Deniz Suyundan İçme Suyu Elde Edilmesi:

1--Deniz suyunu arıtan tesisler, sabit ve modüler olmak üzere iki türde olabiliyor. Modüler tesislerin verimleri düşük. Ancak uzun süreli çalışma imkânına sahipler. Tatil köyleri, moteller, kışlalar, geçici kamplar için ideal bulunuyor. Modüler tesislerin, konteynır veya kapalı kamyon içine monte edilmiş olanları da var. İlk örnekleri Kaliforniya’da ortaya çıkan bu tesisler hızla yayılıyor.

1.1--Amerika’da orta boyutta bir kamping için denizden kaliteli su üreten kompakt paket tesisin fiyatı sadece 6-7 bin dolar civarında. Günde 150 galon (568 litre) tatlı su üreten bu mini tesisi, kamyon üzerinde dilediğiniz yere götürebiliyorsunuz. Taşınabilir kompakt tesisler son derece ucuza mal olurken, büyük arıtma tesislerin ilk yatırım maliyetleri epey yüksek.

2--Ters ozmoz yöntemiyle deniz suyundan içme suyu elde edebilmek için; filtrasyon ünitesi, yüksek basınç pompası, eneıji pompası ve yeniden minerallendirme ünitesi gibi birçok ekipmana ihtiyaç var.

2.1--Bir tesisin başlangıç maliyeti (ön arıtma dahil) metreküp başına 400-450 dolar arasında değişiyor. İşletme maliyetleri ise Kimyasallar, filtre bileşenleri, membran, elektrik ve ön arıtma dahil işletme maliyeti ise yine metreküp başına 0.50-1 dolar arasında.

2.2--Tabii ham su deposu, ham su pom-paları ve tesis binası gibi yatırımları da unutmamak gerekiyor. Sistemin eneıji maliyetleri ise kurulacak tesisin kapasitesine göre değişiyor. Ancak ortalama eneıji kullanımı metreküp başına 2.5-5 kilovat saati (kwh) bulduğunu söyleyebiliriz.

2.3—Ters Osmoz Sistem Elemanları:

1--Ham su besleme pompalan

2--Kimyasal dozaj üniteleri

3--Filtrasyon üniteleri

4--Yüksek basınç pompaları

5--Membran modülleri (membran ve membran kılıfları)

6--Membran yıkama sistemi

7--Yeniden minerallendirme ünitesi

8--Otomatik ve manuel kontrol vanaları

9--Alçak ve yüksek basınç boruları

10--PLC kontrollü kumanda panosu

11--Basınç ve debi göstergeleri, iletkenlik, PH ve ORP analizörleri, alçak ve yüksek basınç şalterleri

3-- Halen dünyanın en büyük ters ozmoz tesisi, Birleşik Arap Emirlikleri’nin başkenti Abu Dabi’de. Günlük kapasitesi yaklaşık 300 bin metreküp olan tesis, sadece deniz suyunu değil atık suları da işliyor. Bu muazzam tesisin çıplak maliyeti 3.5 milyar dolar.

3.1-- Suudiler tath su ihtiyacının yansım, diğer Körfez ülkeleri ise üçte birini denizden karşüıyor. Çin, Güney Afrika ve Amerika’da da kaynak kalitesinde deniz suyu işleyen tesisler var.

3.1--Türkiye’de henüz büyük ölçekli bir tesis yok. Ancak yabancı firmaların temsücüeri ve yerli yapımcılara bu konuda yoğun talep geldiğini duyuyoruz. Örneğin, 3 ay önce Türkiye ofisini açan E-Tech USA’de hummalı bir çalışma olduğu belirtiliyor.

3.2--ABD merkezli E-Tech USA, deniz su-yundan içme suyu arıtmaya yönelik projelere danışmanlık yapıyor, talebe göre sistem de kuruyor. Şirketin Türkiye’de temsilcilik vermek yerine doğrudan ofis açmayı tercih etmesi, pazarın potansiyeli hakkında önemli bir ipucu olarak yorumlanıyor. E-Tech USA Operasyon Müdürü Umut Akın, yaptıkları işi şöyle anlatıyor: “Biz de ters ozmoz tekniğini kullanıyoruz. Ancak kurduğumuz tesislerde denizden suyu doğrudan çekmiyoruz. Bunun yerine deniz kıyısında, sahil kuyuları dediğimiz yerlerden çekiyoruz.

3.4—Bodrum Yalıkavak Belediyesi, içme suyu sıkıntısını deniz suyunu arıtarak aşmayı planlıyor.Bu doğrultuda, yıllık kapasitesi 1 milyon metreküp olan bir tesis kurulacak.Yalıkavak Belediye Başkanı Mustafa Saruhan, halen yerli ve ,yabancı şirketlerle görüşme halinde olduklarını, yakında tesisin în yapımı için ihaleye çıkacaklarını söylüyor.

3.4.1--Saruhan, “Bu tesisi bir yıl içinde faaliyet geçirmeyi hedefliyoruz. Tesis kurulduktan soma Bodrum Yarımadasındaki mesken ve işletmelere halen metreküpü 1.1-1.5 YTL fiyatla verüen suyu, neredeyse yarı fiyatına verebileceğiz” diyor.

3.5--Marmara Denizi’nin şirin adası Avşa da içme suyunu denizden karşılamayı planlıyor. Belediye, İller Bankası’yla birlikte deniz suyunu tatlı suya dönüştürme projesini başlatmış. Projenin şebeke ve depo bölümleri tamamlanmış.

3.5.1--Bu hafta içinde arıtma tesisi için ihaleye çıkılacak. Tesisin bir yıl içinde tamamlanması planlanıyor. Avşa Adası Belediye Başkanı Cevdet Çağlar, tesis devreye girdiğinde deniz suyundan saniyede 46 litre içme suyu üretileceğini söylüyor. Çağlar, elde edilecek suyun şişelerdeki kadar sağlıklı olacağmı iddia ediyor. Ayrıca elde edüecek suyu ihtiyaç halinde yakın bölgelere vermeyi vaat ediyor.

Kaynak:Para Dergisi-19-25.08.2007