Yapay Zekânın Yargıda Da Kullanılması Üzerine Tartışmalar:

1--Yapay zekanın yargı sisteminde nasıl ve ne ölçüde kullanılacağı konusunda yoğun bir tartışma sürüyor. Teknolojinin yargı bürokrasisinin yavaşlığına karşı çözüm olarak sunulması kaygı oluşturuyor

2--ABD’de son üç yıldır bazı eyaletlerde yürürlüğe konulan yapay zeka algoritmaları, başta ülkedeki insan hakları savunucuları tarafından eleştiri yağmuruna tutuluyor. Bunun başlıca nedeni, mahkeme arşivinde bulunan verilere bakarak karar veren algoritmaların kişiyi yaş, ırk, gelir durumu temel alınmak üzere farklı kategorilerde değerlendirmesi, yargılandığı suçun şiddet içerip içermediğine bakması ve bu suçu ileride yineleyip yinelemeyeceğine ilişkin öngörüde bulunması.

3--Yapılan bazı araştırmalar, makine öğrenmesi tekniğine dayalı bu uygulamanın yanlış öngörülerde bulunduğu yönünde.Söz gelimi, ABD’li akademisyen Andrew Selbst’in bir grup araştırmacıyla gerçekleştirdiği çalışmada, algoritmaların davalıyı değerlendirmesinde taraflı olma pozisyonunun bir türlü aşamadığı belirtiliyor.

3.1--Grubun yayınladığı makale, çıkardığı yargı taraflı olan bir teknolojinin insanın sosyal hayatına dahil edilmesinin ve yargıçlara algoritmalardan yararlanma seçeneği adalet sistemini çoktan etkilediği belirtiliyor. Selbst’in de aralarında yer aldığı bazı hukukçular, algoritmaların matematiksel işlemlerden oluşması ve adalet kavramına bu işlemlerden uzak olmasının adalet sistemi-yapay zeka ilişkisindeki temel sorunu oluşturduğunu düşünüyor.

4-- ABD’de bu tartışma süregelsin, Avrupa Konseyi de adalet sistemindeki bürokratik işlemleri kolaylaştıran yapay zekadan yararlanmak istediğini aralık ayında aldığı bir kararla gösterdi. Yargı Etkinliği için Avrupa Komisyonu (CEPEJ), yargı sistemine yapay zekayı dahil eden bir sözleşmeye imza attı. Bu kararla birlikte Avrupa Birliği (AB) içinde de benzeri tartışmalar yaşanmaya başlandı.

5--Sözleşme, yapay zekanın yargı sisteminde kullanılması konusunda gerekli ilkeleri belirlerken, Avrupa Konseyi içindeki hukukçular bile yapay zekanın doğru kararlar alacağı yönünde endişeli görünüyor.

6--Avrupa Birliği’nin kooperatif haber ajansı Euronews’e konuşan Avrupa Konseyi Yargı Reformu Kurumu Ünite Başkanı Clementina Barbara, yapay zekanın ayrımcılık kavramım daha sert algılayarak davalarda adil bir şekilde karar vermekte zorlandığı görüşünü bildirmiş. Barbaro, yapay zekanın zanlıların eğitim durumu, işsiz olup olmadığı, gelir seviyesi ve kişiyi suça yöneltebilecek diğer faktörleri düzgün bir şekilde dikkate alamadığını ve bu sebeple de aldığı kararların doğruluk payını saptamada risk taşıdığını söylüyor.

7--University College London’un yaptığı son araştırmaysa algoritmaların 500’ün üzerinde dava dosyasındaki doğruluk payının yüzde 79 olduğunu gösteriyor. HollandalI emeldi yargıç Dr. Dory Reiling, yüzde 79 doğruluk oranının adalet için düşük olduğunu, bu nedenle teknolojiye dayanarak verilecek kararların geçerliliğinin büyük risk oluşturduğunu düşünüyor.

8--Adalet sistemindeki bürokrasinin, dünyanın her yerinde davaların geç sonuçlanmasına yol açtığı ve çalışanların üzerine aşırı yük bindirdiği bir gerçek. Bu nedenle teknolojik gelişmelerden faydalanmak isteyen farklı alanlardaki hukuk uzmanları, günümüzde bürokratik ağırlığa gerek olmadığını düşünerek soruna yapay zekayla çözüm bulmak istiyor. Ancak bu teknolojik yardımının ne kadar etik olduğu tartışılmaya devam edecek gibi görünüyor

9--Av. Sertel Şıracı / Bahçeşehir Üniversitesi Bilişim Teknolojileri ve Hukuk Bölümü Öğretim Görevlisi-“Adalet yüzde 1 hatayı bile kabul etmez-Milyarlarca insanın doğru ve hızlı adalet beklediği dünyamızda yargılamanın da yapay zekadan nasibini almaması mümkün değil. Avrupa Konseyi bu kullanımları şekillendirmek için bir çerçeve belirlemeye çalışıyor. Yapay zekayı son yıllarda çok fazla konuşmamızın sebebi, biriktirdiğimiz büyük veri. Ülkemizden örnek vermek gerekirse, Türkiye'de avukatların dilekçelerini, savcıların iddianamelerini, bilirkişilerin tespitlerini, yargıçların kararlarını dijital olarak girdiği bir altyapı bulunuyor. Bir algoritma ile benzer olaylarda verilen kararları emsal kabul edip yargılamanın sonucu hakkında öngörüde bulunabilirsiniz.

9.1--Avrupa Adalet Divanı’nın verdiği kararlarla ilgili yapılan çalışmalar, yüzde 00 civarında doğruluk payı üretti. Fakat bu öngörülerin başarı oranı henüz yüzde 80-90 oranında. Bu oran kimilerine göre başarılı, kimilerine göre ise riskli. Konu adalet olunca yüzde 1 gibi hata payı dahi kabul edilemez. Hatta bu öngörme çalışması hakimlerin kararını etkileyebileceği için mesafeli yaklaşılacaktır.

10--İşin felsefi tarafı da vicdanla ilgili. Yargıçlar vicdanı ile karar verirken, bir yazılım olan yapay zekada bu özellik yok. Bu nedenle sorumluluğu olmayan bir sistemin verdiği kararın toplumu tatmin edeceği şüpheli.

11--Konu yapay zeka olunca insanlık mükemmeli bekliyor. Yapay zekanın önündeki en büyük engelse her durumda kusursuz bir sistem beklenmesi.Yapay zekanın uzun vadede yargıçların yerini alması mümkün görünmüyor. İnsanların yerini alacak kadar doğru kararlar verebilirse bile insanlığın buna karşı çıkacağını düşünüyorum. Diğer yandan yapay zekanın çok iyi bir yardımcı olduğunu söyleyebiliriz.

11.1--Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) sistemimiz üzerinden yargıcın ihtiyacı olan emsal kararı saniyeler İçinde bulabilir ve ülkenin neresi olursa olsun yargıda eşitlik ve hızın sağlanması hususunda günümüzün önemli sorununa çözüm olabilir. Avukatların da yerini alamaz belki ama yapay zeka asistanı kullanan avukatlar daha hızlı ve daha çok dilekçe yazabilir.

Kaynak:Para Dergisi-10-16.02.2019