Korona Virusa Bağlı Değişimler-Salgın Fiziği-Salgın Matematiği:

 

1—Hava Kirliliği-Korona Viruse Bağlı İnsanlar Evde Kalınca Hava Kirliliği Azaldı.

 

1--İstanbul Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yeni tip koronavirüs kapsamında alınan tedbirlerden dolayı İstanbul ve Ankara'da hava kirliliğinin azaldığını söyledi.

 

2--Alınan önlemler sebebi ile insanların mart ayının ikinci yarısında evlerinde kaldıklarını söyleyen Prof. Dr. Toros, “İnsanlar evde kalınca havayı kirleten faktörler azaldı. Bunun sonucunda hava kalitesi arttı. Hava kalitesi artınca da hava kirliliği otomatik olarak azalmış oldu.

 

2.1--Prof. Dr. Toros, "Günlük ölçüm değerlerine göre insanlar evde kalınca azot dioksit kirliliği mart ayının ikinci yarısında ilk yarısına göre

 

İstanbul’da………….. % 36 azaldı(yakıt kaynağı doğalgaz )

 

Ankara’da……………% 45 azaldı. (yakıt kaynağı doğalgaz )

 

Bursa'da da…………. %30 azaldı (yakıt kaynağı doğalgaz )

 

İzmir'de ise…………. %13 arttığını belirten(yakıt kaynağı kömür )

 

2.2--Prof. Dr. Toros, "Yaşadığımız bu süreç küresel ölçekte hep birlikte aşırı tüketim, israflar ve iklim değişikliği konusunda daha duyarlı olmamıza, şirketlerin sadece kazanma hırslarından vazgeçerek ihtiyaç kadar üretmek ve kaynakların idareli kullanılması için çalışmalar yapmasına, ekonomi ve sosyal hayat kavramlarını gözden geçirmemize, var oluşumuzun gayesine dönmemize yardımcı olabilir” şeklinde konuştu.

 

2—Korona virüse Bağlı Dünya Yüzeyinin Titreşim Miktarı Azaldı

 

1--British Geological Durvey’den elde edilen verileri inceleyen bilim insanları, yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgınının ardından  dünya yüzeyinin titreşim miktarında ciddi oranda bir azalma olduğunu tespit etti.

 

2--Bilim insanları, bu durumun yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgınının ardından araç kullanımının azalması ve fabrikaların geçici olarak kapatılması sonucunda meydana geldiğini ifade etti.

 

2.1—Coronavirüs Atmosferik Ve İklim Koşullarını İzleme Yetenekleri Kısıtladı:

 

1--COVID-19'a bağlı hava kısıtlamaları, küresel hava tahminlerini gözlemlemek için gereken operasyonları etkilemekte.

 

2--Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) COVID-19'a karşı endişesini belirtiyorken, Dünya'nın atmosferik ve iklim koşullarını izleme yetenekleri kısıtlanmış durumda.

 

2.1--Hava tahminlerin temelinde uydular, ticari uçaklar(uçak seferleri büyük oranda yapılamıyor) ve kara tabanlı platformlar yer alıyor.

 

2.2--Toplanan bilgiler Global Veri İşleme ve Tahmin Sistemi (GDPFS) kullanılarak işlendikten sonra WMO'nun Global Telekomünikasyon Sistemi (GTS) aracılığıyla iletilir.

 

2.3--Hava durumu gözlemleri için kullanılan sistemler otomatik çalışır ve birkaç hafta, hatta daha uzun süre işlevsel olacak şekilde tasarlanmıştır. Ancak Koronavirüs böyle devam ederse, hem GTS hem de GDPFS istemlerinin bakım, tedarik ve onarımlarını yapılamayacağı düşünülüyor.

 

3--WMO ayrıca, iklim sistemini etkilemeyecek ticari faaliyeti sürdürmenin etkili yollarını bulma konusunda bir dengeleme hareketine dikkat çekti.

 

3.1--WMO Genel Sekreteri Petteri Taalas yaptığı açıklamada, "Ulusal Meteorolojik ve Hidrolojik Hizmetler, Coronavirüs pandemisinin yol açtığı ciddi zorluklara rağmen temel işlevlerini yerine getirmeye devam etmeli" dedi.

