1--Yeşil Çatılar-1:

1--Bahçe çatılar-yeşil çatılar şehir havasındaki toz ve zararlı maddeleri filtre edip,ortamdaki karbondioksidi emerken bulunduğu ortama taze oksijen sağlar.

2--Bahçe çatılar toprak katmanı ve izolasyon malzemelerine göre 8 desibele kadar ses yutuculuğu sağlayabilir.

3--Yeşil çatılarda % 30 varan ısı ve enerji tasarrufu sağlanabilir.

4--Çatı bahçeler kentin mikro klimasına olumlu yönde etkiyor.Asfalt ve beton yüzeyler toprak ve yeşile göre  çok daha fazla ısınıyor.

5--Kentin üzerinde sürekli olarak biriken sıcak hava bulutları uzaklaştırarak yağmur yağmasına engel oluyor.

6—Çatı bahçeler bulunduğu ortamda havayı gürültüden arındırıyor-filtre ediyor.

7—Eskiden çatı bahçelerinde en önemli engel izolasyon kalitesi olup,yeni malzemeler ve iyi firmalar ve yeni yöntemlerle bu durum problem olmaktan çıkmış durumda.Artık insan çatıda dut yetiştirebilmekte.Sera kurabilmekte.Hatta akupunik çiftlik kurarak suyu da sera içinde döndürerek sürdürülebilir tarım sağlayabilmekte.

4—Yeşil Çatı Uygulaması:

1--Çatılar ; yeşil alan olarak yeniden tasarlanırsa ,burada ; çiçek tarhları,çalılık, ve ağaçlar bile barındırılabilir.

2--Yeşil çatı 4 katmandan oluşuyor.

1--En üstteki katmanda Bitkilerin gelişebilecekleri ortam ağır olduğu ve yeterince sıkışıp suyu tutmadığı için toprak yerine  fabrikalardan elde edilen  toz kil veya  tortulu şist e ilave olarak  organik kompost yada gübre eklenen katman.

2--Bu katman için topraksız tarımda kullanılan agregalar olabilir ve kullanılan agregalar şunlardır:

2.1--Perlit//ponza taşı(kendi hacminin 4-18 katı su tutma-en az 5 yıl kulanılabilme imkanı )

2.2--Vermikülit-Bünysinde tuttuğu suyu buharlaştırmak suretiyle bitkiye verebilmekte.

2.3--Zeolit:Yoğun biçimde nem  tutup-besin maddelerini kademeli olarak bitkiye vermekete.

3--Sistemin gübre(doğal vs) diğer besin maddeleri bulamaç halinde bir pompa ve borulama grubuyla belli aralıklarla çatıda bitkilere verilebilir.Bu suretle agrega ladığı bu besinleri kademeli olarak bitkiye verecektir.

4--Filtreleme katmanı:İnce filtre-Bu katman,bir alt tabaka olan drenaj katmanının küçük parçacıklarla tıkanmasını önlüyor.

5--Drenaj katmanı:Kalın filtre-Bu katman yağmur sularının belli çevreye sızmasına ve aynı zamanda toprağın kurak dönemlerinde nemli kalmasını sağlıyor.

6--Koruyucu örtü-Naylon vs// ve altında su yalıtımı yapılmış çatı kaplaması(seramik)

4.1--Bir Ekolojik Çim çatıda katmanlar şunlar olabilir:

4.1--Beton çatı döşemesi

4.2--Gidere doğru eğim betonu

4.3--300 gr keçe katmanı-su izolasyonu

4.4--Polistrol(EPS) katmanı-ısı izolasyonu-4/ç cm

4.5--Şap(sikalı-4/ç cm)+2 kat likit su yalıtımı+seramik kaplama

4.6--Membran-1.8 mm

4.7--FDT Koruyucu membran

4.8--Drenaj boruları ve filtre için plastik dükap

4.9--Bitkisel toprak/Torf ve bitkilendirme(peyzaj)

5--Yeşil çatılarda eğimin % 70 e vardığı alanlarda özel toprak tutucular kullanılması gerekir.

6--Yeşil çatılarda ,tuzlanmaya karşı en alt katmanda toprağın emeceğinden fazla gelen suları emen delikli drenaj kanalları kullanılması gerekir.

7--Toprak altı Damlama Sulama Sistemi:

dn40 su hattı+ana vana+pilli selenoid vana(sabah-akşan-çö arasına ayarlı)+kollektör+damlama sulama hatları.Damlama sulama boruları için ya toprak üstü döşeme yapılması yada toprak altı döşeme olarak; 10x10 cm kanal için damlama sulama borularının damlatıcıların etrafı geotektstil keçe ve tel ile çevrelenecek ve boru bu hali ile altında üstünde iri çalıl olacak şekilde toprak kanala döşenip-üstü toprak ile kapatılacak.

2--Yeşil Çatıların Isıtma ve Soğutma Yüklerine Olan Etkileri:

1--Doğal Çevrenin ve Biyolojik Çeşitliliğin Korunması:

1.1--17 adet bitkilendirilmiş çatı sistemi üzerinde 3 yıl boyunca yapılan incelemede; 78 örümcek ve 254 böcek türünün bitkilendirme sonrası bitkilendirilen ortamda yaşamaya başladığı görülmüştür.

2--Kent Isı Adalarının Etkilerinin Azaltılması:

2.1--Kanada’da da 2005 yılında yapılan bir ölçüm çalışması ile Toronto’daki kentsel alanlardaki yüzey ve hava sıcaklıklarının, kırsal alanlara göre yaz aylarında 2-3 °C daha fazla olduğu, 

2.2--Berlin’deki ölçümlerde ise Berlin’in onu çevreleyen kırsal alanlara göre yaz mevsiminde akşam saatlerinde 4-5 °C daha fazla hava sıcaklığına sahip olduğu gözlemlenmiştir

3--Binanın Enerji Performansını Arttırması:

3.1--Kanada’da yapılan bir çalışmada 72 m²’lik bir çatı alanının eşit iki par-çaya bölünerek, yarısı seyrek bitkilendirilmiş çatı sistemi, diğer yarısı da modifiye bitümlü su yalıtım malzemesi kullanılan geleneksel çatı sistemine dönüştürülmüştür.

3.1--İç ortamın iklimlendirilmesi için gerekli olan ortalama günlük enerji ihtiyacı; referans çatıda; 6,0/7,5 kWh/gün olarak belirlenmiştir. 

