Uzay Günlükleri:
1—Uzayda Vakit Geçirmek:
1--Avrupa Uzay Ajansı (ESA)
astronotu ve euronews uzay muhabiri Luca Parmitano ile NASA astronotu Andrew
Morgan, 'Uzay Günlükleri' programında Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (UUİ)
yaşadıklarını ve takipçilerden gelen soruları yanıtlamaya devam ediyor.
1.1--Bu bölümde Parmitano,
zihinsel ve bedensel açıdan sağlıklarını nasıl koruduklarını ve uzun süren uzay
görevlerinde 6 kişilik ekipleriyle birlikte nasıl vakit geçirdiklerini anlatıyor.
1--Parmitano özellikle Dünya
ile iletişim kurmalarının ve uzayda mesai arkadaşlarıyla yaptıkları
aktivitelerin kendilerine büyük moral verdiğini, zira UUİ'deki görevlerinin
oldukça stresli olduğunu belirtiyor.
2--"Söyleyebileceğim ilk
şey mizah duygumuzu korumak olabilir. Bunu böyle algılamasak da şunun
farkındayız; burası çok stresli bir çalışma ortamı..."
3--Parmitano, yerçekimsiz
ortamda mesai arkadaşına yeşil erik fırlatıyor, diğer astronot da bunu ağzıyla
yakalamaya çalışıyor.Avrupa Uzay Ajansı
"Bu sebeple mizah
duygusuna sahip olmalısınız. Mesaide iyi bir arkadaşınızın olması da çok
yardımcı oluyor. Başımıza gelen ve bizi hayal kırıklığına uğratan olayları gün
içerisinde konuşuyoruz."
4--"Tecrübelerimizi
paylaşmak bile bizi çok daha iyi hissettiriyor. Aslına bakarsanız bazen Dünya
ile iletişim kurma şansımız da oluyor. Dünya ile uydu bağlantısı kurduğumuzda
eğer boş vaktimiz varsa, ailemizi ya da arkadaşlarımızı arıyoruz. Bu bize büyük
destek veriyor. Tıpkı normal hayatta olduğu gibi..."
5--ESA astronotu Luca
Parmitano uzayda bir ipe bağlı olarak yatay bir şekilde koşarken.
"Birlikte iğrenç müzikler çalıyor ve yemek yiyoruz"
"Mürettebat olarak boş
zamanlarımızı farklı etkinlikler yaparak geçiriyoruz. Altı kişilik ekibimizle
iğrenç müzikler çalıyor ve birlikte yemek yiyoruz. Her zaman yapacak bir şeyler
buluyoruz. Çok harika ve ilginç aktivitelerimiz var. Uzay koşuları yapıyoruz,
bazen farklı teknolojilerle donatılmış uzay araçları geliyor."
6--"Tüm bu yaptığımız
aktiviteler bizi zinde ve sağlıklı tutuyor. Ancak en güzel şey sanırım ekiple
ve Dünya ile iletişim kurmak diyebilirim."
2—Uzay Yürüyüşü
Yapmak:
1--Bu bölümde Parmitano, hava geçirmez odada NASA astronotu
Andrew Morgan ile birlikte yakında yapacakları uzay yürüyüşünü anlatıyor.
2--Parmitano,
UUİ dışarısında bulunan Alfa Manyetik Spektrometre ismindeki cihazın sıcaklık
kontrol sisteminin bozulduğunu belirtiyor. Astronotların bunu tamir etmek için
uzay yürüyüşü yapması gerekecek.
2.1--Parmitano
yapacakları işlemi şöyle anlatıyor:
2.2--"Sistemi
açacağız ve adeta kalp nakli yapar gibi orada var olan tüpleri keseceğiz.
Ardından yeni pompayı, yani yeni ‘kalbi’ yerleştirip eski tüplerin üzerine
yenilerini takacağız ve uzaydan getirdiğimiz soğutma sisteminin yeniden
başlamasını sağlayacağız. Yani aslında bir bakıma uzayda çok karmaşık bir
sisteme açık kalp ameliyatı yapacağız"
2.3--Manyetik
spektrometreleri yer yüzünde bile tamir etmek zorken, Parmitano ve Morgan bu
işi uzayda, hareket kabiliyeti kısıtlı ve basınçlı elbiseler içinde yapacak.
Tamir sırasında yanlarında dört ya da beş alet çantası da bulunacak.
3--Morgan,
"Bu gerçekten de bir açık kalp ameliyatı gibi. Ben kalp cerrahı değilim
ama bir fizikçiyim ve aralarında çok ilginç benzerlikler olduğunu
düşünüyorum." diyor.
3—Uzay
Araştırmalarında İklim Değişimine Çözüm Arayışları:
1--Parmitano,
sosyal medya platformları üzerinden gelen yüzlerce soru arasından lise
öğrencisi Maarten Das'ın sorusuna yanıt veriyor. Soru, küresel ısınmayla alakalı;
"Uzay araştırmaları ve bilimsel çalışmalar iklim değişikliğine çözüm
bulmamızda faydalı oluyor mu?"
