MAKALELER / Asansörler İçin Genel Teknik Bilgiler-3






Asansörler İçin Genel Teknik Bilgiler-3:

 

3.12--Nihai Kesiciler ve Stop Anahtarı:

 

1--CE ye göre,emniyet önlemi olarak  fren paraşüt sistemi dışında en alt ve en üst konumda sviçli nihai kesicilerin vede en alt konumda mantar stop düğmesinin bulunması gerekir.

 

1.1—Kabinin en alt ve en üst konumlarda arızaya bağlı sınır değerleri aşması durumunda  sınır kesiciler motora giden akımı keserler.Sınır kesiciler 1-Regülatör halatına bağlı füze(halat üzerindeki parça-füze sınır şalteri sınır konumda kaldırarak motora giden akımı keser) 2—kuyu içinde kabin hareketi ile mekanik olarak kuyuda sabitlenmiş sviçli sınır kesiciler olabilir.

 

1.2—Sınır kesci kabin aydınlatması-makine dairesi aydınlatmasını kesmeden sadece motorun ve elektrik frenin enerjisini kesmelidir.Motora giden akım kesilince ve elektrikli frene giden akım kesilince(fren tutar) motor durur.

 

1.3--Sınır kesiciler asansör kabinin sınır değerlerden 1-Normal çalışmada en alt kat seviyesinden daha aşağı 2-Kabinin bir arıza nedeniyle(beyan üzeri aşırı yük,dişli sıyırma,halat kopması nedeniyle) serbest düşüşe geçmesi en alt konumda sınır kesicilerin devreye geçmesi ile motora giden akımı keser.3--Ayrıca yine kabin en üst kat seviyesinden daha yukarı sınır değerin üstüne çıktığında yine motora giden akımı keser.

 

2----Sınır Kesiciler:

1--Asansörde hem elektrikli hem mekanik sınır kesicileri bulunmalıdır.

 

2--Bu kesiciler durak seviyelerinin aşılması durumunda kabin ve karsı ağırlık, tamponlara çarpmadan çalışmalı ve asansörün tahrik tertibatını durdurmalıdır.

 

3--Asansörün duruş mesafesi, tampona çarpma mesafesinden büyük olmalıdır.

 

4--Bir sınır kesicinin açılması her iki yönde de motorun hareketini önlemelidir.

 

5--Elektrikli sınır kesici mekanik sınır kesiciden önce çalısmalıdır.

 

6—Güvenlik kesicisi bulunan asansörlerde elektrikli sınır kesici bulunmayabilir.

 

7--Elektrikli sınır kesici kumanda devresini, mekanik sınır kesiciler motor ve fren devresini açmalıdır.

 

8--Sınır kesicilerinin çalışmasından sonra asansörün tekrar devreye alınması ancak yetkili bir kişinin müdahalesiyle mümkün olmalıdır.

 

9—3.5 m/s ve üzerindeki hızlara sahip asansörlerde yavaşlatma tertibatı bulunmalıdır.

 

10--Elektronik sürücülü asansörlerde elektrikli limit kesiciler kullanıldı ise motor devresi

ve fren devresi birbirine seri bağlanmıs iki kontaktör vasıtası ile kesilmelidir.

 

11-- Alt Sınır Kesici: Kabin en alt durakta iken mekanik olarak fren açıldığında kabinin aşağı

hareketi ile kesici füzenin enerjiyi kestiği gözlenmelidir. Kesici şalter kolları uygun olmalıdır.

 

12--Üst Sınır Kesici: Kabin en üst durakta iken mekanik olarak fren açıldığında kabinin

yukarı hareketi ile kesici füzenin enerjiyi kestiği gözlenmelidir. Kesici şalter kolları uygun olmalıdır.

 

13-- Kuyuda Mantar Stop Kontrolu:EN 81-2 Madde-14.2.2.1 Kabin üstünde kolay erişilen bir yerde, bakım veya kontrol elemanlarının giriş yerinden en çok 1 m uzaklıkta bir durdurma tertibatı bulunmalıdır. Girişten 1 m den uzak olmamak kaydıyla durdurma tertibatı olarak bakım kumandası durdurma tertibatı(mantar stop ) kullanılabilir.

 

3.13--Kabinler:

1—Genel Bilgi:

 

1--Asansör kabini amacına göre yük veya insanların seyir mesafelerinde güvenli bir şekilde

taşınmalarını sağlayan çelik konstrüksiyondan yapılmış, çelik profil iskelet ile askı halatlarına bağlı olan taşıma bölümüdür.