3.2--Bitkilendirilmiş çatıda ise bu ihtiyaç 1,5 kWh/gün olarak ölçüldüğünden dolayı %75 oranında bir enerji tasarrufu sağlandığı söylenebilir

4--Hava Sıcaklığını Dengelemesi:

4.1--Singapur’daki bir yeşil çatının alanda ölçümüyle yüzey sıcaklığını 18 °C azalttığının görülmesi de yeşil çatı sistemlerinin hava sıcaklığına olan etkilerini göstermektedir

5--Havadan Savrulan Partiküllerin Filtre Edilmesi(Toz Tutuculuğu):

5.1--Almanya’da yapılan bir çalışmada; bitkilendirilmiş çatının bulunduğu alanlarda mazot kaynaklı atık maddelerin ve 

havadaki sülfürdioksit ve nitratların %20-37 oranında azaldığı kabul edilmiştir.

6--Karbondioksit ve Oksijenin Karşılıklı Değişimini Sağlaması:

6.1--Yeşil çatılar uygulandıkları çevredeki hava kalitesini yükseltmekte olup, ortamın oksijen miktarını arttırmaktadır. 25 m2 yaprak yüzeyi insanın bir saatte tükettiği kadar yani, 27 gr oksijen üretir. 

6.2--Yaz aylarında, 1 m2 çim çatı 4 kişinin oksijen ihtiyacını karşılar. 

6.3--Gece ve kış aylarının ortalamaya girmesi halinde 1.5 m2 çim alanın bir yılda, bir insanın yıllık ihtiyacı kadar oksijen üretebileceği hesaplanabilir.

6.4--Bu anlamda şehir yönetimlerinin kişi başı en az 1.5 m2 yeşil alanı çatılarda-yerde sağlaması oldukça önemli kriter.

7--Gürültü Etkisini Azaltması:

7.1--Alçak frekansları (3-30 Hz) toprak, yüksek frekanslar (30-300 Hz) bitki örtüsü bloke eder.

7.2--Yapılan çalışmalarda Almanya frankfurt havaalanında 10 cm’lik derinliğe sahip bir yeşil çatı sisteminin gürültü seviyesini 5db düşürdüğü görülmüştür

8--Yağmur Suyuna Etkisi

8.1--Michigan Üniversitesi kampüsü içinde bulunan bir alanda %2, %7, %15 ve %25 olarak 4 farklı eğimdeki seyrek yeşil çatıların, 94 gün-lük süreçte 64 kere meydana gelen yağışlar; 

8.1.1--çatıların ortalama yağmur tutma kapasitesinin %80.8 olduğunu göstermiştir.

8.1.1--En düşük su tutma kapasitesi 

%76.4 oranı ile.......... %25 eğimli sistemken 

en iyi sonuç 

%85.6 ile en düşük eğim olan..... %2 eğimli çatının performansıdır.

9--Çatı Yalıtımının Ömrünü Uzatması:

9.1--Yeşil çatılar, çatı yalıtım malzemesini, UV ışınlarından ve yüksek sıcaklık değişimlerinden koruyarak 25 yıllık standart membran ömrünü 60 yıla kadar uzatır.

9.2--Kanada’da yapılan bir diğer çalışmada; malzemelerin yüzey sıcaklıkları ile ilgili ölçümler sonucunda; özellikle yaz aylarında, 150mm bitki taşıyıcı katmana sahip bir seyrek yeşil çatı sistemi; 

9.2.1--su yalıtım malzemesinin sıcaklığını, istenilen düzeylerde tutabilmektedir. 

9.2--Referans çatıda yaz mevsiminde, su yalıtım malzemesinin sıcaklığının 70 °C’ye çıkarken, bitkilendirilmiş çatı sisteminde bu değer en fazla 30 °C olarak ölçülmüştür.

10--Sera Gazları ve Ağır Metallere Etkisi:

10.1--Yeşil çatılar, yağmur suyuna havadan karışan ağır metaller ve tuzu toprak tarafından tutarak sera gazlarının yok olmasında yardımcı olur. Kadmiyum, bakır ve kurşunu %98, çinkoyu %16 oranında tutarak sudan arındırdığı görülmüştür

11--Avrupa’ da yapılan hesaplamalara göre fuel-oil harcamalarında yılda yaklaşık m2 başına 2 lt azalma olduğu görülmüştür. Bu da, 100 m2’lik bir çatıda yılda 200 lt tasarruf anlamına gelmektedir

12--Almanya’da 2001 yılında inşa edilen binaların %14’ünde yeşil çatı sisteminin kullanıldığı görülmektedir. Bu oran yaklaşık 13.5 milyon metrekarelik çatı alanına denk gelmektedir.

12.1--Aynı şekilde İsveç’de de her sene 100.000 metrekarelik bitkilendirilmiş çatı sisteminin kullanıldığı görülmektedir. 

12.1.1--Bu ülkelerde yeşil çatı sistemleri ile ilgili hizmet veren yaklaşık 1300 firma bulunmaktadır

14--Yeşil Çatıların Oluşumu Ve Çeşitleri:

14.1—Yeşil çatıyı oluşturan tabakalar şunlardır:

1--Bitki

2--Bitki taşıyıcı tabaka-perlit esaslı toprak

3--Filtre ve drenaj tabakası

4--Mekanik etkilere karşı koruyucu tabaka,

5--Kök tutucu tabaka,

6--Su yalıtımı

7--Çatı konstrüksiyonu olarak sıralanır

15—Çatıyı Bitkilendirme Yöntemi:

15.1--Ekstensif yani seyrek bitkilendime sisteminde genelde az su isteyen (damlama yöntemi yeterli) ve sürekli bakım istemeyen 

1--yosunlar, 

2--sukkulentler, 

3--çim-sedum türü örtü bitkileri, 

4--çalılar, ağaçcıklar arasından seçilecek uygun bitkiler kullanılırken çatıya verdiği yük yaklaşık 100 kg/m²dir.

15.2--Yoğun bitkilendirmede ise bol toprak kullanılır, çatı da ağaçların yetiştirilmesi bile mümkündür. 

12.2.1--Ne var ki, sistemin çatıya verdiği yük 300-400 kg/m2 civarında olduğundan, statik sistemin bu yüke dayanacak şekilde oluşturulması şarttır.

16—Sonuç:

16.1--Kaynak çalışmaya göre Meteonormdan alınan Ankara ve Adana illerinin iklim verileri dahilinde oluşturulan örneklerin 1 yıl lık periyoda göre simülasyonları yapılmıştır.

16.1.1--Yeşil çatı uygulamasının standart çatılara göre sıcak iklim bölgesinde 

1--ısıtma yüklerine olan etkisi ortalama %10 daha olumlu iken 

2--soğutma yüklerine olan etkisi %5 değerlerindedir.

