Kentlerin Üstü Isındığı
Gibi Altı da Isınıyor-Riskler Çökme Olabiliyor:
1--Beton ve asfalt, güneşten
ve havadan yansıyan sıcaklığı depoluyor ve özellikle de geceleri dışarı
veriyor. Aynı zamanda klimalardan çıkan sıcak hava da havamızı ısıtıyor. Bu
kentsel ısı adası etkisiyle bir şehirde hava sıcaklığı çevre bölgelere göre
birkaç derece daha fazla olabiliyor.
Ve bu ısı adası etkisinin
daha önceleri pek önemsenmeyen bir tarafı daha var: Bu etki kentin altına kadar
giriyor. Garajlar, bodrumlar ve metrolar tüm bu altyapılar sürekli sıcaklık
yayıyor.
1.1--Bu durumun yeraltında ne
şekilde etkidiğini Northwestern Üniversitesinden Allesandro Rotta Lorla ve
ekibi, son üç yılda Chicago’da incelediler. Araştırmacılar burada kent
merkezinde, Loop bölgesinde ve Grant Parkı’nda 23 metre derinliğe kadar
sıcaklık sensorları yerleştirdi.
3--Ölçüm sonuçları şöyle:
Chicago’nun merkezindeki yeraltı sıcaklığı, yeşil alanlara kıyasla on beş
derece daha sıcak. On metre derinlikte sıcaklık 26 dereceye kadar çıkıyor. 23
metre derinlikte ise yeşil alanlara kıyasla hala 16-18 derecelik bir sıcaklık
farkı söz konusu.
3.1--Daha önceki ölçümler de
kentlerdeki yeraltının on yılda bir ortalama olarak 0,1 ila 2,5 derece daha
fazla ısınmaya devam ettiğini göstermiştir.
4--Gerçi biz sadece
Chicago’yu örnek olarak gösterdik ama bu yeraltındaki ısınma neredeyse dünya
genelindeki tüm yoğun yapılaşmalı kentlerde mevcut’ diyor araştırmacılar. Yeraltındaki
ısınmanın elbette ki olumsuz sonuçları da var: Yeraltındaki ısınma farklı
deformasyonlara neden oluyor.
4.1--Örneğin Chicago’da 17
metre derinliğe kadar yeraltını karakterize eden ince taneli kil ve balçık
tabakalarının ısı etkisi altında büzüştüğü tespit edildi.
4.2--Sonuç olarak, şehir
merkezindeki binaların temelleri altında yavaş ilerleyen bir çökme söz konusu.
Ortalama olarak iki milimetrelik bir çökme var ama çok sıcak olan bölgelerde
yeraltı sekiz milimetreye kadar çökebilir.
4.3--Kireçtaşı, kum veya sert
kil ise tam tersi olarak şişmeye neden oluyor. Özellikle çok sıcak bölgelerdi
bu tür yeraltı yapısı on iki milimetre kadar yükselebiliyor.
5--Bu yeraltındaki iklim
değişimi sinsi bir tehlike oluşturuyor. Çünkü diyor araştırmacılar,
simülasyonlarımız yeraltındaki deformasyonlar, altyapımızda sorunlar
yaratabilir.
5.1--Çünkü yeraltındaki
kaymalar, malzemede gerilmelere yol açıyor ki bunlar en kötü durumlarda
çatlaklara yol açabilir. Tabii bu yapıların hemen yıkılacağı anlama gelmiyor
ama zamanla duvarlar ve temellerde hasarlar meydana gelebilir.
5.2--Özellikle de şehirlerdeki
eski binalar bu olumsuzluktan en çok etkilenecek olan yapılardır. Bilim
insanları önlem olarak örneğin yeraltındaki yapıların daha iyi izole edilmesini
öneriyorlar. Bunlar yeterli olmazsa jeotermal teknolojilerden yararlanılabilir.
Kaynak:HBT-383-10.08.2023