 

 

2.2-- Enfeksiyon oranlarının % 95'inin 22.5°N ile 57.5°N enlemleri arasında görüldü:

 

2.2.1--JP Morgan yaptığı bir araştırmaya göre , gelişmekte olan ülkelerdeki düşük enfeksiyon oranıyla ilgili, henüz 'çözülememiş bir durum' nitelendirmesinde bulunuyor.

 

2.2.1--Brezilya, Arjantin, Tayland, Hindistan, Filipinler gibi gelişmekte olan pazarlar olarak adlandırılan ülkelerde özellikle ilk günlerde enfeksiyon sayısının çok az olduğu belirtilen araştırmada, aynı tarihlerde gelişmiş olan İtalya, Almanya, İngiltere ve Fransa'da çok daha yüksek olduğu vurgulanıyor.

 

2.2.2--Araştırmada dikkat çekilen bir diğer nokta ise coğrafi bölgelere göre oldukça değişkenlik gösteren enfeksiyon oranları. Çevre ve iklim faktörlerinin virüsün yayılmasına etki edip etmediği üzerinde hala bir takım çalışmaların devam ettiği belirtilen araştırmada, 5 Nisan tarihli verilere göre enfeksiyon oranlarının yüzde 95'inin 22.5°N ile 57.5°N enlemleri arasında görüldüğüne dikkat çekiliyor.

 

2.2.3--Johns Hopkins Üniversitesi ile NASA verilerinin kullanıldığı araştırmaya göre ayrıca, ocak-mart döneminde rapor edilen enfeksiyonların yüzde 90'ı hava sıcaklığının -5 ile 15 derece arasında değiştiği, nem oranının ise 0 ila 8 gram olduğu yerlerde görüldü.

 

2.2.4--Araştırmada ayrıca gelişmiş ülkelerde nisan ayında enfeksiyon oranlarında düşüş olacağı beklentisi yer alıyor.

 

3—Ekonomi-Korona Virusa Bağlı Türkiyede İşyerine Gitme Oranı %45 Azaldı.

 

1--Dünyanın en büyük teknoloji şirketi Google, akıllı telefonlardan topladığı konum bilgilerine göre ülkelerin dışarı çıkma oranlarındaki değişiklikleri açıkladı.

 

2--Yayınlanan istatistiklere göre Türkiye'de işe yerine gitme oranı % 45 oranında azalırken, park ve bahçe ziyaretleri % 60 oranında düştü.

 

Perakende ve Dinlenme………….% 75 düşüş (Restoran, kafe, alışveriş merkezleri, tema parkları, müzeler, kütüphaneler ve konser salonları)

 

Market ve Eczane………………..% 39 düşüş

 

Parklar……………………………% 58 düşüş

 

Toplu Taşıma…………………….% 71 düşüş

 

İş Yerleri…………………………% 45 düşüş

 

Evler……………………………..% 17 artış

 

3--10 Mart tarihinin ardından Türkiye'de dışarı çıkma oranlarının bir hayli düştüğü görülürken, düşüş trendinin hafta sonları maalesef yükseliş gösterdiği de dikkatlerden kaçmadı.

 

4—Korona virusa bağlı bu düşüşler korona virusun daha şiddetli etkilediği ülkelerde daha yüksek seviyelere yükselmekte.

 

4—Yorum:

 

1—Korona virüs ekonomide %30-45 arasında düşüş oluşturabilir.Bu değişime bağlı gelişmekte olan ülkelerden para çıkışı olabilmekte.Bu ise son zamanlarda Türkiyede doların yükselişine neden olarak düşünülebilir.

 

1.1—Bu durum dış borç için gereken finansmanın bulunmasını zorlaştırabilir.

 

1.2—Ülkeler üretimin düşmesine bağlı ekonomik daralma ve kişilerin işleri kaybetmesi durumunda ücret desteği için para basma yoluna gidebilir.Bu ise ülke enflasyon düzeylerini yükseltebilir.

 

2—Üretimin azalmasına bağlı küresel ısınma da yavaşlamış olabilir.Zira bu sene itibarıyla küresel ısınmada 3C sınırına da ulaşılmış olabilinirdi.Korona virüs salgını küresel ısınmada bir mola verilmesini sınır değere bağlı exterm-sıcaklık artışı vs olayların oluşmasını önlemiş olabilir.

 

4—Öte yandan başka bir iddia küresel ısınmanın yerini 2020 den itibaren küresel soğumanın alacağı iddiaları ki bunun nedeni güneş lekelerinin azalma dönemine girdiği iddialarıdır.