16.1.2--Yorum:Bu değer enerji verimliği açısından ciddi bir değer olarak düşünülebilir.

16.2--Soğuk iklimlerde ise yeşil çatılar standart çatılara göre 

1--ısıtma yüklerinde ortalama %2.5 daha iyi bir performans gösterirken 

2--soğutma yüklerinde bu perfor­mans değerinin %5’lere çıkması da soğuk bölgelerde sıcak bölgelerdekinin aksine soğutma yüklerinde daha iyi bir performans sağladığını göstermektedir..

16.3—Yorum:Binalarda enerji verimliği ile ilgili yönetmelikler binalar için enerji ve su verimliği yönetmeliği olarak yeniden düzenlenip,

toplam inşaat alanı 2000 m2 üzerinde tüm binalara yağmur suyu depolanması ve terasta yeşil çatı kurma zorunluğu getirilebilir.

3--Yeşil Çatılar-Yapısı-Faydaları:

1--Ofis Binalarında Yeşil Çatıların Faydaları:

1--Doğal Çevrenin ve Biyolojik Çeşitliliğin Korunması:

1.1--Yeşil çatılar canlılar için yeni yaşam alanı oluştura-rak biyoloji çeşitliliğe katkı sağlarlar.

1.2--İsviçre`nin Basel kentinde yapılmış olan bir çalışma bitkilendi-rilmiş çatı sistemlerinin kuş ve böcekler için yaşam ve gelişim alanı sağladığını kanıtlar niteliktedir.

1.2.1--17 adet bitkilendirilmiş çatı sistemi üzerinde 3 yıl boyunca yapılan incelemede; 78 örümcek ve 254 böcek türünün bitkilendirme sonrası bitkilendirilen ortamda yaşamaya başladığı görülmüştür.

2--Kent Isı Adalarının Etkilerinin Azaltılması

2.1--Kanada’da da 2005 yılında yapılan bir ölçüm çalışması ile Toronto’daki kentsel alanlardaki yüzey ve hava sıcaklıklarının, kırsal alanlara göre yaz aylarında 2-3 °C daha fazla olduğu, Berlin’deki ölçümlerde ise Berlin’in onu çevreleyen kırsal alanlara göre yaz mevsiminde akşam saatlerinde 4-5 °C daha fazla hava sıcaklığına sahip olduğu gözlemlenmiştir

2.2--Yeşil çatılar, kentsel alanlarda zarar gören bitki örtüsünün yerini alarak, hava ve yüzey sıcaklığının art-masını engeller. Bitkilerin; evapotranspirasyon, gölgeleme ve bitki taşıyıcı katmanın ise ısı depolama özellikleri sayesinde, sıcaklık artışının engellenmesi-ne katkıda bulunurlar.

3--Binanın Enerji Performansını Arttırması:

3.1--Kanada’da yapılan bir çalışmada 72 m²’lik bir çatı alanının eşit iki par-çaya bölünerek, yarısı seyrek bitkilendirilmiş çatı sistemi, diğer yarısı da modifiye bitümlü su yalıtım malzemesi kullanılan geleneksel çatı sistemine dönüştürülmüştür.

3.2--Sonuçlara göre; bu çatı sistemlerinin altında yer alan iç ortamın iklimlendirilmesi için gerekli olan ortalama günlük enerji ihtiyacı; referans çatıda; 6,0/7,5 kWh/gün olarak belirlenmiştir.

3.2.1--Bitkilendirilmiş çatı-da ise bu ihtiyaç 1,5 kWh/gün olarak ölçüldüğünden dolayı %75 oranında bir enerji tasarrufu sağlandığı söylenebilir

3.3--Binanın çatısının yazın soğutma yükünü

1--alt katlarda %15’den %39’a yaklaşan oranlarda,

2--en üst katta ise yaklaşık %58 olarak totalde binada

3--ortalama %40‘a varan oranda azaltarak performansı arttırdığı, ısıtma yüküne etkisinin ise marjinal olduğu açıklanmıştır

4--Hava Sıcaklığını Dengelemesi:

4.1--Yunanistan’da bitkilendirilmiş çatı sisteminin ısıl performansını matematiksel bir model ile ortaya koyan bir çalışmada, bitkilendirilmiş bir çatı sisteminin, yüzeyine gelen

1--toplam ışınım şiddetinin % 27’sinin yansıttığını

2--% 60’ının yapraklar tarafından soğrulduğunu ve

3--%13’ünün de toprağa iletildiği ve

4.2--Singapur’daki bir yeşil çatının alanda ölçümüyle yüzey sıcaklığını 18 °C azalttığının görülmesi de yeşil çatı sistemlerinin hava sıcaklığına olan etkilerini göstermektedir

5--Havadan Savrulan Partiküllerin Filtre Edilmesi(Toz Tutuculuğu):

5.1--Yeşil çatılar toz tutabilme özelliklerinin yanında çeşitli hava kirliliğine yol açan maddelerin bitki yaprakları tarafından emilerek toprağa iletilmelerini de sağlarlar.

5.2--Almanya’da yapılan bir çalışmada; bitkilendirilmiş çatının bulunduğu alanlarda mazot kay-naklı atık maddelerin ve havadaki sülfürdioksit ve nitratların %20-37 oranında azaldığı kabul edilmiştir.

5.3--Böylece yeşil çatıların hem iç hem de dış hava kalitesinin iyileşmesine de katkı sağladıkları gözlemlenmiştir

6--Karbondioksit ve Oksijenin Karşılıklı Değişimini Sağlaması:

6.1--Yeşil çatılar uygulandıkları çevredeki hava kalitesini yükseltmekte olup, ortamın oksijen miktarını arttırmaktadır.

6.2--25 m2 yaprak yüzeyi insanın bir saatte tükettiği kadar yani, 27 gr oksijen üretir.

6.3--Yaz aylarında, 1 m2 çim çatı 4 kişinin oksijen ihtiyacını karşılar Gece ve kış aylarının ortalamaya girmesi halinde 1.5 m2 çim alanın bir yılda, bir insanın yıllık ihtiyacı kadar oksijen üretebileceği hesaplanabilir

7--Gürültü Etkisini Azaltması:

7.1--Şehir içindeki sürekli trafik gürültüsü binalardan ve kaldırım yüzeylerinden yansır çimenlik benzeri yumuşak yüzey veya yeşil çatılar ise onları yansıt-mak yerine sesleri emerek azaltır.