 

2--Kabinin ana bölümünü askı halatları ile bağlantıyı sağlayan, ayrıca raylara Patenler vasıtası ile tutturulup asansörün yatay hareketlerini engelleyen kabin iskeleti oluşturur.

 

3--Patenler altta ve üstte ikişer adet olabileceği gibi büyük kabinlerde dörder adette olabilir.

 

4-- Asansör tasarımı yapılırken asansöre gelebilecek yükler ve frenleme anında oluşacak darbeler gerekli olan güvenlik katsayıları da dikkate alınarak hesaplanıp asansör iskeletini oluşturacak çelik karkası oluşturulur.

 

4.1--Kabin iskeletine çelik bir zemin-yer ve yan duvarlar ilave edilerek kabin alanı oluşturulur.

 

4.1.1--Kabin duvar ve tavan sac kalınlığı en az 2 mm olmalı ve istenen mukavemeti sağlayacak kuvvette olmalıdır.

 

4.2--Kabin, iskelete lastik takozlu cıvata veya pabuçlarla bağlanarak sabitlenmesi yapılır ve amaca uygun olarak insan asansörlerinde estetik olan malzemeler yük asansörlerinde ise daha dayanıklı olan malzemeler ile kaplanır.

 

4.3--Ayrıca kullanılan, kaplama malzemelerinin kolayca tutuşmaması ve yangın anında zararlı duman çıkartmaması gerekir.

 

5--Kabin içinde havalandırma menfezleri, gerekli ise kurtarma kapağı ve kabin girişi haricinde açık alana müsaade edilmez.

 

5.1--Kabinin alt ve üst kısımlarında bulunması gereken havalandırma menfezleri alanı,kullanılabilir kabin alanının en az % 1 olmalı.

 

6--Kabin içinde asansöre yön veren kat butonları, acil durum butonları ve yardım çağrı sistemleri bulunur.

 

7—Kabin girişi ile kuyu duvarı arasında en çok 2 cm aralık olmalıdır.

 

8--Kabin ile kapı arası mesafe otomatik kapılı asansörlerde max 3,5 cm--yarı otomatik kapılı asansörlerde 2 cm olmalıdır.

 

9--Kabin normal kat seviyesini max ( +-) 3 cm geçmemelidir.

 

2--Kapılar:

 

1--Asansörlerde ; CE ye ve (25/4/1996) tarihli yönetmeliğe göre  Durak Kapısı ve Kabin (Güvenlik) Kapısı olmak zorunda.

 

2--Konutlarda ; insan asansörleri için Kabin iç kapısı olarak , ya katlanabilir kanatlı kapı yada tam otomatik kapı uygun olabilir.

 

2.1--Katlanabilir kabin iç kapı Markası  olarak askom,meri,teori markalı iç kapılar olabilir.

 

3--Tam otomatik kapılı asansörler hariç, yarı otomatik kapılı asansörlerde kabin içinde stop butonu olması gerekir.Buna karşın Tam otomatik kapılı asansörlerde ,stop butonu olmayıp elektrik kesilmesi durumunda kabin en yakın kata gelmektedir.

 

4---Durak kapısı dışında kuyuya giriş kapısı varsa (kuyu alt boşluğu derinliğinin 2.5 m'yi aşması ve

bina projesinin buna elverişli olması halinde) asansörün çalışması ancak bu kapının kapalı olması

halinde olanaklı olmalıdır.

 

3--Sıkıştırma Kontağı Ayarı Kontrolü:

 

1--Kramer kapılı(katlanır kapı) -teleskopik yada tam otomatik kapılı asansörlerde kapı sıkıştırma kontağı ayarı kontrolünde Asansör Montörü , Kontrol Müh yanında kapı kapanırken, araya bir kitap sıkıştırarak kontrolü yapabilir.

 

2--Normalde kapı kanatları kitabı hafif sıkıştırmaya başladığında  hemen açılmalıdır.Aksi durumda kapı kanatları sıkıştırma yapmaya devam edecektir.Bu durumun  kazalara zemin hazırlayabileceği düşünülmelidir.

 

3--Bu ayarın yapılmadığı kapılarda,kapı kanatları arada kalan bir canlıyı ve cismi sıkıştırmaya devam edebilecek yada sert sıkıştıracaktır.Bu durum ise kazalara-yaralanmalara neden olabilecektir.

 

12.3--CE direktifleri gereğince Asansör imalatında bütün sorumluluk asansör firmasına ait olup , Yönetmeliğe göre Yük ve insan asansörlerinde iç kapı şartı vardır.