 

5—Küresel ekonomik sistemde ABD nin artan borç yükü-FED in borçlanmaya devam etmesi-ABD nin resesyona gireceğini gösteren ekonomik veriler tıpkı 1929 ekonomik krizi gibi ABD nin ve dünya ekonomisin krize gireceği iddiaları oratlarda konuşulmakta.

 

5.1--Korona virüs ile daralan dünya üretimine ile aynı anda küresel soğuma iddialarıda(yaz ayları kapalı geçerse-ürün ekimi azalırsa-tahıl üretimi ciddi anlamda düşerse) üstüne eklenirse dünya ekonomisinin bu duruma nasıl tepki-çıkış göstereceği üzerine araştırılması gereken bir konu olabilir.

 

5.2—Küresel soğuma konusu ciddi biçimde incelenip buna karşı yaz ayları güneşsiz geçecekse ürün ekim desenini ona göre ayarlamak uygun olabilir.

 

5.3—Ülke olarak bir daralma yaşanacaksa bu hizmetler sektöründe olabilir.Buna karşın kamu yönetimi buna çözüm planları oluşturabilmeli.

 

5.3.1--Ayrıca istihdam ve enflasyon artabilir.Bu konular ciddi anlamda incelenip çözüm planları ortaya konabilmelidir.Hizmetler sektöründeki istihdam tarıma yönlendirilebilir mi.

 

5.3.2—Özellikle döviz borcu olan büyük firmaların sahiplerini yabancıların yok pahasına alıp sahiplerini değiştirme riskine karşı ekonomi yönetimi bu firmaları inceleyip şimdiden çözüm üretebilir mi.

 

5.1.1—Bu bağlamda ülke ekonomi yönetimlerinin pik ekonomik durumlara karşı B planlarınıda hazır tutmaları önemli olabilir.

 

https://www.tamindir.com/

 

4—Matematik-Salgının Biteceği Tarih Matematiksel Olarak Hesaplandı- Türkiye'de

 

1--Türkiye'de salgının biteceği tarih matematiksel olarak Alaaddin Keykubat Üniversitesinde hesaplandı. Gerçekleştirilen çalışmaya göre önümüzdeki günlerde Corona virüsü vaka sayısında artış gözlenebileceği, örneklemelerin 15 Nisan sonrasında, salgının yayılma hızında düşüş beklentisine neden olduğu belirtildi.

 

2--Alaaddin Keykubat Üniversitesi'nde görev yapan araştırmacılar tarafından geliştirilen matematiksel modelleme, İngiltere'de Uluslar arası bir bilim dergisinde yer aldı.

 

2.1--ALKÜ Eğitim Fakültesi Matematik Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Zafer Çakır ile ALKÜ Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı Doktor Öğretim Üyesi Hasan Basri Savaş tarafından gerçekleştirilen modelleme, Corona virüs vakasının ilk tespit edildiği 10 Mart tarihi orjin alınarak geliştirildi. Alınan önlemler sayesinde salgının yayılma hızında %50 oranında bir düşüş gözlendiği belirtildi.

 

2.2--Türkiye Koronavirüs Yayılım Matematik Model Simülasyonu adı verilen çalışmayla ilgili olarak açıklamada bulunan  ALKÜ Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı Doktor Öğretim Üyesi Hasan Basri Savaş, Corona virüsüyle mücadele için alınan tedbirler ve bugünden sonra alınacak tedbirlerle vaka sayısının ne şekilde seyredileceğini simüle ettiklerini ifade etti.

 

2.2.1--Savaş, araştırmayla ilgili olarak yazılan makalenin bilim dünyasında olumlu geri dönüşler aldığını da sözlerine ekledi.

 

2.3--Hasan Basri Savaş, gerekli tedbirler alınmasaydı vaka ve ölü sayısı 2 katına çıkabilirdi ifadelerini kullandı. 

 

2.4--ALKÜ Eğitim Fakültesi Matematik Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Zafer Çakır ise daha önce çalışmış olan bir modellemeyi Corona virüsü sayılarına göre güncelleyerek çalışmayı gerçekleştirdiklerini belirtti.

