Koronavirus Salgını-Sağlık-Çevre-Bilgiler:
1--Bayındır Sağlık Grubu
Enfeksiyon Hastalıkları Uzm. Dr. Fatma Nur Özdoğan “İnsanların yaklaşık %
80’inin özel tedaviye ihtiyaç duymadan hastalıktan iyileştiği gözlemlenirken,
yaşlı insanlar ve yüksek tansiyon, kalp problemleri veya diyabet gibi
problemleri olanların ciddi hastalık geçirme ihtimalinin daha yüksek olduğu
tespit ediliyor.
1.1—Risk grubunu kendini
ciddi anlamda kendini koruması oldukça önemli.
1.2—Ağrı
Kesiciler-Koronavirus:
1.2.3.1—Ayrıca etken maddesi
ibobrufen olan ilaçlarında ACE2 enzim aktivitesini yükseltebileceği için tedavi
amaçlı ağrı kesici vs ilaçların bu grup dışında doktor önerisyle verilebileceği
ifade edilmekte.
2—Koronavirus Kuluçka
Süresi-Bulaşma:
2.1--COVID-19 için kuluçka
döneminin tahminî 1-14 gün arasında, en yaygın olarak beş gün görüldüğü tespit
edildi” dedi.
2.2--Türk Klinik Mikrobiyoloji
ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı ve Sağlık Bakanlığı Korona Virüs
Bilimsel Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alpay Azap,
2.3--Genellikle ellerle
bulaşıyor bu hastalık. O yüzden elimizi yüzümüze, gözümüze ve burnumuza götürme
alışkanlığını olabildiğince azaltmamız lazım. Bir diğer önlem ise solunum
hijyeni dediğimiz önlemler.
2.4--Nezle isek, grip
olabilir, solunum belirtileri olduğunda maske takarak dolaşmak lazım. Toplumu
koruyabilelim.
2.5--Öksürürken, hapşırırken
ağzımızı ne olursa olsun mutlaka bir mendil ile kapatıp, sonra o mendili hemen
çöpe atıp yine el temizliği sağlamak lazım.
2.6--Bir metrelik bir mesafe,
biz ona sosyal mesafe diyoruz. Bir metreden fazla yaklaşmadığımız sürece hasta
bile olsa karşımızdaki onunla yüz yüze 15 dakikadan fazla kalmadığımız sürece
bir risk taşımıyor” diye konuştu.
2.7—Koronavirusun vücutta
kalma süresi:Pekin’deki bir sağlık
kuruluşunda çalışma yürüten bir grup bilim insanı, yeni tip koronavirüs
vakalarının yarısında virüsün, semptomlar kaybolduktan sonra bir ila sekiz gün
daha vücutta kaldığını tespit etti. Çalışma sonuçları ATSJournals dergisinde
yayınlandı.
2.7.1—Koronavirus-Yeni
Salgınlar:
2.7.1--Rusya Doğal Bilimler Akademisi üyesi, epidemiyoloji ve tıbbi istatistik uzmanı Prof. İgor Gundarov, Yeni tip koronavirüs gripten daha güçlü çıktı. Bir sonraki hastalık da koronavirüsten daha saldırgan olabilir" dedi.
2.7.2--Gundarov, diğer
hastalıklara karşı yürütülen mücadelenin yeni tip koronavirüsün hızla
yayılmasına neden olduğu değerlendirmesini yaptı.
2.8--Bilim insanlarının 2007
yılında yayımladıkları akademik makalede bu yönde ciddi bir uyarıda bulunduğu
ortaya çıktı. Dört akademisyen makalelerinde “Güney Çin’deki ezgotik memeli
hayvanların yenilmesi kültürüyle birlikte, nalburunlu yarasalarda SARS ve
koronavirüs rezervuarlarının geniş miktarda bulunması saatli bir bombadır”
ikazında bulundu
2.7.2—Koronavirus-Hijyen:
1--Sabunla el yıkama ise
elinizdeki tüm kirlilikleri ve mikropları kaldırarak uzaklaştırıyor. Bu nedenle
uzmanlar, sadece bu salgın için değil, genel olarak hijyeni korumak için
ellerin sabunla en az 20 saniye yıkanmasını tavsiye ediyor.