2--Luca,
"Astronotlarımıza Sorun" adlı bu bölümde uzay çalışmalarının iklim
değişikliğine ne gibi faydaları olduğunu ve bu alanda yapılan atmosfer dışı
çalışmaları açıklığa kavuşturuyor. Luca Parmitano, Uluslararası Uzay
İstasyonu'nun "Cupola" adlı gözlem evinde yaptıkları incelemelere yer
verirken, bilim insanlarına elde ettikleri verileri gönderdiklerini ve iklim
değişikliğinin uzayda çıplak gözle dahi çok belirgin biçimde görüldüğünü
söylüyor
4—Uzaydan
Ekolojik Felaketlere Bakmak:
1--Luca
Parmitano geçtiğimiz haftalarda dünya gündemi meşgul eden Amazon orman
yangınların yol açtığını ekolojik felakete değindi.
2--Uzaydan
aldıkları görüntülerde yangınların büyük bir felakete yol açtığını vurgulayan
Parmitano, "Amazon ve Afrika'daki ormanları dünyanın akciğerleri, tarım ve
veya herhangi ekonomik çıkar için yol edilemez" diye konuştu.
3--Amazon
bölgesi ve bu bölgedeki tropik ormanlar 90 ila 140 milyar ton karbonu muhafaza
ederek küresel iklimin istikrarına büyük katkı sağlıyor.
3.1--Ağaçların
kesilmesi ile yok olan ormanlar ise dünya için sera gazını engelleyen en büyük
kaynaklardan biri. Tarımsal kullanım amacı ile yok edilen ormanların artması
atmosfere karışan sera gazı salınımı ile küresel iklimin istikrarsızlaşmasına
neden oluyor.
3.2--'Kasırgalar
gibi doğal afetlerin şiddeti insan aktivitesi yüzünden artıyor.İtalyan astronot
ayrıca Bahamalar ve Amerika kıtasını vuran Dorian Kasırgası’nın uzay görüntülerini
paylaştı. Parmitano, "Kasırgalardan direkt sorumlu olmasak da, insan
aktivitesi bu tarz doğal afetlerin şiddetinin artmasına neden oluyor."
ifadelerini kullandı.
5—Uzayda
Damar Yaşlanması:
1--Euronews
uzay muhabiri ve Avrupa Uzay Ajansı (ESA) astronotu Luca Parmitano, uzayda
yaşadıklarını ve yaptığı deneyleri paylaşıyor.
2--Toplam
6 ay sürecek misyonun 3’üncü ayına giren astronot, bu videosunda vücut içindeki
sıvıların dolaşımı ve damar yaşlanması üzerine yaptığı deneyleri anlattı.
2.1--“Yer
çekimsiz ortamda vücudumuzdaki kan ve diğer sıvıların yukarı doğru çıktığını
biliyoruz.” şeklinde konuşan Parmitano, bunun tam olarak sebebinin
bilinmediğini açıklıyor. Astronot, yaptığı deneyler sayesinde bilim
insanlarının bu konudaki sorularını cevaplandırabilmeyi ümit ediyor.
2.2--Parmitano’nun
denek katıldığı bir diğer deney de ‘damar yaşlanması’ konusunu araştırıyor.
2.3--Uzay
muhabiri, “Uzayda uzun bir süre kaldıktan sonra Dünya’ya dönünce
kardiyovasküler sistemimiz farklı bir şekilde yaşlandığını görüyoruz.” diyor.
Bunun arkasında da çok sayıda neden olabileceğine değinen Parmitano, deneyler
sayesinde insan damarlarının nasıl yaşlandığı konusunu anlayabilmek istiyor.
5.1—Uzayda
Deney Yapmak:
1--Dünya'nın
yörüngesinde dönen ve çok sayıda astronot ve kozmonotu ağırlayan Uluslararası
Uzay İstasyonu (ISS) her yıl yüzlerce deneye ev sahipliği yapıyor. Bu
deneylerin bazılarında ise denekler astronotların kendileri.
2--Euronews
uzay muhabiri ve Avrupa Uzay Ajansı astronotu Luca Parmitano, yemek yeme
alışkanlıklarını takip eden ve 'nutrition' (Besin) ile 'ISS' kelimelerinden
oluşan 'NUTRISS' isimli programı takip ediyor.
3--"Tabletimdeki
özel uygulama sayesinde 5 gün boyunca her yediğim şey kaydediliyor."
şeklinde konuşan Parmitano, "Sonrasında vücut kütlemin çok ince ölçümleri
yapılıyor. Buna göre de ayarında, daha çok veya daha az yediğim ortaya çıkıyor.
Eğer bir eksik veya fazlalık varsa da yerden bana daha farklı besin programı
tavsiyeleri geliyor." diyor.
3.1--Parmitano'ya
göre bu deney Dünya'daki insanların besin alışkanlıklarının kendileri
üzerindeki etkisini anlamak için de kullanılabilir.
3.2--Parmitano'nun
katıldığı bir diğer deney ise zaman algısı deneyi. Bu deneyde de astronot, yer
çekimi olmayan ortamda insanların zaman algısında nasıl bir değişiklik olduğunu
çözmeye çalışıyor.
3.3--Deney
sırasında Uzay İstasyonu'nun saatte 28 bin kilometre hızla Dünya yörüngesinde
döndüğü gerçeği de göz önünde bulundurulmaya çalışılıyor.
3.4--Uzay
muhabiri astronot Luca Parmitano daha önce de ISS'de bir misyona katılmış ve
166 gün boyunca istasyonda kalmıştı. Bu süre boyunca da iki kez uzay yürüyüşü
yapmıştı.
Kaynak:
https://tr.euronews.com