daha Dünya'ya benzer yakınlaşmalar gösterebileceği
hesaplansa da şimdilik yapılan hesaplar, Apofis'in ne 2029'da ne de daha
sonraki yıllardaki yakınlaşmalarda Dünya için ciddi bir risk oluşturmayacağını
göstermektedir.
5--Elon Musk’ın da Ağustos
ayındaki bir açıklamasında belirttiği gibi- şimdilik Dünya'ya çarpacak bir
gökcismi için tamamen savunmasızız.
Kaynak:Bilim ve
Ütopya-S:304-- Prof. Dr. Sıtkı Çağdaş
İNAM • Başkent Üniversitesi Elektrik-Elektronik Müh. Bölümü Öğr. Üyesi