7.2--Alçak frekansları (3-30 Hz) toprak, yüksek frekanslar (30-300 Hz) bitki örtüsü bloke eder .

7.3--Yapılan çalışmalarda Almanya frankfurt havaalanında 10 cm’lik derinliğe sahip bir yeşil çatı sisteminin gürültü seviyesini 5db düşürdüğü görülmüştür.

8--Yağmur Suyuna Etkisi

8.1--Yeşil çatıların en önemli etkilerinden birisi, fırtına-larda yağmur suyunu tutup kanalizasyon sistemine ulaşmasını geciktirmesidir.

8.2--20-40 cm arası yoğun bitki-lendirilmiş bir çatı 10-15 cm yüksekliğinde su tutma kapasitesine sahiptir. Genel olarak kente düşen yağmur suyunun % 10-15'inin yeşil çatılarda tutulması mümkündür

9--Sera Gazları ve Ağır Metallere Etkisi:

9.1--Yeşil çatılar, yağmur suyuna havadan karışan ağır metaller ve tuzu toprak tarafından tutarak sera gazlarının yok olmasında yardımcı olur.

9.2--Kadmiyum, bakır ve kurşunu %98, çinkoyu %16 oranında tutarak sudan arındırdığı görülmüştür .

9.3--Ayrıca Chicago’da tüm çatıların yeşillendirilmesini kaliteli hava modeli olarak baz alan bir çalışma sonuçlarına göre, bu sayede yılda 417,3 09.26 kg azot oksit ve 517,100.61 kg kükürt oksit emisyonlarında azalma gözlemlenmiştir [

10--Çatı Yalıtımının Ömrünü Uzatması

10.1--Yeşil çatının diğer bir tasarrufu da çatı yalıtım mal-zemesini korumasıdır. Yeşil çatılar, çatı yalıtım mal-zemesini, UV ışınlarından ve yüksek sıcaklık değişimlerinden koruyarak 25 yıllık standart membran ömrünü 60 yıla kadar uzatır.

10.2--Referans çatıda yaz mevsiminde, su yalı-tım malzemesinin sıcaklığının 70 °C’ye çıkarken, bitkilendirilmiş çatı sisteminde bu değer en fazla 30 °C olarak ölçülmüştür.

10.3--Avrupa’ da yapılan hesaplamalara göre fuel-oil harcamalarında yılda yaklaşık m2 başına 2 lt azalma olduğu görülmüştür. Bu da, 100 m2’lik bir çatıda yılda 200 lt tasarruf anlamına gelmektedir

11--Estetik ve Rekreasyon Açısından Önemi:

11.1--Yeşil çatılar, asfalt ve beton görüntüsünün olduğu yerlerde yeşil alanlar sağlar.

11.2--Almanya’da 2001 yılında inşa edilen binaların %14’ünde yeşil çatı sisteminin kullanıldığı görülmektedir. Bu oran yaklaşık 13.5 milyon metrekarelik çatı alanına denk gelmektedir.

11.3--Aynı şekilde İsveç’de de her sene 100.000 metrekarelik bitkilendirilmiş çatı sisteminin kullanıldığı görülmektedir. Bu ülkelerdeyeşil çatı sistemleri ile ilgili hizmet veren yaklaşık 1300 firma bulunmaktadır

12--Yeşil Çatıların Oluşumu Ve Çeşitleri:

12.1—Yeşil çatılar genellikle tabakalar halinde bir örtüleme yöntemi uygu-lanmaktadır. Bu tabakalar ise:

1--Bitki

2--Bitki taşıyıcı tabaka

3--Filtre ve drenaj tabakası

4--Mekanik etkilere karşı koruyucu tabaka,

5--Kök tutucu tabaka,

6--Su yalıtımı

7--Çatı konstrüksiyonu olarak sıralanır

12.2—Bitkilendirmede

1--Seyrek bitkilendime sisteminde genelde az su isteyen (damlama yöntemi yeterli) ve sürekli bakım istemeyen yosunlar, sukkulentler, çim ve örtü bitkileri, çalılar, ağaçcıklar arasından seçilecek uygun bitkiler kullanılırken çatıya verdiği yük yaklaşık 100 kg/m²dir.

2--Yoğun bitkilendirmede ise bol toprak kullanılır, çatı da ağaçların yetiştirilmesi bile mümkündür. Ne var ki, sistemin çatıya verdiği yük 300-400 kg/m2 civarında olduğundan, statik sistemin bu yüke dayanacak şekilde oluşturulması şarttır. Sistemde kullanılan bitkiler bakım gerektirir, malzeme seçiminde bakım sürecinde çatıya gelecek mekanik etkiler ve sulama ihtiyacı da dikkate alınmalıdır

13—Yeşil Çatıların Türkiyede Isıtma-Soğuma Yüklerine Etkisi:

13.1--Yeşil çatı uygulamasının standart çatılara göre sıcak iklim bölgesinde ısıtma yüklerine olan etkisi ortalama %10 daha olumlu iken soğutma yüklerine olan etkisi %5 değerlerindedir.

13.2--Soğuk iklimlerde ise yeşil çatılar standart çatılara göre ısıtma yük-lerinde ortalama %2.5 daha iyi bir performans gösterirken soğutma yüklerinde bu performans değerinin %5’lere çıkması da soğuk bölgelerde sıcak bölgelerde-kinin aksine soğutma yüklerinde daha iyi bir performans sağladığını göstermektedir.

13.3--Sonuçlara iklim bölgeleri bazında göre bakıl-dığında ısıtma yüklerinin etkisinin sıcak bölgelerde %10 daha avantajlı iken soğuk bölge-lerde %3 olup bunun yanında soğutma yüklerine olan etkinin iki bölgede de %5 daha avan-tajlı olduğu sonucu

Kaynak: Ofis Binalarında Yeşil Çatıların Isıtma ve Soğutma Yüklerine Olan Etkilerinin Analizi-- İdil AYÇAM Mine KINALI--Tesisat Mühendisliği - Sayı 135 - Mayıs/Haziran 2013

2—Yeşil Çatıların Faydaları-2:

1.1-- Yaz günlerinde alışıldık bitüm örtülü çatılarda sıcaklıklar neredeyse akıl almayacak oranlarda yükselebiliyor, 65°C’nin üzerine çıkarak, kentlerin genel ısı-adası etkisine -kentlerdi, kendilerini çevreleyen kırsal bölgeden daha sıcak olma eğilimin katkıda bulunuyor.

