Mekanik Tesisatta Sismik-Deprem Koruma:

1--Deprem sonucu hayat kayıplarının %65’i deprem sonrası çıkan yangınlarda gerçekleşmektedir. Bu hayat kayıplarının yaşanmaması için elektromekanik sistemlerdeki sismik korumaların yönetmeliklerle zorunlu hale getirilmesi gerekmektedir.

1--Yerel Yönetmeliklerde ve özel şartnamelerde aksi belirtilmedikçe aşağıdaki durumlar için sismik önlem alınmayabilir:

1.1--Döşemeye sabit olarak monte edilen ve aşağıda belirtilen özelliklerin tümüne haiz olan;

1.1.1-- Önem faktörü (Ip = 1) olan,

1.1.2--Yapının işleyişi açısından kritik durumda olmayan,

1.1.3--180 kg veya daha az ağırlıkta olan,

1.1.4--Döşemeden 120 cm veya daha az bir yükseklikte montajlanmış olan ve Tüm boru kanal bağlantıları esnek bağlı olan ekipmanlar.

Tüm tesisat ekipmanları sismik korumadan istisnadır. Asılı olan ekipmanlar ve titreşim izolatörü ile monte edilen ekipmanlar bu istisnanın dışındadır.

2--Tüm tesisat bileşenlerinden asılı olan ve titreşim izolatörü ile monte edilen ekipmanların, ağırlığı 9 kg veya altında olanları;

2.1--Önem faktörü (lp = 1),

2.2--Yapının işleyişi açısından kritik durumda olmayanı,

2.3--Tüm boru kanal bağlantıları esnek bağlı olanları sismik korumadan istisnadır.

3--Boru kelepçesine asılan ve hat boyunca tek başına giden borularda, boru üstü ile askı çubuğunun yapı elemanına bağlandığı nokta arasındaki mesafe, boru hattı boyunca 30 cm veya daha az olduğu durumlarda sismik koruma yapılmayabilir. 

Askı çubukları eğilme momentine maruz bırakılmamalıdır

4--Trapez üzerinde taşınan boru demetleri, askı çubuğunun trapeze bağlandığı nokta ile yapı elemanına bağlandığı nokta arasındaki mesafe, hat boyunca 30 cm veya daha az olduğu durumlarda sismik koruma yapılmayabilir.

4.1--Askı çubukları eğilme momentine maruz bırakılmamalıdır. 30 cm’den fazla olduğu durumlarda ise sismik koruma yapılmalıdır.

5--Havalandırma kanalları, askı çubuğunun trapeze bağlandığı nokta ile yapı elemanına bağlandığı nokta arasındaki mesafe hat boyunca 30 cm veya daha az olduğu durumlarda sismik koruma yapılmayabilir.

6--Askı çubukları eğilme momentine maruz bırakılmamalıdır. 30 cm’den fazla olduğu durumlarda ise sismik koruma yapılmalıdır.

6.1--Önem faktörü (lp = 1,5) ve anma çapı 25 mm veya daha az çaplarda olan diğer tesisat bileşenlerine zarar vermesi engellenmiş borular için sismik koruma yapılmayabilir.

6.2--Önem faktörü (lp = 1) ve anma çapı 50 mm veya daha az çaplarda olan diğer tesisat bileşenlerine zarar vermesi engellenmiş borular için sismik koruma yapılmayabilir.

6.3--Trapez üzerinde boru demeti şeklinde olan hatlarda, hattın toplam ağırlığı 15 kg/m veya daha az ise sismik koruma yapılmayabilir.

6.4--Kanal ağırlığı 15 kg/m veya daha az ya da kesit alanı 0,557 m2(75x75 cm2) veya daha az olan kanallara sismik koruma yapılmayabilir.

7—Aksi durumlarda sismik izolatörler ile sismik izolasyon-koruma yapılabilir.

7.1--ABD Ulusal Yangın Koruma Birliği (NFPA)otomatik yangın söndürme tesisatı ile ilgili NFPA-13 yönetmeliğini yayınlamıştır.

7.2--Bu yönetmelikte yangın tesisatlarında alınacak sismik önlemler detaylı olarak anlatılmıştır , Bu yönetmeliğe göre yangın tesisatı borularında alınacak sismik önlemler aşağıdaki gibidir:

1--Anma çapı 50 mm veya daha az çaplarda olan borular için enine ve boyuna sismik sınırlandırma yapılmayabilir.

2--Boru üstü ile askı çubuğunun yapı elemanına bağlandı nokta arasındaki mesafe boru hattı boyunca 15 cm veya daha az olduğu durumlarda yalnızca boyuna sismik sınırlandırma yapılmalıdır.

3--Çap gözetmeksizin ucu boşta olan braşmanların ucu sabitlenmelidir

8--Günümüz modern binalarında elektromekanik tesisat maliyetleri gelişen teknoloji ve artan konfor ihtiyacı sonucu bina maliyetinin %25-30’u mertebelerine ulaşmıştır.

8.1--Bu maliyeti korumak için yapılacak sismik uygulamalar ise genel olarak; Mekanik tesisat maliyetinin %1’i Bina maliyetinin ise %0,3’ünü geçmemektedir

Kaynak: Tesisat Mühendisliği - Sayı 167 - Eylül/Ekim 2018