Sebze-Meyve Üretiminde
Enerji Verimliliği:
1--Şeftali üretiminde
kullanılan girdilerin enerji eşdeğerleri içerisinde en yüksek oran %44, 44 ile
gübre girdisine aittir.
1.1--Bu oranı %23,49 ile
elektrik, %20,92 ile yakıt (dizel) takip etmektedir.
2--Şeftali üretiminde
insangücü, makine gücü, kimyasallar ve sulama suyu girdilerinin enerji
eşdeğerleri ise düşük bulunmuştur.
3--Şeftali üretiminde enerji
çıktı/girdi oranı 0,93 olarak hesaplanmıştır. Bu oranın düşük çıkması şeftali
üretiminde kullanılan girdilerin etkin bir şekilde kullanılmadığını
göstermektedir.
3.1--Bu durum birtakım
çevresel sorunları da beraberinde getirmektedir.
4--Dünyada ve Bazı Önemli
Şeftali Üreten Ülkelerde Şeftali Üretiminde Verim:
Ülkeler……………Verim (kg/ha)
Dünya………………11 049
Çin…………………..9 841
İtalya………………..17 836
İspanya………………12 641
Yunanistan…………..16 346
Türkiye………………18 798
Fransa………………..22 964
Kaynak: FAO, 2006.
4—Çıktı/Girdi Oranı=Çıkan
Enerji miktarı(mj/da)/giren enerji miktarı(mj/da)
4.1—Enerji
verimliliği=Şeftali üretim miktarı(kg/da)/giren enerji miktarı(mj/da)
4.2--Tarımsal Üretimde
Girdi ve Çıktıların Enerji Eşdeğerleri
Girdiler………..Enerji eşdeğeri
katsayısı (MJ/birim)
1-Kimyasallar
Mantar ilaçları…………………216 MJ/Kg
Böcek ilaçları………………….101 MJ/Kg
Kireç…………………………..1.2 MJ/Kg
2-İnsan gücü…………………..2,3 MJ/h
3-Makine gücü………………..65 MJ/h
4-Gübreler
4.1—Azot……………………. 66 MJ/Kg
4.2—Fosfor…………………...13 MJ/Kg
4.3—Potasyum……………….11 MJ/Kg
4.4--Çiftlik gübresi……………0,3
MJ/Kg
5-Yakıt (dizel)………………..56
MJ/Lt
6-Elektirik…………………….3,6 MJ/kwh
7-Sulama suyu………………...0,6
MJ/m3
8—Meyveler………………….1,9 kg/da
5-- Araştırma kapsamında incelenen işletmelerde ortalama
arazi genişliği 15 da’ dır. İşletmelerdeki ortalama şeftali ağaçları sayısı 730
adet, ağaçların ortalama yaşı ise 5,3 yıl olarak belirlenmiştir.
5.1--İşletmelerde ara sürüm
işlemi kulaklı pulluk ile, karık açma işlemi
%76,66 oranında……….. kazayağı
ile,
%23,34 oranında……….. elle
gerçekleştirilmiştir.
5.2--Dip çapası
%63,33 oranında………… kazayağı,
%36,67 oranında………… elle gerçekleştirilmiştir.
5.3--Gübreleme işleminin
%75’i………….. elle
gerçekleştirilirken,
%25’i ise……… gübre makinesi
ile gerçekleştirilmiştir.
5.4--Zirai mücadelenin tamamı
ilaç pompası ile yapılmıştır. Sulama işleminin %35’i…………. Kanaldan salma sulama
şeklinde yapılırken,
%65’i…………. su motoru ile
salma sulama şeklinde yapılmıştır.
5.5--Budama, seyreltme,
hasat, ayırım, ambalaj, yükleme ve boşaltma işlemlerinin tamamı elle
gerçekleştirilmiştir.
5.6--Yetiştirilen şeftalinin
pazara taşıma işleminde traktör kullanılmıştır.
6--Şeftali üretimi için
dekara
20,28 kg…………. azot,
18,07 kg…………. fosfor,
4,29 kg…………… potasyum,
1,33 ton…………. çiftlik
gübresi,
16,86 Lt…………. dizel yakıtı,
432 m3………….. su,
1,84 kg………….. kimyasal
ilaçlar,
39,55 saat……….. insan işgücü,
1,64 saat………… makine işgücü,
296 Kwh………… elektrik enerjisi
kullanılmıştır.