2-- Covid-19’a karşı önlem
almak istiyorsanız mümkün olduğu durumlarda sabunla el yıkamayı, diğer
durumlarda ise kolonya gibi alkol bazlı dezenfektanları kullanabilirsiniz.
2.9—Koronavirus-Çevre:
2.9.1--Çin’de ortaya çıkan
yeni tip koronavirüs (Covid-19) dünyada 6 binden fazla kişinin ölümüne yol
açarken Amerikan'ın prestijli okullarından Stanford Üniversitesi'ndan Dr
Marshall Burke virüsün çevre üzerindeki etkisi konusunda çarpıcı bir araştırma
yayınladı.
2.9.1--Dr. Marshall Burke,
koronavirüsün Çin’de yol açtığı ölüm sayısının 20 katı kadar insan hayatının
kurtulmasını sağladığını ileri sürdü
2.2.2--Dr. Marshall Burke’ün
araştırmasına göre ülkenin güneyindeki Şanghay ve Wuhan şehirlerindeki hava
kirliliğinin düşmesinin sebebi bu şehirlerin sanayi bölgesi olması ve burada
ekonomik faaliyetlerin son dönemde yavaşlaması. Yavaşlayan ekonomik faaliyetler
hemen hava kirliliğine yansıdı ve havadaki azot dioksit (NO2) miktarı belirgin
şekilde düştü.
2.2.3--Dr. Marshall Burke
blogundaki araştırmasını şöyle bitirdi: “Hayatta kalabilirsek, belki de
koronavirüs işlerimizi daha az hava kirliliğine yol açarak yapmamız için yeni
yollar bulmamıza yardım edecek”
Enerji ve Temiz Hava
Araştırma Merkezi'nin (CREA) yaptığı araştırmada da koronavirüs sebebiyle
kapanan fabrikalar ve azalan sanayi üretimi sonrası Çin'deki karbon emisyon
oranı şubat ayında yüzde 25 oranında azaldığı tespit edilmişti.
1.3—Sigara-Koronavirus
İlişkisi:
1--Sağlığa Evet Derneği
Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı, 18 Mart
itibarıyla çoğunluğu Çin ve İtalya'da olmak üzere toplam 194 bin 909
koronavirüs olgusunun rapor edildiğini anlatarak, sözlerini şöyle sürdürdü:
2--"Aralık 2019-Ocak
2020 tarihlerinde yayınlanan 5 çalışma incelenerek sigara kullanmayla
hastalığın şiddeti, yoğun bakım desteği, mekanik ventilasyon ihtiyacı ve ölüm
riski arasında ilişki olup olmadığı araştırılmıştır.
3--Ağır hastalar ve
kaybedilen hastalar arasında halen veya geçmişte sigara kullanan oranı yüksek
bulunmuştur.
4--Sonuç olarak sigara içmek,
Kovid-19 enfeksiyonunda olumsuz seyir ve sonuçlarla ilişkilidir.(ciddi anlamda ilişkili)
4.1--Avrupa Birliği Hastalık
Kontrol Dairesi (ECDC), sigara içenlerin Corona virüsüne bağlı daha ciddi
komplikasyonlara açık hale geldiği uyarısında bulundu.
4.1.1--Çinli doktorların 99
hasta üzerinde yaptığı bir araştırmaya atıfta bulunan Avrupa Birliği dairesi,
tiryakilerin ölüm riskinin yaşlılara kıyasla daha fazla olduğunu kaydetti.
4.1.2--ECDC raporu, ABD’nin
Güney Carolina Üniversitesi’nde yürütülen bir çalışmaya dayanarak sigaranın
akciğerlerdeki ACE2 enziminin aktivitesini arttırdığını, bunun da Covid-19’a
karşı hastaları daha savunmasız hale getirdiğini vurguladı.