1.2--Yeşil çatılarda toprak karışımı ve bitki örtüsü yalıtım görevi üstlendiği için, sıcaklık iniş çıkışları hafif seyrediyor ve böylece de altlarındaki binaların ısıtma ve soğutma giderleri % 20’ye ulaşan bir oranda azalıyor.

1.3--Alışıldık çatılara yağmur yağdığında, yağmur suyu bu yapay kent yarlarından dökülüp, yapay kent kanyonlarından sel gibi akarak emilmeden, süzülmeden ve neredeyse hiçbir engele takılmadan mazgallara doluyor.

1.3.1--Yaşayan bir çatının işleyiş şekli ise aynen çayırlar gibi; suyu emiyor, süzüyor, yavaşlatıyor ve hatta bir bölümünü, daha sonra kullanılmak üzere depoluyorlar. Bu da uzun vadede kanalizasyonların taşma riskinin azaltılmasına yardımcı oluyor, kentin mazgal sisteminin ömrünü uzatıyor ve çevredeki boşaltım havzalarına akan suyun daha temiz olmasını sağlıyor.

1.4--Kanada’da da 2005 yılında yapılan bir ölçüm çalış­ması ile Toronto’daki kentsel alanlardaki yüzey ve hava sıcaklıklarının, kırsal alanlara göre yaz aylarında 2-3 °C daha fazla olduğu, Berlin’deki ölçümlerde ise Berlin’in onu çevreleyen kırsal alanlara göre yaz mev­siminde akşam saatlerinde 4-5 °C daha fazla hava sıcaklığına sahip olduğu gözlemlenmiştir

1.5--İsviçre'nin Basel kentinde yapılmış olan bir çalışma bitkilendi- rilmiş çatı sistemlerinin kuş ve böcekler için yaşam ve gelişim alanı sağladığını kanıtlar niteliktedir. 17 adet bitkilendirilmiş çatı sistemi üzerinde 3 yıl boyunca yapılan incelemede; 78 örümcek ve 254 böcek türünün bitkilendirme sonrası bitkilendirilen ortamda yaşamaya başladığı görülmüştür.

1.6--Bitki yapraklarında ve bitki taşıyıcı katman bünyesinde bulunan suyun buharlaş­ması için gerekli olan ısı miktarı; güneşten yüzeyle­re doğrudan ya da dolaylı olarak gelen kısa dalga kızılötesi ışınlardan karşılanır. Bu sayede bu ışınların yüzey sıcaklığını arttırması engellenir

1.7--Kanada’da yapılan bir çalışmada 72 m²’lik bir çatı alanının eşit iki par­çaya bölünerek, yarısı seyrek bitkilendirilmiş çatı sistemi, diğer yarısı da modifiye bitümlü su yalıtım malzemesi kullanılan geleneksel çatı sistemine dönüştürülmüştür.

1.7.1--Sonuç­lara göre; bu çatı sistemlerinin altında yer alan iç ortamın iklimlendirilmesi için gerekli olan ortalama günlük enerji ihtiyacı; referans çatıda; 6,0/7,5 kWh/gün olarak belirlenmiştir. Bitkilendirilmiş çatı­da ise bu ihtiyaç 1,5 kWh/gün olarak ölçüldüğünden dolayı %75 oranında bir enerji tasarrufu sağlandığı söylenebilir

1.8--Lousianna Üniversitesi’nde A. Spala, v.d. tarafından yürütülen çalışmada Atina'da 210 m²’lik bir ofis binasının çatısına uygulanan yeşil çatının bina enerji simülasyon programı TRNYS’si kullanarak enerji verimliliğini dinamik matematiksel bir model olarak ele alınmış, binanın çatısının yazın soğutma yükünü alt katlarda %15’den %39’a yakla­şan oranlarda, en üst katta ise yaklaşık %58 olarak totalde binada ortalama %40‘a varan oranda azalta­rak performansı arttırdığı, ısıtma yüküne etkisinin ise marjinal olduğu açıklanmıştır

1.9--Yunanistan’da bitkilendirilmiş çatı sisteminin ısıl performansını matematiksel bir model ile ortaya koyan bir çalışma­da, bitkilendirilmiş bir çatı sisteminin, yüzeyine gelen toplam ışınım şiddetinin % 27’sinin yansıttığını % 60’ının yapraklar tarafından soğrulduğunu ve %13’ünün de toprağa iletildiği ve Singapur’daki bir yeşil çatının alanda ölçümüyle yüzey sıcaklığını 18 °C azalttığının görülmesi de yeşil çatı sistemlerinin hava sıcaklığına olan etkilerini göstermektedir

1.10--Almanya’da yapılan bir çalışmada; bitki- lendirilmiş çatının bulunduğu alanlarda mazot kay­naklı atık maddelerin ve havadaki sülfürdioksit ve nitratların %20-37 oranında azaldığı kabul edilmiş­tir. Böylece yeşil çatıların hem iç hem de dış hava kalitesinin iyileşmesine de katkı sağladıkları göz­lemlenmiştir.

1.11--Almanya’da yapılan bir çalışmada; bitkilendirilmiş çatının bulunduğu alanlarda mazot kay­naklı atık maddelerin ve havadaki sülfür dioksit ve nitratların %20-37 oranında azaldığı kabul edilmiş­tir. Böylece yeşil çatıların hem iç hem de dış hava kalitesinin iyileşmesine de katkı sağladıkları göz­lemlenmiştir.

1.12--Yeşil çatılar uygulandıkları çevredeki hava kalitesini yükseltmekte olup, ortamın oksijen miktarını arttır­maktadır. 25 m² yaprak yüzeyi insanın bir saatte tükettiği kadar yani, 27 gr oksijen üretir. Yaz ayların­da, 1 m² çim çatı 4 kişinin oksijen ihtiyacını karşılar. Gece ve kış aylarının ortalamaya girmesi halinde 1.5 m² çim alanın bir yılda, bir insanın yıllık ihtiyacı kadar oksijen üretebileceği hesaplanabilir.

1.13--Almanya’da yapılan bir çalışmada; bitki- lendirilmiş çatının bulunduğu alanlarda mazot kay­naklı atık maddelerin ve havadaki sülfürdioksit ve nitratların %20-37 oranında azaldığı kabul edilmiş­tir. Böylece yeşil çatıların hem iç hem de dış hava kalitesinin iyileşmesine de katkı sağladıkları gözlemlenmiştir.

1.14--Yeşil çatılar uygulandıkları çevredeki hava kalitesini yükseltmekte olup, ortamın oksijen miktarını arttır­maktadır. 25 m² yaprak yüzeyi insanın bir saatte tükettiği kadar yani, 27 gr oksijen üretir. Yaz ayların­da, 1 m² çim çatı 4 kişinin oksijen ihtiyacını karşılar. Gece ve kış aylarının ortalamaya girmesi halinde 1.5 m² çim alanın bir yılda, bir insanın yıllık ihtiyacı kadar oksijen üretebileceği hesaplanabilir.

