1--Dikey Tarım-Geleceğin Tarımı:

1—2050 de insanların % 80 in şehirlerde yaşayacağı tahmin ediliyor.Bu nedenle şehirlerin tarım alanlarına çevrilmesi bunun içinde dikey tarım uygulamalarına geçmek en uygun çözüm olacak.

1.1--Bu imkan ile gıdaya erişimde nakliye ve ona bağlı fosil yakıt kullanımı en aza inerken,su ve böcek ilacı kullanımı da neredeyse ortadan kalkıyor.Tüm yıl boyunca ürün alabilme imkanı.

1.2—1000 m2 alanda yapılan üretim 100 m2 alanda sağlanabilecek.Böyle bir alanda besinler apartmanın orta katlarında yetiştirilirken,çatı katında güneş panelleri ve çatı tipi rüzgar türbini binanın elektrik ihtiyacını karşılamakta,giriş katında bu ürünleri satan market yanında bu ürünlerden yapılan yemekleri sunan restoran belki bodrum katlarda karanlığı seven mantarın yetiştirilmesi söz konusu olacak.

1.2.1—Bina dış duvarları ısı yalıtımlı-içten dıştan 1.5 cm perlitli sıvalı,

1.2.2--gün ışığı ile aydınlatma sistemi(gün ışığını içeri alan fleks borular için şaftların yapılması ve dışarda-çatıda armatürde toplanan ışık bu içi parlak borularla içerdeki armatürlere verilmekte) ve onun şiddetine göre otomasyonla bitkilere bitkilerin ihtiyaç duyduğu renk olarak sadece kırmızı ve mavi olduğu için kırmızı mavi ışık veren led aydınlatma sistemi

1.2.3—Çatıdan gelen yağmur suyunu ve binada kullanılan suyu filtre edip depolayıp bitkilere gönderen damalama-sprey-sis sulama sistemi

1.2.4—Bitkilere blouse ve klasik müzik dinleten ses sistemi

1.2.5—Binada üretilen her türlü gıda atığını parçalan çöp parçalayıcısı ile gübreye dönüştüren solucan gübresi üniteleri

1.2.6—Ayrıca binanın bir katında-bk da aquapanik sistem ile et balığı yetiştirebilir.Çatıya arı kovanları yerleştirebilir.

2—Japonya,Singapur ve ABD de dikey tarım tesisleri kurulmaya başlandı.ve bu tesislrde normal tarım alanına göre oranla % 40 daha az enerji harcanırken,açık tarım arazilerinin kullandığı suyun sadece % 1 ini kullanıp aynı miktarda ürün vermekte.Kısaca geleneksel tarım arazilerine oranla % 100 daha verimli çalışıyor.

3—Öneri:Bakanlık dikey tarım tesisleri kurulması için teşvik ve hibe verebilir.ve yapılacak tesisler için sistem ve cihazlar için yönerge önerisi hazırlayabilir.

2--Dikey Tarım:

1--Topraksız tarım uygulamalarında, geleneksel tarıma göre birim metrekareden alınan verim bazı durumlarda 10 kata kadar artıyor.

2--Tüm  dünyada hızla yükselen topraksız tarım geleceğin işlerinden biri olmaya aday. Yöntem ağırlıklı olarak Güney Kore, Japonya, Tayvan, Çin, Singapur gibi Uzakdoğu ülkelerinde yaygın. Hollanda ve İngiltere’de de büyük işletmeler faaliyette. Ayrıca Birleşik Arap Emirlikleri, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Hindistan’da da başarılı örnekler var. Türkiye’de de bu yöntemle tarım yapan işletme sayısı giderek artıyor.

3--Fajzuinova bitki fabrikası Antalya Organize Sanayi Bölgesi’nde üç yıldır faaliyette. Bitki fabrikalarında geleneksel tarımın aksine çevreyi kirletmeyen, sağlıklı ve devamlı bir tarımsal üretim sağladıklarını ifade eden Cantek Group Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Karaca, “Geliştirdiğimiz üretim sistemiyle ilaç kullanmadan, yılın tamamında tarım yap¬manın önünü açıyoruz ve bunu yaparken minimum su kullanımı ile mükemmel kalitede ürünler elde ediyoruz” diyor.

3.1--. Karaca, “Bitki fabrikaları sistemiyle, 7 gün 24 saat hiçbir dış faktörden etkilenmeden, dilenilen yerde, dilenilen zamanda, tüm koşullarda tarım yapılabilecek” diyor.

