Yüksek Yapılarda Enerji Tasarrufu-Dünya:

1—Isı Camların Kullanışı:

1.1--Londra’daki Swiss Re Kulesi de Çift kabuk cephe teknolojisinin yanı sıra, argon dolgulu çift camlar, üçlü camlar ve çeşitli kaplamalar ile camın ışık geçirgenliği önlenmeden, ısı geçirgenlik değerleri azaltılabilmektedir.

1.2--Münih’teki Hochhaus Uptown binasında, kat yüksekliğinde tasarlanan çift katmanlı cephe panelleri ve bu panellerin üzerinde, bina otomasyon sistemi tarafından çalıştırılan dairesel vantilatörlerle, çalışanlarına doğal hava ve dış gürültüye karşı yalıtım sağladığı gibi, ısıtma ve soğutma için gerekli enerjiyi de azaltmaktadır

2—Doğal Havalandırma-Termal Baca Etkisi:

2.1--GSW Genel Merkezi’nde batıya bakan ve termal baca şeklinde çahşan çift katmanh cephe sistemi uygulanmiştır.Binann cephe boşluğunda güneş etkisiyle ısnan hava yükselmekte, ofis pencereleri açıldığında kullanılan havayı da vakumlayarak beraberinde sürüklemektedir. Ofislerden boşalan kirli havanın yerini ise diger cepheden alnan taze hava doldurmaktadır. Bu strateji yapının yılın %70’inde doğal olarak havalandirlmasnı sağlamakta ve mekanik havalandırma yükünü de azaltmaktadır.

2.2—Kat aralarına yangın damperi konulmak kaydıyla bina içine yapılacak bodrumdan-çatıya 60*80 cm 3-4 adet şaft ile katlara açılan menfezler ile katların havalandırmasına katkı yapılabilir.

3—Çatıya Rüzgar Türbini ve Güneş Paneli-Sıcak Su İçin Güneş Kollektörü Kurmak:

3.1--Güney Afrikah mimar Shaun Killa tarafndan tasarlanan, 240 m yüksekliğindeki Bahreyn Ticaret Merkezi de rüzgar türbinleriyle elektrik enerjisinin bir kısmnı üreten çarpıcı bir örnektir. Yapı yelken formunda simetrik iki kuleden oluşmakta olup, kuleler birbirine 29 m çapnda üç rüzgar türbiniyle bağlanmaktadır. Yapnın elektrik enerjisinin %10-15’inin bu türbinler tarafndan karşılanması beklenmektedir

3.2--Dubai’deki Lighthouse Kulesi’dir. Atkins Middle East tarafndan tasarlanan bu 66 kath kule, zeminden yükselen iki ayr kulenin 11. katta bir köprüyle birleşmesinden oluşmaktadır. Kulenin güney cephesine entegre edilen 4000 adet güneş paneli ve 3 adet 29 m çapndaki rüzgar türbini ile elektrik ihtiyacn n %65’ini karşılaması beklenmektedir.

4—Bina Elektrik ve Isıtması İçin Kojenerasyon-Trijenerasyon Kurmak:

4.1—Kojenerasyonda sadece elektrik üreten bir gaz türbini ya da motoruyla kullanılan enerjinin %30-40’ı elektriğe dönüştürülürken, bu sistemlerde dışarı atılan ısı enerjisi de kullanılır ve verimlilik %70–90 mertebelerine çıkar. Enerji verimliliğinin yanısıra bu sistemlerde CO2 yayımı daha düşüktür

4.2--Kojenerasyon sistemlerinin kullanımı Avrupa şehirlerinde oldukça yaygındır. Örneğin Stockholm, Helsinki ve Kopenhag elektrik ve ısıtma ihtiyaçlarının önemli bir kısmını bu sistemlerle karşılamaktadır.

4.3--New York’ta Cook + Fox Architects tarafndan tasarlanan One Bryant Park Kulesi 58 katlı 366 m yüksekliğindeki bu ofis binası elektrik enerjisinin önemli bir kısmnı 4.6 megaWatt gücündeki kojenerasyon sistemiyle elde etmektedir. Bu bina kojenerasyon sisteminin yanısıra bir çok ekolojik özelliğiyle ABD’nin platin LEED sertifikası alan ilk gökdeleni olmuştur.

4.3.1--Yapı sadece enerji performansı açisndan değil, iç mekan çevre kalitesi, su ve malzeme kullanımndaki etkinliği açısından da dikkat çekicidir. iç mekanlarda CO2 oranı yükseldiğinde sinyal veren sensörler bulunmaktadır.

4.3.2--Döşeme altndan havalandırma sistemi ve her mekandaki termostatlar ile kullanıcılar istedikleri gibi bulunduklar mekanın Isı düzeyini ayarlayabilmektedir.

4.3.3--Tuvaletlerde kullanılan susuz pisuvarlar önemli ölçüde su tasarrufu yapmakta ve 4 ara katta düzenlenen büyük boyutlu su tanklarndan birisinde yağmur suyu depolanmaktadır.

4.3.4--Buna ek olarak yerin 27 m altna gömülen 54 adet dev boyuttaki su tankı, buz pilleri olarak adlandırlmakta ve bu tanklar gece boyunca toprak ısısndan yararlanarak buz üretmekte, buzlar HVAC sisteminde soğutma amaçlı kullanılmaktadır

5—Bina Elektriği İçin Yakıt Pili Kullanmak:

5.1--New York’taki Conde Nast Binasının 4. katna yerleştirilen 2 adet 200kW/s gücündeki yakıt hücresi, doğal gaz kullanarak gereken enerjinin bir kısmnı üretmektedir. Bunun yanısıra elektrik enerjisinin %5 oranndaki kısmı da üst katlardaki parapetlere yerleştirilen PV panellerle sağlanmaktadır.

6—Bina Teraslarında Çiftçilik Yapmak:

6.1—ABD ve Avrupada yapılan yeşil çatılar ile ve buraya konulan klima cihazları ile bina genelinde ciddi enerji tasarrufu sağlanmakta ayrıca teraslara yeşil çatı düzeninde üretilen sebze ve çatıya konan kovanlardan çıkan bal firma çalışanlarına paylaştırılabilmekte.

Kaynak: X. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi - 13/16 Nisan-2011/Izmir-Geçmişten Geleceğe Enerji Etkin Yüksek Yapılar ve Uygulama Örnekleri-Ayşin Sev Bahar Başarır