1.15--Şehir içindeki sürekli trafik gürültüsü binalardan ve kaldırım yüzeylerinden yansır çimenlik benzeri yumuşak yüzey veya yeşil çatılar ise onları yansıt­mak yerine sesleri emerek azaltır. Alçak frekansları (3-30 Hz) toprak, yüksek frekanslar (30-300 Hz) bitki örtüsü bloke eder. Yapılan çalışmalarda Almanya frankfurt hava alanında 10 cm’lik derinliğe sahip bir yeşil çatı sisteminin gürültü seviyesini 5db düşürdüğü görülmüştür

1.16--Yeşil çatılar burada devreye girer, çünkü yağışların büyük bir bölümü çatılara düşer ve burada kalır, toprak tarafından emilir ve bitkiler tarafından kullanılır ve sonra buharlaşır. Yani böylece "atık su" şebeke yükü hafifler. 20-40 cm arası yoğun                 bitkilendirilmiş bir çatı 10-15 cm yüksekliğinde su tutma kapasitesine sahiptir. Genel olarak kente düşen yağ­mur suyunun % 10-15'inin yeşil çatılarda tutulması mümkündür.

1.17--Michigan Üniversitesi kampüsü içinde bulunan bir alanda %2, %7, %15 ve %25 ola­rak 4 farklı eğimdeki seyrek yeşil çatıların, 94 gün­lük süreçte 64 kere meydana gelen yağışlar; çatıların ortalama yağmur tutma kapasitesinin %80.8 olduğu­nu göstermiştir. En düşük su tutma kapasitesi %76.4 oranı ile %25 eğimli sistemken en iyi sonuç %85.6 ile en düşük eğim olan %2 eğimli çatının performan­sıdır.

1.18--Yeşil çatılar, yağmur suyuna havadan karışan ağır metaller ve tuzu toprak tarafından tutarak sera gazları­nın yok olmasında yardımcı olur. Kadmiyum, bakır ve kurşunu %98, çinkoyu %16 oranında tutarak sudan arındırdığı görülmüştür . Ayrıca Chicago’da tüm çatıların yeşillendirilmesini kaliteli hava modeli olarak baz alan bir çalışma sonuçlarına göre, bu sayede yılda 417,309.26 kg azot oksit ve 517,100.61 kg kükürt oksit emisyonlarında azalma gözlemlenmiştir

1.19--Yeşil çatının diğer bir tasarrufu da çatı yalıtım mal­zemesini korumasıdır. Yeşil çatılar, çatı yalıtım mal­zemesini, UV ışınlarından ve yüksek sıcaklık       deği­şimlerinden koruyarak 25 yıllık standart membran ömrünü 60 yıla kadar uzatır.

1.20--Kanada’da yapılan bir diğer çalışmada; malzemele­rin yüzey sıcaklıkları ile ilgili ölçümler sonucunda; özellikle yaz aylarında, 150mm bitki taşıyıcı katma­na sahip bir seyrek yeşil çatı sistemi; su yalıtım mal­zemesinin sıcaklığını, istenilen düzeylerde tutabil­mektedir. 

1.20.1--Referans çatıda yaz mevsiminde, su yalı­tım malzemesinin sıcaklığının 70 °C’ye çıkarken, bitkilendirilmiş çatı sisteminde bu değer en fazla 30 °C olarak ölçülmüştür. 

1.20.2--Ayrıca yeşil çatı sistemleri­nin, malzemelerin sıcaklık değişimlerini en aza indirdikleri de, referans çatıda bahar ve yaz ayların­da su yalıtım malzemesinin sıcaklık değişimi en fazla 45 °C iken yeşil çatıda 6 °C gibi çok daha düşük miktarda kaldığı sonuçlarıyla ispatlanmıştır

1.20.3--Ayrıca sistemdeki toprak ısı yalıtımına katkıda bulunduğu için enerji maliyetlerinde azalma olmak­tadır. Avrupa’ da yapılan hesaplamalara göre fuel-oil harcamalarında yılda yaklaşık m² başına 2 lt azalma olduğu görülmüştür. Bu da, 100 m²’lik bir çatıda yılda 200 lt tasarruf anlamına gelmektedir

1.21--Almanya’da 2001 yılında inşa edilen binaların %14’ünde yeşil çatı sisteminin kullanıldığı görül­mektedir. Bu oran yaklaşık 13.5 milyon metrekarelik çatı alanına denk gelmektedir. Aynı şekilde İsveç’de de her sene 100.000 metrekarelik bitkilendirilmiş çatı sisteminin kullanıldığı görülmektedir. Bu ülke- lerdeyeşil çatı sistemleri ile ilgili hizmet veren yak­laşık 1300 firma bulunmaktadır

2--Yeşil Çatı Örnekleri:

2.1--Dearborn’da (Michigan)- doğa, dünyanın en büyük yeşil fabrika çatılarındar birinde yeniden kök salıyor. Ford Motor, sahasındaki fazla yağmur suyunü azaltmak için 4,2 hektarlık alana damkoruğu dikmiş.

2.2--Vancouver Halk Kütüphanesi nin (Kanada) kent merkezine dokuz kat yukarıdan bakan çaüsma çıktığınızdaysa kendinizi ziftle kaplı çorak bir arazide değil, bir çayırlıkta bulursunuz. Saksı ya da kaplarda değil de özel bir toprak karışımında yetiştirilmiş yumak otu sıraları çatı boyunca kıvrıla büküle uzanır

2.2.1--Kentin diğer ucundaki Vancouver Kongre Merkezi ne de yeni bir yaşayan yapılıyor. Sokağın hemen karşısındaki Fairmont Waterfront otelinin çatısında bir aşçının bahçesi var.

2.2.2--Kentin bir diğer ucundaysa, 2010 Kış Olimpiyatları için inşa edilmekte olan Olimpiyat Köyü’nün yeşil çatıları yer alacak.

2.3--Japonya'daki popüler Hakutsuru marka sakenin yapımında kullanılan pirincin bir bölümü, şirketin Tokyo ofisinin çatısında yetişiyor (üstte).

2.4--Vancouver’daki Fairmont waterfront otelinde bir aşçıbaşı, gökdelenler arasında yetişen elmaları topluyor. Otelin muhasebecileri, çatı bahçesinden yılda 16 bin dolar değerinde meyve, sebze, yeşillik ve bal elde edildiğini söylüyor.