3.2--Dikey tarım uygulamaları ile hemen her çeşit bitkiyi yetiştirmenin mümkün olduğunu belirten Atlas, özellikle yeşil yapraklı bitkilerden fesleğen, reyhan, kekik, roka, biberiye, semizotu gibi ürünlerin üretiminde dikey tarımın yaygın olarak kullanıldığını, salatalık, domates, çilek gibi meyve-sebzelerin de

3.3--Dünyada bu yöntemle en çok yeşil yapraklı bitkilerin üretildiğini belirten Karaca, başta marul olmak üzere ıspanak, fesleğen, roka, maydanoz gibi yeşil yapraklı bitkilerin çok rahatlıkla yetiştirilebildiğini vurguluyor. Mantarlar ve çilekler de kapalı ortamlarda kolayca yetiştirilebiliyor.

3.2-- “Zamanla tıbbi ve aromatik bitkiler de bu disiplinde yetiştirilebilecek” diyen Karaca, bu yöntemle şimdiye 200’e yakın bitki yetiştirdiklerini, bunlardan 20 tanesini üretilebilir ve ticareti yapılabilir hale getirdikleri bilgisini paylaşıyor.

3.3--Dikey tarımda bir fabrika kurmanın maliyetinin üretim metrekaresi olarak belirlendiğini söyleyen Karaca, tüm dünyada geçerli maliyetlerin metrekare başına bin ile 2 bin euro arasında olduğunu aktarıyor.

3.4--15 yıldır Ar-Ge yaptıklarını ifade eden Karaca, “Bu alanda yaptığımız yatırım 15 milyon euro’yu geçti. Üç yıldan beri işletmesini yaptığımız bitki fabrikaları bu yatırımın % 60’mı oluşturuyor” açıklamasını yapıyor.

3.5--Bitki fabrikalarının ürünlerin fiyatlarının sabit kalmasında büyük rol oynayabileceğini söyleyen Karaca, “Bitki fabrikaları seralardan sonra gelen Tarım 4.0 evresi. Bu teknolojinin halka kazandırılması ve geliştirilmesi için Tarım Bakanlığı tarafından desteklenmesi gerekiyor” diyor.

4--Dikey tarımın mevsim şartlarından bağımsız yılın tamamında yapılabildiğini söyleyen Atlas, “Işık seviyesi ve hava koşulları geleneksel tarımda kontrol etmek mümkün değilken, kapalı alan yetiştiriciliğinde ışık, sıcaklık ve nem miktarı her zaman en uygun seviyede tutulabilir. Bu sayede birinci kalite hasatlar elde edilebilir.

4.1--Ayrıca topraksız tarım yöntemleri, geleneksel tarıma kıyasla % 95’e varan su ve % 70’e varan gübre tasarrufuna imkân tanıyor” bilgilerini veriyor.

4.2--Dikey tarım sistemlerinin depolarda ve nakliye konteynırlarınm içerisine kurulabileceği gibi restoranlarda, kafelerde ya da evlerde de uygulanabildiğini söyleyen firmanın Kurucu Ortağı Levent Atlas, “Profesyonel kapalı alan tarımcılığı, geleneksel seralara göre daha maliyetli yatırımlar.

4.2.1--Güneş ışığı yerine LED ışıkların kullanılması ve iklimlendirmenin suni olarak yapılması maliyetleri artırıyor. Aydınlatma, sulama, gübreleme ve iklimlendirme otomasyonlarına sahip bir dikey tarım tesisinin metrekare başına yatırım maliyeti yaklaşık 5-5 bin 500 TL arasında” açıklamasını yapıyor.

4.3--Dikey tarımın üretici bağlamında avantajı birim alandan daha az su ve sentetik gübre harcayarak verim elde etmektir. Esas itibari ile birim alandan sentetik gübre ile maksimum verim alma felsefesi dikey tarımda tepe noktadadır.

4.3.1--2030'a kadar sentetik gübre kullanımını % 50'ye düşürmeyi, 2050'ye kadar da sıfırlamayı hedefleyen Avrupa Birliği'nin dikey tarımda alacağı tavır çok önemli.

5--Dikey tarımda başta domates olmak üzere biber, patlıcan, salatalık, kavun, çilek ve kabak çokça yetiştiriliyor. Ayrıca az miktarda da olsa fasulye, karpuz, marul, ıspanak, maydanoz, tere ve roka gibi ürünler de yetiştiriliyor. Bence en iyi tarım doğanın en iyi şekilde kopyalanması ile gerçekleştirilen tarımdır.

Kaynak:

1--Para Dergisi-25Nisan-1 Mayıs 2021

2--Popular Science-Ocak-2017