Binalarda Döşeme Boşluklarının Taşıyıcı Sistem Davranışına Etkisi:

1--Binalarda mimari ve mekanik nedenlerle değişik şekil ve boyutlarda döşeme boşlukları bulunmaktadır. Türk Deprem Yönetmeliği (TDY Deprem bölgelerinde yapılacak binalar hakkında yönetmelik, 2007) ve diğer deprem yönetmeliklerinde boşlukların boyutları ile ilgili sınırlamalar ve yaptırımlar yer almaktadır. Türk deprem Yönetmeliği’nde, kat brüt alanının 1/3’ünden büyük döşeme boşluklarından kaçınılması, aksi halde döşeme süreksizliklerinden dolayı planda A2 türü düzensizlik oluşacağı ve döşemelerin rijit diyafram olarak çalışmadığının esas alınması gerektiği belirtilmektedir.

2--Ayrıca, deprem kuvvetlerinin düşey taşıyıcı elemanlara güvenle aktarabildiğinin gösterilmesi istenmektedir.Bu çalışmada, belirli oranlarda döşeme boşluğu bulunduran betonarme binaların deprem yükleri altındaki davranışları araştırılmakta, TDY2007 ile birlikte çeşitli ülkelerin deprem yönetmelikleri incelenmekte, yapı düzensizlikleri ve döşeme süreksizlikleri ile ilgili getirdiği şartlara değinilmektedir.

3--Seçilen bina modellerinde boşlukların değişik yer ve oranları için, kat  adedinin, kiriş sürekliliğinin, deprem bölgesinin, zemin cinsinin ve rijit diyafram çalışmasının taşıyıcı sisteme etkisi dikkate alınarak yapılan incelemelere ait sonuçlar grafikler halinde verilmektedir. Ayrıca döşeme boşluklarının oranı ve yerleşiminin taşıyıcı sisteme etkisi de incelenmektedir.

4-- SONUÇLAR

1--Belirli oranlarda döşeme boşluğu bulunduran betonarme binaların deprem yükleri altındaki davranışının incelendiği bu çalışmada, ülkelerin deprem yönetmeliklerindeki yapı düzensizlikleri ve döşeme süreksizlikleri ile ilgili şartlar belirtilmiş, çerçeve sisteme sahip seçilen binalarda boşlukların değişik yer ve oranları için incelemeler yapılmış, kat adedinin,kiriş sürekliliğinin, deprem bölgesinin ve zemin cinsinin taşıyıcı sistem davranışına etkisi dikkate alınmış, döşemenin diyafram çalışması irdelenmiş, incelemelere ait grafikler sunulmuş ve incelenen binalar için aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır:

2--Döşemenin rijit diyafram davranışı göstermesi bakımından, boşluk oranının yönetmelikteki sınır değeri geçmesinin yanında simetrik olup olmaması da önem kazanmaktadır.

3--Sınır değerden büyük simetrik boşluklu yapılarda rijit diyafram davranışı gözlenirken,sınır değerden küçük simetrik olmayan boşluk durumunda bu davranışın oluşmadığı belirlenmiştir.

4--Deprem yönetmeliğinde belirtilen 1/3 sınırı, boşluğun simetrik yerleştirildiği yapılar için güvenli bir oran olmaktadır. Kat adedinin artması, deprem bölgesinin büyük ve zemin cinsinin kötü olması, döşeme boşluklarının taşıyıcı sistemin davranışına olan olumsuz etkisini artırmaktadır.

5--En büyük burulma etkileri döşeme boşluklarının simetrik olmadığı ve bu bölgelerde kirişlerin sürekliliğinin sağlanmadığı binalarda meydana gelmekte ve yanal yerdeğiştirmeler artmaktadır.

6--Simetrik olmayan döşeme süreksizliklerinin her katta farklı yerlerde oluşturulması,burulma etkilerinin azaltılması bakımından önem kazanmaktadır.

7-- Döşeme boşluğunun bulunduğu bölgede kat kirişlerinin oluşturulması ve bunların rijitliklerinin artırılması yapı davranışı bakımından olumlu etki yapmaktadır.

8--Çerçeveli binalarda incelenen bu durumun, perdeli ve perde-çerçeveli sistemler için de incelenmesi uygun olacaktır.

Kaynak- İMO Teknik Dergi, 2013 6233-6256, Yazı 393--Binalarda Döşeme Boşluklarının Taşıyıcı Sistem Davranışına Etkisi*--Turgut ÖZTÜRK*