 

2.5--Hastalığın yayılma hızının hasta olan ve olmayan kişi sayısının çarpımıyla orantılı olduğunı ifade eden Çakır, bu bilgiyi gerçek verilerle kullanarak şu anki modellemeye sahip olduklarını belirtti.

 

5—Yorum-Salgın Fiziği:

 

1--Biyolojik Salgın Dalgaları-Elektromanyetik Dalgalar benzeşimi-Akışkanlar Mekaniği Benzeşimi:

 

1—Biyolojik salgın dalagaları tıpkı elektromanyetik dalgalar gibi biyolojik uzayda-insan-biyolojik topluluklarında- ilerler.

 

2—Biyolojik dalganın ilerlemesi ortamın bu dalgaya karşı gösterdiği direnç ile orantılıdır.Direncin azalması(akışkanlarda direnç benzeşimi) durumunda dalga-salgın hızla ilerler.Bu nedenle direnci artırmak gerekir.Dalgaya karşı ortam direnci:

 

1—salgına karşı direnç , ortama bağlıdır.katsayı olarak insanda farklı hayvanda farkılıdır. Ayrıca hava koşulları

 

1—nem

2—sıcaklık

3-ultraviyole yoğunluğuna bağlıdır.

 

2—direnç ortam canlı-insan yoğunluğu ile doğru orantılıdır.Yoğunluk arttıkça direnç artar.Bir anlamda Direnç geliştirmek için aşırı hijyenden uzak durup toplumsal direnç geliştirmek gerekebilir.

 

3—direnç dalganın hızının ilerleme hızının karesi ile doğru orantılı artar.Hızla ilerleyen dalgalara karşı daha hızlı yüksek-güçlü direnç oluşur.

 

4—ortamda direnç dalganın akıcılığı-vizkozite ile ters orantılıdır.ortam ne kadar akıcı ise direnç azalır.akıcılık düştükçe direnç artar.İnsan topluluklarında salgının akıcılığı yüksek ise-hızla yayılıyorsa direnç artar ve salgın hızla sonlanmaya gider yorumu yapılabilir mi

 

5—ortamın ilerlediği kanalın çapı ile ters orantılıdır.Kanal çapı azaldıkça direnç çapın 5. Kuvvetiyle ters orantılı olarak artar.Bu ifadeye göre küçük topluluklarda daha güçlü direç gelişir yorumu yapılabilir mi

 

6—Salgın akışında direnc, salgın akışının reynolds sayısı ile orantılı olarak  artar ve salgın akışı kaotik-türbülanslı hale gelir.

 

6.1--Türbülansta dirençler akış hızının karesine bağlı olup akış hızının karesi ile doğru orantılı olarak artar.Kısaca salgın hızlandıkça salgın hızının karesi ile orantılı direnç oluşur yorumu yapılabilir mi.

6.2—Bu yoruma göre hızla bütün dünyayı saran türbülansa kaymış bir salgına karşı yüksek insan topluluğunda vs direnç oluşacağı için bu salgın sonlanabilir mi.

 

7—Elektromanyetik dalgalar gibi dalganın gücü zamana(uzaklık) bağlı olarak salgın süresinin karesi ile ters orantılı olarak azalır.

 

5.2--Salgın Matematiği:

 

1--Alman matematikçi Stefan Flasche tarafından yapılan incelemeler virüsle ilgili endişe verici bir gerçeği ortaya koydu.

 

1.1--Stefan Flasche tarafından çeşitli veriler ve çeşitli parametreler yolu ile yapılan incelemeler virüsün yayılımı ile ilgili ilginç bir detayı açığa çıkardı.

 

1.2--Araştırmalara göre virüs kaynaklı bir ölüm, iki hafta öncesinde bulunan ancak fark edilmemiş yüz vaka anlamına geliyor.

 

1.3--Yani her bir ölüm, fark edilmeyen yüz vakanın bulunduğunu işaret ediyor. Tabii bu yüz vaka, ölümün yaşandığı süreçteki vakaları değil iki hafta öncesini işaret ediyor.

 

1.4--Yine araştırmalar kapsamında virüs kaynaklı bir ölüm yaşandığında, o sırada fark edilmemiş bin vaka bulunmuş oluyor.

 

1.5--Tabii tüm bu araştırmaların aslında verilerden derlendiğini ve herhangi bir şekilde kanıtlanmadığını belirtelim.

 

Kaynak:

1—tamindir.com

 

2--arge7.com