Salep-Sağlığa Faydaları:

 

1--Genel Bilgi:

1—Salep; Salepgillerin tek köklü, yumrulu, salkımlı veya başak çiçekli olan örnek bitkisi (Orchis)nin yumru durumundaki köklerinden dövülerek hazırlanan beyaz toz--Bu tozun, şekerli süt veya su ile kaynatılmasıyla yapılan sıcak içecek, olarak tanımlanır.

 

1.1--Bilinçli olmayan sökümlerle orkide nüfusu ülkemizde ciddi oranda azalmakta ve hatta yok olmaya yüz tutmaktadır. Salep elde etmek için orkideler iki yumrusuyla birlikte sökülmekte ve tekrar toprağa dikilmeyip bir kenara atılmaktadır.

 

1.2--Denemeler göstermiştir ki eğer yumru alınıp tekrar ekim yapılsa tohumlardan dolayı tekrar yeni sürgün ortaya çıkıp bitki kendini güvence altına alacaktır.

 

1.3--Muğla yöresinde, Akseki (Antalya) çevresinde geniş alanlı çam ormanları; Mersin’in kuzeyindeki dağlar, Hatay’ın güneyindeki Ziyaret Dağları’ndaki meşe ormanları ile Lice ve Kulp çevresi çok zengin orkide çeşitliliğine ev sahipliği yapar.

 

1.4--Dondurma yapımında, karışıma katılacak stabilizatör-salep miktarı, genelde stabilizatörün tipine, kuvvetine, kullanılan sütün asiditesine, karışımın yağ ve kuru madde düzeyine, homojenizasyon basıncına ve arzu edilen yapıya bağlı olarak %0,06 ila %0,90 arasında bir değişim gösterir.

 

1.4.1--Maraş dondurması yapımında ortalama 100 gram süte 0,7 gr salep kullanılmaktadır.

 

2--8. Yüzyıldan itibaren İslamiyetle birlikte Türklerde İslam dininin yasakladığı şarap ve kımız gibi alkollü içkilerin yerini şıra ve salep gibi alkolsüz içkiler almıştır.

 

3--İbn-i Sina Kanun adlı eserinin 2. Cildinde salepten afrodizyak, iştah açıcı, balgam söktürücü, felç giderici olarak söz etmekte hatta doğacak çocuğun cinsiyetine etkisi olduğunu belirtmektedir.

 

4--Türkiye’de üretilen dondurma tipleri arasında kalite nitelikleriyle;Nispeten düşük hacım genişlemesi , Kendine özgü hoş lezzeti (tat ve koku ) ve aroması,Özlü, biraz çiğnenebilen elastik (sert, esnek) tekstürü,Homojen (tekdüze, yeknesak) parlak beyaz rengi,- Erimeye karşı dayanıklı olması ve düşük sıcaklıkta (-18ºC) niteliklerini uzun süre muhafaza etmesiyle,halkın beğenisini kazanan Maraş Dondurmasının özel bir yeri vardır.

5--Salep dondurma olarak kullanımının haricinde içecek olarak hazırlanacağında önce şekerle karıştırılmakta,soğuk süt bu karışıma yavaş yavaş eklenerek, koyulaşıncaya kadar (10-15 dakika) sürekli karıştırılarak pişirilmekte ve tarçın ilave edilerek içilmektedir.

 

6--Türk gıda kodeksi tanımlamasına göre salep, çiçeklenmesini tamamlamış orkideler familyasına ait, yumru bağlayan farklı cins ve türlere ait toprak orkidelerinin yumrularının tekniğine uygun olarak işlenmiş, su veya sütte pişirilip kurutulmuş, öğütülmüş şeklidir.

 

6.1--Türkler saleple 8. yüzyıldan itibaren İslamiyetin kabulüyle birlikte alkollü içkilerin yasaklanması sonucunda tanışmıştır.

 

7--Salep'in  kalitesi içeriğindeki glukomannan oranına göre belirlenip, nişasta oranı yüksek olan salepler ikinci kalite salep olarak değerlendirilir. Bu içeriğin miktarındaki değişim salebin elde edildiği orkide türüne ve yetiştirildiği yörenin iklim koşullarına bağlıdır.

 

7.1--Ülkemizde en kaliteli salep Muğla, Manisa, Isparta, Kahramanmaraş, Kastamonu ve Yozgat illerimizde üretilir.

 

2—Salepin Sağlığa Faydaları:

 

2.1--Kış hastalıklarından korunma ve hastalığın iyileşme sürecinde desteğimiz olan salep, vücut ısısını arttırıp soğuktan korunmamıza katkı sağlar.

 

2.2--Soğuk havalarla birlikte görülen grip ve soğuk algınlığının semptomlarından olan öksürüğün azalmasına yardımcı olur.

