Psikoz Beyni Nasıl Değiştiriyor-Psikozun İlerlemesi:

1--Şizofreni gibi psikozlarda beyindeki gri maddenin hacmi azalır ve bu durum hastanın yaşamını önemli ölçüde etkilemektedir. Psikotik bozukluğa sahip insanlar bazen iletişim kurmakta ve mantılı düşünmekte güçlük çekerler ve gerçeklikle bağlarını kaybederler.

1.1--Hastalık ilerledikçe de bu değişiklikler beyne işler. Oldukça maliyetli olan tedavilerde de üstelik ilaçların istenmeyen yan etki yaptığından kuşkulanılıyor.

1.2--Psikozların nedeni çeşitlidir ve henüz kısmen araştırılmıştır. Psikotik değişimlerin beyinde yayılmasını sağlayan mekanizma da pek bilinmiyor. Doktorlar ilaçların etkisini, hastalığın etkilerinden ayırmak konusunda zorluk çekiyorlar. Çünkü incelenen insanların çoğu daha önce antipsikotik ilaçlar alan kişilerdi.

2--Monash Üniversitesi’nde Sidhant Chopra ile çalışan ekip bu yüzden tedavi görmemiş psikoz hastalarının beyinlerini ayrıntılı bir şekilde inceledi. Bu çalışma sırasında hastalık sürecinde, beyindeki hangi bölgelerde hastalığın ve ilaçların etkilerinin görüldüğü araştırıldı.

2.1--Araştırma çerçevesinde, farklı tarihlerden beri şizofreni gibi psikotik hastalıklara sahip 534 kişinin beyni MRT ile tarandı ve sağlıklı insanların MRT görüntüleriyle karşılaştırıldı. Farklı grupların verileri üç ve on iki ay sonra tek tek incelendi. Araştırmacılar bu karşılaştırmalar sırasında gri be-yin maddesindeki değişimleri kaydettiler.

2.2--Daha sonra ise istatistiksel modellerle karşılaştırma verileriyle, gri maddenin hacminin nasıl değiştiğini ve nasıl gelişebileceğini hesaplandı.Görüntülere göre psikoz, beynin gri maddesinin hacminde belirgin ve ilerleyici bir azalmayla kendini gösteriyor.

2.3--Aynı zamanda antipsikotik ilaçların alınması açıyor. Fakat psikozun neden olduğu değişiklikler, beyinde rastgele bir dağılım göstermiyor. Hangi bölgelere yayılacağı, beyaz ve gri maddedeki karmaşık bir yapısal bağlantı ağı tarafından belirleniyor. Bu yayılma, beyindeki nörodejeneratif hastalıkların ilerlemesinde gözlemlenenlere çok benziyor diyor araştırmacılar.

3--Araştırmacılar, bu analizleri kullanarak beyinde psikotik değişikliklerin olasılıkla ilk olarak meydana gelebileceği bölgeyi belirledi. Merkezi başlangıç noktası, bellek süreçlerinde önemli bir rol oynayan ama aynı zamanda şizofreniyle ilişkili olduğu da bilinen hipokampus bölgesi.

3.1--Gri maddede psikoza bağlı azalmadan ilk etkilenen bölge burası diyor araştırmacılar. Hastalık daha sonra hipokampüsten beyaz maddedeki sinir bağlantıları yoluyla zamanla beyne yayılıyor. Psikozun başlangıcında bu, arka kodekste hasara yol açıyor.

3.2--Çalışmaya göre, hastalık ilerledikçe öz kontrolün, eylem kontrolünün ve mantığın merkezi olan prefrontal korteks de etkileniyor. Sonuçlar, psikotik bozukluklarda beyinde meydana gelen değişimleri anlamak için ve hastalarda bu bozukluğun nasıl gelişeceğini tahmin etmede yararlı olacak diyor uzmanlar.

Kaynak: Network-Based Spreading of Gray Matter Changes Across Diffe- rentStages of Psychosis, JAMA Network, 20.09. 2023.-HBT-Nilgün Özbaşaran Dede