5—Yorum:Koronavirus
salgınının yaşandığı bugünlerde sigara içenlerin sigara-nargile-elektronik sigara
içmemesi uygun olacaktır.
5.1—Ayrıca akciğerleri
güçlendirmek için doktor önerisiyle tere-roka yemek-yoğurt suyu içmek-elma
yemek uygun olabilir.
3—Diyabet Hastaları Posayı
Artırmalı:
1--Esenler Medipol
Üniversitesi Hastanesinden Diyetisyen Dr. Canel Önel, yeni tip koronavirüse
(Kovid-19) karşı özellikle risk grubunda bulunan diyabet hastalarının tüketmesi
gereken besinleri açıkladı.
2-- Özelikle koronavirüs, kronik hastalığı olanları daha
çok etkilediği için diyabetliler risk altında. Diyetteki posa miktarı
artırılmalıdır” ifadelerini kullandı.
3-- Önel, şöyle sıraladı:
3.1--Lifli gıdalar birlikte
yenildikleri besinlerin emilim hızlarını yavaşlatarak kan şekerinin yavaş
yükselmesini sağlarlar. Bu nedenle; beyaz ekmek, simit yerine tam tahıllı ekmek
yenmeli, pirinç yerine bulgur tercih edilmeli,
3.2--taze sıkılmış meyve suyu
yerine meyvenin kendisi tüketilmelidir.
3.3--Öğünlerde bol salata
yenmelidir.
3.4--Kana hızlı geçen basit
karbonhidratlar yani beyaz un, beyaz şeker, beyaz pirinç, bal, pekmez, patates,
mısır yerine
3.4.1--kana daha yavaş geçen
kompleks karbonhidratları yani tam tahıllı ekmekler, bulgur, kuru baklagiller,
kepekli makarnayı tercih etmeliler.
3.5--Eğer diyabetik ilaç ya
da insülin kullanılıyorsa muhakkak diyetle birlikte kullanılmalı ve ihmal
edilmemelidir.
3.6--Öğün sayısına ve öğün
saatlerine dikkat edilmelidir. 3 ana öğün ve 2-3 ara öğün yapılmalıdır."
4—Diğer Öneriler:
1-- Sağlıklı ve dengeli beslenmenin yanında uyku düzeni ve
egzersizin de oldukça önemli olduğuna değinen Önel “Çünkü normal yaşantımızda
egzersiz ve spor yapmıyor olsak da hareketlerimiz daha fazlaydı ama maalesef
evde olduğumuz ve hareketlerimiz kısıtlı olduğu için muhakkak 45-50 dakika
günlük egzersiz yapmak gerekir.
1.1--Gece geç saatlere kadar
oturmak sabah uyanmayı güçleştirir.
1.2--Yatmadan 1-2 saat önce
içilen papatya çayı sakinleştirir ve uykuya dalmanızı kolaylaştırır”
ifadelerini kullandı.
2—Evdeyken hareketli
olmak-akşam saatlerinde kimyon çayı içmek-yatmadan önce uykuyu
getiren-antikanser melatonin kaynağı olarak uykuyu getiren vişne suyu içmek-yer
fıstığı tüketmek-ay çekirdeği çitlemek uygun olabilir.
2.1--Yemeklerde salatlarda
elma sirke limon kullanmak.Zencefil-zerdeçal-limon çayı içmek.Tarhana-mercimek
çorbası tüketmek.
3—Gün içinde doktor
önerisiyle bol su içmek-içilen suyun ph ının 7.5 üzerinde olan kaynak suyu
olması uygun olacaktır.
4—Organik mevsiminde
sebze-meyve tüketmek-tam tahıl ekmek tüketmek-mercimek çorbası tüketmek uygun
olacaktır.
5—Evde kişisel bir çalışma
alanı belirlemek ve oluşturmak-konuşmaları watsap-skype üzerinden görüntülü
yapılabilir.