 

2.3--Bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlayan salep, göğsü yumuşatır ve boğaz ağrısına iyi gelir.

 

2.4--Hastalık belirtileri vücutta hissedilmeye başladığında, içilen bir bardak sıcak ve bol tarçınlı salep şikayetlerin önemli ölçüde azalmasını sağlayacaktır.

 

2.5--Kilo verme sürecinde iyi bir ara öğün seçeneğidir.İçeriğindeki glukomannan midede suyu emerek bir tür jel oluşturur ve bu da midenin boşalma sürecini geciktirir, tokluk hissinin oluşmasına ve sürdürülmesine yardımcı olur.

 

2.5.1--Şeker ilavesi yapılmadan elde edilen salep, şeker de dahil olmak üzere yiyeceklerin sindirimini yavaşlatır, glikozun daha uzun sürede kana geçmesini sağlar. Bu durum kan şekerinin hızlı yükselişini engellemekle birlikte iştah denetiminde de etkili olabilir.

 

2.6—Salep ; Kan kolesterolünü düşürmeye yardımcıdır.Yapılan bazı araştırmalar sonucunda elde edilen bulgular, glukomannan gibi yüksek çözünürlüklü liflerin kan lipitlerini düşürücü etkisinin olduğunu göstermiştir.

 

2.6.1--Bu tür lifler safra asitlerini bağlayarak bağırsak lümeninden geri emilme oranının azalmasını sağlar ve böylece karaciğer kolesterolden daha fazla safra asiti üretmek durumunda kalır. Sonuçta kan kolesterol düzeyinde bir miktar azalma olur.

 

2.7—Salepin üzerine ekilen Tarçın , Kan glikozu üzerine etkilidir.Salep için olmazsa olmaz baharatımız olan tarçın hakkında insanlar üzerinde gerçekleştirilen pek çok çalışma sonucu göstermiştir ki tarçın kan glikoz düzeyini düşürmede ve serum insülin yoğunluğunu artırmada oldukça etkilidir.

 

2.7.1--Şekersiz tüketilen bol tarçınlı bir salep, diyabet yönetiminde iyi bir ara öğün alternatifi olabilir. Kan şekerini kontrol altına aldığı için ani gelişen tatlı krizlerinde de etkili olabilir.

 

2.8—Salep , İdeal bir kalsiyum kaynağıdır.Sütle hazırlanan salep, güçlü bir kalsiyum ve protein kaynağı olarak kemik ve kas gelişiminde de etkili bir kış içeceğidir. Süt tüketmekte zorlanan çocuklar için salep ve yağlı tohumlardan oluşan bir ara öğün güçlü kemik ve beyin gelişiminde etkili, doğru bir seçim olacaktır.

 

2.9—Salep ,baş ağrısına karşı etkilidir.Tarçınla birlikte tüketilen salep içeriğindeki uçucu yağlar, diterpenler ve tanenler ile kronik yorgunluk ve baş ağrısı problemi yaşayanlar için iyi bir alternatif olabilir.

 

2.9.1--Diyabet hastaları salepi şekersiz tüketmeli ve 1 fincan (200 ml) salep içeceğinin 190 kcaldır.

 

3--Diyet Salep Yapılışı:

 

3.1--Malzemeler:

1 litre light süt

3 yemek kaşığı toz salep

İstenilen ölçüde tarçın

İsteğe bağlı toz tatlandırıcı

 

3.2--Yapılışı:

1 litre light sütü bir tencereye alalım. Toz salebi içine yavaş yavaş ekleyelim ve topaklanma oluşmaması için sürekli karıştıralım. Karışımımız kaynayınca kısık ateşte birkaç dakika daha karıştırıp, ocaktan alalım. İstenirse içine toz tatlandırıcıyı ekleyip ve üzerine bol tarçın ekleyerek tüketebiliriz.

 3.3--Salep;

1—Kilo verdirir-yağ yakma hızını artırır.

 

2-- Cinsel gücü artırır.

 

3--Göğsü yumuşatır, öksürük ve bronşitte faydalıdır.

 

4--Kabızlığı giderir. Basur memelerinde faydalıdır.

 

5--Zihni çalışma gücünü artırır. Kalbi kuvvetlendirir.

 

6--Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar.

 

7--Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur.

 

8--Vücudun ısınmasını sağlar.

 

Kaynak:

 

1--Topraktan Külaha Yasak Hazine “Salep--Gıda Mühendisliği Dergisi-2017-42.Sayı-S:67--Mehmet Akif ŞEN-İstanbul Medeniyet Üniversitesi Turizm Fakültesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü

 2-- https://www.saglikaktuel.com/

 3--Kaynakhttp://www.yenikonya.com.tr/