6.1--İncelenen işletmelerde
ortalama şeftali verimi 2215,25 kg/da olarak bulunmuştur. Bunun enerji eşdeğeri
4208,98 olarak hesaplanmıştır.
6.2--Şeftali üretiminde kullanılan
enerjinin
% 0,79’u……………. kimyasallar,
%2’si……………….. insan gücü,
%2,34’ü……………. makine gücü,
%44,44’ü………….. gübreler,
%20,92’si………….. yakıt
(dizel),
%23,49’u………….. elektrik ve
%6,01’i ……………..su girdileri
tarafından oluşturulduğu görülmektedir.
6.3-- En yüksek enerji
girdisi gübreler tarafından sağlanmaktadır. Şeftali üretiminde enerji çıktı /
girdi oranı 0,93 olarak hesaplanmıştır.
6.3.1--Birim alanda
kullanılan enerji miktarına karşılık elde edilen ürün miktarını gösteren enerji
verililiği katsayısı 0,49 olarak hesaplanmıştır.
7-- Şeftali Üretiminde Kullanılan Fiziki Girdiler ve
Enerji Eşdeğerler
Girdiler……………Enerji
eşdeğeri(MJ/da)
Mantar ilaçları……………..28(216)
Böcek ilaçları………………6(101)
Kireç………………………….2
İnsan gücü (saat)……………91(2,3)
sürüm işçiliği…………………0,6
Karık Açma…………………..0,8
Dip çapası…………………….3,1
Gübreleme……………………3,3
Zirai mücadele………………..2,8
Sulama……………………….2
Budama………………………11,8
Seyreltme…………………….8
Hasat…………………………45
Yükleme……………………..13
Taşıma……………………….1
Makine gücü…………………106(65)
Sürüm………………………..18
Karık açma…………………..5,9
Dip çapası……………………9
Gübreleme……………………4
Zirai mücadele………………..30
Sulama………………………..14
Taşıma………………………..27
Azot gübresi…………………1341(67)
Fosfor gübresi………………..225(13)
Potasyumlu gübre……………48(11)
Çiftlik gübresi……………….403(0,3)
Yakıt-dizel………………….949(56)
Elektrik……………………..1065(3,6)
Su……………………………272(0,6)
Toplam enerji girdisi……….4538
mj
Şeftali verimi………………..4208
kg/da
Enerji çıktı/girdi oranı………0,9
Enerji verimliği(kg/mj)……..0,49
( ):enerji eşdeğeri katsayısı
8-- bazı sebzeler için yapılan çalışmalarda çıktı/girdi
katsayısı
sera domatesi için………….. 1,26
sera salatalığı için…………..
0,76
sera biberi için……………… 0,99
sera patlıcanı için…………… 0,61
lahana için………………….. 3,11
soğan için…………………… 2,41
patates için………………….. 2,15
kabak için…………………… 3,21
havuç için…………………… 4,8
kayısı için………………….. 1,24
portakal için……………….. 1,25
limon için…………………… 1,06
mandalina için………………. 1,17
olarak hesaplanmıştır
9—Yorum:
1—Enerji çıktı/girdi oranı
düşük sebze ve meyveleri tüketmek küresel enerji tüketiminde dolayısıyla
karbondioksit emisyonda azalışa yardım edecektir.Kamu bu konuda yayın
yapabilir.
2—Bakanlığa bağlı bir arge
merkezinin tüm sebze-meyve-hayvan ürünleri için bunu çıkarması politikaları
belirlemesi uygun olabilir.
3—Küresel ısınmada ciddi bir
pay çiftlik hayvancılığına gitmekte.Bu nedenle kırmı et tüketimini azaltacak
teşvikler uygulanabilir mi.
4—Enerji çıktı/girdi oranında
gübreler ve pestisitler ciddi yer tutmakta.Bu anlamda doğal gübreler ile doğal
bitki koruma önlemleri oldukaç önemli.
5—Yenilenebilir enerjilerin
kullanımı ve robotik süreçler bu oranın azaltılmasına ciddi katkı yapabilir.
Kaynak: GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 2006, 23 (2), 39-44--Şeftali
Üretiminde Enerji Kullanımı: Tokat İli Örneği-Ziya Gökalp Göktolga1 Bilge
Gözener1 Osman Karkacıer2-1 Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım
Ekonomisi Bölümü, 60240, Toka2- Gaziosmanpaşa Üniversitesi, İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, 60240, Tokat