2.5--İstanbul, Ümraniye’deki Meydan Alışveriş Merkezi'nin toplam 35 bin metrekarelik çatı, bahçesi, kır çiçekleri ile bir yamacın bahar peyzajın, andırıyor

2.6--İzmir Çiğli’de üzeri otlarla kaplı CMS Jant ve Makina Sanayi şirketinin fabrikanın stok ve atık binası Doğal kaynak tüketimini en aza indirecek çalışmalara önem veren yönetim, çirkin bir görüntü yaratmaktansa, stok sahasının üstünü toprakla kapatarak yeşillendirmeyı seçmiş.

2.7--Muhasebeci Mehmet Livel, Manisa Saruhanlı’daki 350 metrekarelik ofisinin çatısını nasıl kapatacağı sorunuyla karşılaşınca, çareyi topraksız sera yapmakta bulmuş. Şimdi çatıda marul yetiştiriyor

2.8--Vancouver’da -ya da Chicago, Stuttgart, Singapur veya Tokyo’da- bir yeşil çatıya çıkıp, kentlerdeki çatı manzarasının ne kadar farklı olabileceğini gördüğünüzde, kendinizi, “Neden hep böyle yapmamışız ki?” sorusunu sormaktan alamıyorsunuz.

2—Yeşil Çatıların Yapısı:

2.1--Genel Bilgi:

1--Portland (Oregon, ABD) gibi bazı yerlerde, yaşayan çatı kullanan müteahhitlere indirim vb. teşvikler sağlanıyor. Almanya, İsviçre ve Avusturya gibi bazı ülkelerde ise eğimin uygun olduğu çatılarda yeşil çatı yerel yasalarla şart koşuluyor.

2--Çatı bahçeleri, hiç sulama yapılmadan kendi ken¬dine yeten düz ve eğimli çatılarda, neredeyse toprakkullanılmadan sadece su tutma yeteneği arttırılmış geosentetiklerle ve yine yüksek su tutma yeteneği olan minerallerle (ponza taşı, cüruf, volkanik tüfler, perlisol, bims, kiremit kırığı, vb.) ya da özel hafif tekstürlü lifli karışımlarla (torf, öğütülmüş yaprak- dal, saman, pirinç kabuğu, tohum kapçıkları vb.) gerçekleştiriliyor.

2.1--Bu yapılarda suyun yaz ayları boyunca saklanmasını, havadaki nemin emilmesini, en ufak bir yağışın yeniden bir rezerv oluşturmasını sağlayan geomembran ve filtre elemanları, su depolama yetenekleri olan drenaj levhaları kullanılıyor.

2.2--Extensif (kendi kendine yeten) yeşil teraslar olarak da adlandırılan bu pasif yeşil çatılar Türkiye’de de ancak belli aralıklarla su desteği ile kullanılıyor. Çünkü bulunduğumuz coğrafyanın yağış rejimi ve iklim özellikleri, özellikle yaz aylarında bunu gerekli kılabiliyor.

2.2--Teknik Bilgi:

1--Bitki-zaman saatli(sabah 5-6 arası) damalama sulama sistemi

2--Bitki taşıyıcı tabaka-subtrat-zincolit-bahçe çatı toprağı

3--Filtre ve drenaj tabakası-btm opti green fkd 25 çift kademeli yeşil çatı drenaj levhaları+üzerine btm green sistem fltresi

4--Mekanik etkilere karşı koruyucu tabaka,

5--Kök tutucu tabaka-bituline ep400 antiracine yada btm green kök tutucu folyo+ btm green sistem su tutucu keçe

6--Silikonlu harç+pürüzlü açık renk seramik

7--2 kat likit su yalıtımı

8--Brüt naylon tabakası

9--4-5 cm xps strafor tabakası

10--Su yalıtımı-bituline astar+bituline pp300 membran

11--Sikalı Eğim şapı

12--Çatı döşemesi 

3—Yeşil Çatının Binaya Getirdiği Yük:

3.1--Seyrek bitkilendime sisteminde genel­de az su isteyen (damlama yöntemi yeterli) ve sürek­li bakım istemeyen yosunlar, sukkulentler, çim ve örtü bitkileri, çalılar, ağaçcıklar arasından seçilecek uygun bitkiler kullanılırken çatıya verdiği yük yakla­şık 100 kg/m²dir.

3.2--Yoğun bitkilendirmede ise bol toprak kullanılır, çatı da ağaçların yetiştirilmesi bile mümkündür. Ne var ki, sistemin çatıya verdiği yük 300-400 kg/m²civa­rında

4—Yeşil Çatıların Karşılaştırmaları:

4.1-Seyrek yeşil çatı:

1--Toprak kalınlığı:5-15 cm

2—Sulama:Sulama gerektirmez-az sulama

3—Bakım:0.8-2.25 dolar/m2.sene

3—Maliyet:400-1000 dolar/m2

4—Eğim:0-30 derece eğimli çatılar

5—Dinlenme ve kullanım alanları için uygun değil

6—Enerji ve su verimliği daha düşük

7—Düşük habitat

4.2-Yoğun yeşil çatı:

1--Toprak kalınlığı:20-200 cm

2—Sulama:Sulama ve bakım gerektir

3—Bakım:6.5-44 dolar/m2.sene

3—Maliyet:1000-5000 dolar/m2

4—Eğim:Çatıya yük getirir.300-1000 kg/m2

5—Rekreasyon ve gıda üretimi için uygun

6—Enerji ve su verimliği daha yüksek

7—Yüksek habitat

5—Yeşil Çatıların Enerji Verimliğine Etkisi:

5.1--Yeşil çatı uygulamasının standart çatılara göre sıcak iklim bölgesinde ısıtma yüklerine olan etkisi ortala­ma %10 daha olumlu iken soğutma yüklerine olan etkisi %5 değerlerindedir.

5.2--Sıcak bölge­lerde yeşil çatıların bina performansına etkisi ısıtma yükleri bakımın­dan daha olumludur.

5.3--Soğuk iklimlerde ise yeşil çatılar standart çatılara göre ısıtıma yük­lerinde ortalama %2.5 daha iyi bir performans gösterirken soğutma yüklerinde bu   perfor­ans değerinin %5'lere çıkması da soğuk             bölge­lerde sıcak bölgelerde- kinin aksine soğutma yüklerinde dalıa iyi bir performans sağladığını göstermektedir.