6—Beslenme:
1--Bağırsaklardaki faydalı
bakterilerin kaynağı olan Prebiyotik besinlerle
1.1--Sebzeler: Pırasa, yer
elması, bamya, enginar, kereviz, domates, soğan, sarımsak, hindiba, kuşkonmaz,
hardal bitkisi.
1.2--Kurubaklagiller:
Fasulye, mercimek, bezelye, nohut.
1.3--Tam tahıllar: Tam
buğday, yulaf, kara buğday, arpa, kepekli pirinç
1.4--Yağlı tohumlar: Ceviz,
badem, fındık, ketentohumu.) ve
1.5—probiyik gıdalar(ev
turşusu-ev yoğurdu-kefir- vs) beslenmek
1.6—Bol su içmek-tam kaliteli
uyku almak-moralimizi yüksek tutan uğraşılar(ibadet-yardım etmek-müzik-film
izlemek-egzersiz yapmak)
5—Koronavirus-Psikoloji:
3.1-- Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji
Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Neslim Güvendeğer Doksat, koronavirüs salgınına
karşı ‘‘Evde Kal’’ çağrısının yönetilmesindeki psikolojik süreçlere ilişkin
değerlendirmede bulundu.
1-- Bize iletilen resmi verilere güvenin. Toplumda kaos
oluşturacak hatalı bilgilerin sosyal medyadan yayılmasına aracı olmayın.
2-- Bu süreçte kendinizde veya çocuklarınızda alevlenen
ruhsal hastalıklar varsa, online olarak ulaşabileceğiniz psikiyatrlardan veya
çocuk ve ergen psikiyatrlarından destek alın. Çoğu hekim, görüşmelerini online
olarak uzaktan yürütebilmektedir.
3-- Çocuklarınızla
geçiremediğiniz kaliteli zamanın geçirilmesi için harika bir fırsat bu süreç.
Onları eğitecek, eğlendirecek ve sizin de keyif alacağınız aktiviteleri
gerçekleştirmek için çaba harcayınız.
4--Yemek yapmak ve mutfak işlerinde
de kendinizi geliştirmenin keyfini yaşayabilirsiniz bu süreçte.
5--Evde spor yapmaya veya
belirli ölçüde hareket etmeye özen gösterin. Alınan kalorinin harcanan
kaloriden fazla olması durumunda kilo artışınız kaçınılmaz olacaktır.
6-- Gerçek dışı ve aşırı
karamsar tablolara maruz kalmaktan kendinizi koruyun.Haber bültenlerine arasıra
bakabilirsiniz.
6.1--Evde bulunduğunuz
zamanlar Sizi mutlu eden film-müzik izlemek için fırsak olabilir.
7--Anadolu Sağlık Merkezinden
uzman psikolog Ezgi Dokuzlu
7.1--Önce çocuğunuzu dinleyin
ve duygularını sorun. Böylece çocuğunuzun konu ile ilgili endişelerini
konuşabilir, yanlış anladığı veya kaygılandığı noktaları öğrenebilirsiniz.
7.2--Durumu anlatın,
gizlemeyin. Çocuğunuz bugünlerde fazla meraklı olabilir. Sorduğu sorunun
cevabını bilmiyorsanız düşünmeden anlık cevaplar vermeyin. Emin olmadığınızı
ama onun için araştırıp cevabı vereceğinizi ifade edebilirsiniz.
7.3--Çocuğunuza emniyette
olduğunu hissettirmek oldukça önemli. Hastalıktan etkilenmemek için gereken
koruyucu tedbir ve yapılması gerekenler hakkında konuşun. Bir durum karşısında
ne yapacağını bilen çocuk çok daha rahat hisseder.
Kaynak:
1-- https://www.turkiyegazetesi.com.tr/saglik
2--https://www.amerikaninsesi.com/
3--https://tr.sputniknews.com/
4--https://tr.euronews.com/