Amazonları Kim Yakıyor:

1--Amazon nehri dünyanın en uzun nehridir ve buradan saniyede 239 bin metreküp su akar. Amazonlar yerküre yüzeyindeki tatlı suların %20'sini barındırır

2--Amazonların %17’si yerli nüfusundan oluşuyor. 420 farklı kabilenin 60'ı izole edilmiş halde yaşıyor. 86 dil ve 650 lehçe konuşuluyor

3--Nüfus artışı ve büyük kentlerin oluşumu Amazonların bütünsel ekosistem yapısını tehdit eden olguların başında geliyor. Kıtanın fethinden bu yana ormanlık alanlar açılarak tarım ve yerleşim alanları oluşturulmuş.

4--Yasadışı ağaç kesimini yapan çeteler yerel halk üzerinde terör estiriyor. Özellikle ağaçları kutsal gördüğü için savunan Amazon yerlileri bu çeteler tarafından hayvan gibi avlanıyor. Her yıl ortalama yüz kişi ormancı terörü sebebiyle öldürülüyor.

5--Tropik ağaç ticareti neredeyse uyuşturucu trafiği kadar kârlı ve ondan çok daha az riskli bir iş. Brezilya'da 2017 Ağustosunda yakalanan bir çetenin yılda 5,2 milyon avro kazanç elde ettiği tespit edilmiş. Yaptıkları şey, kontrolsüz ve korunmasız Amazon ağaçlarını kesip ülkenin güney kesimine ulaştırmaktan ibaret. Zaten orada yeterince Avrupalı alıcı hazır bekliyor.

6--2016 rakamlarına göre Brezilya'da toplam 215 milyon büyükbaş hayvan var. Bu ülkenin Amazon bölgesinde ise 2000 yılında 47 milyon büyükbaş hayvan varken bugün bu sayı 85 milyona yükselmiş.Brezilya’daki et üreticilerinin Amazon içlerinde büyük çiftlikleri bulunuyor. Ancak sürekli hayvan sayısını artırma eğiliminde olduklarından çiftlik çevresindeki ormanlık alanları da yakarak ya da keserek kendilerine otlak alan açıyorlar. NASA'nın yayınladığı fotoğraflarda yangın dumanlarının ge¬nellikle bu tarz çiftlikler etrafında yoğunlaştığı görülüyor

7--Aslıda her şey aleni biçimde gerçekleşiyor. Örneğin ormanlık alanın yok edilmesi sebebiyle Ag- roSB isimli Brezilya’nın en büyük et üretici şirketlerinden birine 17 milyon dolarlık bir ceza kesildi. AgroSB'nin en büyük alıcısı ise JBS isimli 150 ülkede faaliyet gösteren bir gıda şirketi. JBS ve Mar- fig dünyanın en büyük et tekelleri arasında yer alıyorlar. Her ikisinin de Brezilya Amazonlarında ormansızlaştırılan otlaklarda hayvan yetiştiriciliği yaptığı tespit edilmiş. Ancak bu şirketlere yönelik şikâyetler hemen sümen altı edilmiş

8--Brezilya'da senede 30 milyon hektar (neredeyse İtalya’nın yüzölçümü kadar) alanda 100 milyon ton soya üretiliyor. Norveç'in başlıca ihraç ürünü olan somon balığı Brezilya'da üretilen soyaya bağımlı. Norveç, Brezilya’dan 2017’de 283 bin ton konsantre soya proteini (SPC) satın almış.

9--Dünya somon üretiminin %60’ını Norveç karşılıyor. Bunu da en hızlı balık yetiştiren ülke olarak başarıyor ve 2050'ye kadar üretimini beş katma çıkarmayı hedefliyor. Bu da gelecekte daha fazla soya proteinine ihtiyaç duyacağı anlamına geliyor. (Başka bir ayrıntı da Norveç somonunda genetiği değiştirilmiş soya kullanılmasa da soya yetiştirilmesi sırasında sineklerin larva bırakmasını engelleyen "ace- tamiprid" gibi kanserojen ilaçlar kullanılıyor. Yani Norveç somonu da sanıldığı kadar sağlıklı değil.)

10--Daha fazla soya ihtiyacı Brezilya'da yalnızca köle çalışmayı değil, toprağa bağlı çatışmayı da artıracak demektir. Soyada köleler en çok yasadışı or- mansızlaştırma sırasında kullanılıyor. Zira ağaç köklerinin sökümü sırasında çok sayıda işgücü ihtiyacı doğuyor. Genellikle borçlandırılmış, topaksızlaştırılmış köylüler zorla çalıştırılıyor. Bunlar herhangi bir ücret almadığı gibi yatacak yer, tuvalet ya da iş güvenliğinden yoksun biçimde çalıştırılıyor. Zehirli ilaçları hiçbir korunma olmaksızın kullanmak zorunda bırakıldıklarından kanser ve başka hastalıklara yakalanıyorlar.

11--Etanol için şeker kamışı ya da mısır üretiminin Amazonlara zarar vermeyeceği iddia ediliyor. Ancak gıda yerine benzin üretmek için tarım alanlarının kullanılması da insanlık için bir tehdit.

12--2004 yılında Lula hükümeti bir "kirli liste” oluşturdu ve Bunge, Cargill, Amaggi, LBC, ADM, Caramuru gibi ülkenin en büyük gıda şirketleri kamuya açık olarak "köle kullanan soya üreticilerinden tahıl almayacakları" sözünü vermek zorunda kaldılar. Buna aykırı davrananlar kirli listeye girecek ve bu liste halka duyurulacaktı. Ancak îşçi Partisi'nin iktidardan düşülmesiyle 2017 yılında bir mahkeme kararıyla kirli listenin halka açıklanması engellendi. Eldeki bilgilere göre federal hükümetin kirli listesinde 164 şirket bulunuyor.mısır. Bunlar besin olarak değil, biyodi- zel yakıt için gerekli etanolün üretiminde kullanılıyor. Brezilya’nın bu alandaki en büyük ortağı ise Almanya

Kaynak:Bilim ve Ütopya- Özgür UYANIK • Gazeteci - Yazar