5.4--Sonuçlara iklim bölge­leri bazında göre bakıl­dığında ısıüna yükleri­nin etkisinin sıcak böl­gelerde %10 daha avan­tajlı iken soğuk bölge­lerde %3 olup bunun yanında soğutma yükle­rine olan etkinin iki böl­gede de %5 daha avan­tajlı olduğu Tüm farklı metre kare­deki örneklerde standart çatıya kıyasla olumlu gerçekleşmeler sağlansa da en olumlu sonuçların 1000 m²’lik örnekte görülmüş olması uygulamanın yaklaşık 1000 m2’lik alanlarda optimum fayda sağ­layacağını göstermektedir.

6—Belediyeler Açık Teras Kat Alanı 400 m2 üstündeki tüm binalara yeşil çatı yapma-peyzaj projesi ile birlikte- zorunluğu getirebilir.

6.1—Belediyeler 40 daireden fazla bahçeli sitelere dinlenme-çocuk oyun alanları ve peyzaj projesi isteyebilir.

7--Yeşil Binalar standart binalar göre şebekeye getirdiği yağmur suyu ve atık su yükünü en az %20 azalttığı ayrıca toplam su tüketimini de %30 oranında düşürmekte.

8—Küresel ısınmaya bağlı artan sel riskine karşı , binaları taşkından korumak için çatıdan gelen yağmur suları bina yağmur suyu deposunda depolanarak bina içinde wc lerde rezervuar suyu ve bina peyzaj suyu olarak kullanılabilir.

9—Ayrıca yağmur suları bina çevresindeki toprak nemini korumak için binadan 10-15 m uzağa açılacak su kuyularına basılabilir.İsrail bunu yapıyor.

10--Yine büyükşehir belediyeleri yağmur anında suları barajlara yöneltecek boru hattını kurarak bunların denize dökülmesini önleyebilir.

11—Çatılara yeşil çatı sistemi kurularak gelen yağmur suyu burada kullanılabilir.

Kaynak:Ofis Binalarında Yeşil Çatıların Isıtma ve Soğutma Yüklerine Olan Etkilerinin Analizi-- İdil AYÇAM Mine KINALI

3--Yeşil Çatıların Özellikleri:

1—Tokyoda yasalar orta ve büyük yeni yapılarda çatının en az % 20 sinin ekili-yeşil çatı olmasını zorunlu kılıyor.

2—Sıcaklığın 26 C olduğu güneşli bir günde siyah bir çatının sıcaklığı 82 C,beyaz çatınınki 49 C,bitkiyle kaplı çatının sıcaklığı 26 C ye ulaşır.

3—Yeşil çatılarda

1--en üstte sedum türü(boyları yavaş uzayan,yaprakları bol su tutan aşırı sıcak ve neme dayanıklı cape blanco,coral carpet,dragons blood tipi bitkiler) ve perlit tabakası+organik kompost+gübre(zaman saatine bağlı damlama sulamalı sıvı gübre verilmesi)

2—altında filtreleme katmanı

3—altında drenaj katmanı

4—altında koruyucu örtü

5—altında kök korkuluğu

5.1—Bu sistem ya çatı kaplaması üstüne(hafiftir) yada teras üstüne uygulanabilir.

6—Teres üstüne uygulanırsa

6.1--açık renk seramik kaplama ve

6.1.1--altında 2 defa yapılmış likit su yalıtımı

6.2--altında sikalı perlitli 5 cm şap

7—altında 4 cm sert xps srafor

8—altında su yalıtım membranı

9—altında eğim şapı ve döşeme

4—Bu yeşil alanlar klima cihazlarının yükünü düşürdüğü gibi çalışanlar için kahve molası-güneşlenme için üstünde piknik masalarında bulunduğu bir dinlenme alanı.Ayrıca aşağıya düşme karşı yüksekliği 110 cm olan betonarme çevre duvarının üstüne yeteri kadar-örneğin 35 cm alüminyum ferforje korkuluk yapılması uygun olacaktır.

4.1--Bu alana konulacak güneş kolektörleri ile binanın sıcak su ihtiyacı güneş enerjisinden sağlanabilir.Yine bu alana konulacak Fotovoltaik panel ile binanın elektrik ihtiyacının %25-30 u karşılanabilir.

Kaynak:

1--CBT-1112/16-11.07.2008

2-- Tesisat Mühendisliği - Sayı 135 - Mayıs/Haziran 2013-- Ofis Binalarında Yeşil Çatıların Isıtma ve Soğutma Yüklerine Olan Etkilerinin Analizi-- İdil AYÇAM Mine KINALI

4--Yeşil Çatılarda Arı Kovanları:

1—ABD Manhattan daki ofis binaların yeşil çatılarındaki arı kovanları ofis çalışanlarına bal üretiyor.

2—Newyorklu gayrimenkul şirketi The Durst Organization,Astoria Hotel,Whitney Sanat Müzesinin teraslarında arıcılık yapılmakta.Ve arı kovanları şehrin dört bir yanında gitgide yaygınlaşmakta.

3—Bu eğilim 1999 yılında yürürlüğe giren arıcılık yasağının kaldırılmasının ardından son üç yılında ivme kazandırdı.

4—Şehrin teraslarında çok sayıda dam koruğu dikmek maliyetli olmakla birlikte bunların büyümesi birkaç mevsim sürebilmekte.Arılar bu süreci hızlandırmanın bir yolu.Sonuç olarak bir yere bal arısı koymak polen yayma sürecini hızlandırmakta.

5—İngiltere nin başkenti Londra şehir merkezindeki arı kovanlarının sayısında son yıllarda patlama yaşandı.Öyle ki belediyenin artan arı nüfusunu beslemeye yönelik arı dostu bitki stoku  yetersiz kaldı.

6—Newyork ta  bulunan bal arıları dayanıklıkları ve kış soğuklarına dayanma yetenekleriyle bilinen Rusya ya özgü bir tür.

7—Arıcılık nispeten ucuz bir uğraş,Bir paket arı satın almak 125 dolara mal olmakta.Bakım masrafı da çok az.The Durst Organization elde edilen balı tatil hediyesi olarak çalışanlarına dağıtmayı planlamakta.

8—Türkiye de İstanbul,Ankara,İzmir ve diğer şehirlerde bulunan yüksek katlı binaların teraslarına arı kovanları koymanın ve bu balları ofis çalışanlarına hediye etmenin zamanı herhalde çoktan geldi.Türkiye 2015 de G20 de başkan olacaksa yeşil yatırımları hızlandırmalı hatta liderliğe oynamak zorunda.

Kaynakça:Sabah Gazetesi-Newyork Times Eki.