 

12.3.1--Öte yandan Uygulamada teleskopik iç kapı kullanan Yük asansörlerinde, teleskopik iç kapılar  sık sık arıza yaptığı için pek verimli olmamaktadır.

 

4--Yük Asansörlerinde Boy Fotoseli Uygulaması Yapılması:

 

1--Yük asansörleri için ya  tam otomatik kapılı sistem  yada risk analaizi yapılmak kaydıyla sadece CE ye  uygun olmak kaydıyla boy fotoselli kapı uygulaması yapılabilir..

 

2----Kabin kapısı-iç kapı yapılmadan boy fotoseli yapılması durumunda

 

2.1--Yük asansörlerinde boy fotoseli(nokta değil) takılması gerekir.

 

2.2--Dosyasına konulmak üzere risk analizi raporu yapılmalıdır.

 

2.3--Katlarda Kat sahanlığında duvarda uygun olarak tespit edilmiş ve kabin içinde  40x30 cm boyutlarında metalik yada pleksiglas levha asılmalıdır.Bu levhanın üzerinde ”Dikkat Kabin kapısı Yoktur.Eşik Bölgesine yaklaşmayınız.” ve Görevliden Başkası Kullanmaz ibareli yazılar yazılmalıdır.yazının solunda üçgen içinde ünlem işareti olması gerekir.

 

2.4--Bu levhalar hem her kat holünde kat kapısı karşısında bulunan duvara hemde kabin içine vidalanacaktır.

 

3--Ayrıca boy fotoselinde sesli ikaz durumu ve stoplama olacaktır.

 

4--Kullanma talimatlarında  yazılacak yazılar için büyük harfler 10 mm,küçük harfler 7 mm den küçük olmamalıdır.

 

6--Yük asansörleri için ideal iç kapı Körük-Akerdion kapı olabilir.

 

6.1--Körük kapı yapmak için Körükte Kullanılacak Profiller  10x5 mm lik lamadan yapılabilir.

 

6.2--Körüğün düzgün hareket etmesi ,kabin altında spiral ile kesilerek açılan 10 mm kanal ve kabin üst tarafında hazır yuvası içinde hareket etmesiyle sağlanabilir.

 

6.3--Asansör kat da iken Körük sağlı sollu 2 el tutamağı ile kapatılır ve kapatıldığında (ortada her iki taraf körük için sviç vardır.) sviç kapanır ve asansör hareket eder.

 

7--Sonuç olarak Yük Asansörleri için var olması gereken iç kapı için ,ya iç kapısı olmadan risk analiz raporlu-emniyet levhalı boy fotoseli kullanım yada sviçli,tutamakla kapanabilir-körüklü iç kapı olabilir.Tek tarafta Körüğün kapalı hali: 30 cm-Açık Hali:70 cm dir.

 

8--Standart boy fotosellerinde var olan paralel ışın kullanımı yerine çapraz ışınlar kullanılarak kapı daraldıkça algı alanı,boy fotoseline göre daha hassaslaşan Cedes Minimax boy fotoselleri de kullanılabilir.

 

9--Asansör durak kapılarında kullanılan kapı kilidi açma magnetinin açma stroku 30 mm, kullanılan voltajlar  48-190 V olabilir.

 

10--Asansörü kontrol etmekte kullanılan sıva üstü göstergeler/butonlar- kabin içi tam boy veya yarın boy buton yerler 2 mm 304 kalite satine paslanmaz çelik  ve bunların kutularının da galvaniz sac olması uygun olabilir.

 

11--Boy fotoseli,nokta fotoselin 10 cm lik aralıklı çoklu halidir.Fotosellerde herhangi bir temasta asansör dur kalk yapacağı için,asansör motorunun çalışması için pek de sağlıklı değildir.

 

4.1--Kullanma Talimatları:

 

1--Kullanma talimatlarındaki büyük harfler 10 mm,küçük harfler 7 mm den küçük olmamalıdır.

 

2--Kabin içinde ve zemin kat da okunabilir kullanma talimatı ve kapasite etiketi olmalıdır.

 

3--Makina dairesi kapısında  Makine Dairesi yazılı metal etiket

 

4--Makine dairesi içinde pano üstünde acil kurtarma levhası

 

5--Boy fotoselli yük asansörlerinde kabin içinde  ve kat duvarında görevliden başkası kullanamaz yazılı metal etiket. bulunmalıdır.

 

5--Kabin İçi kontrolleri:

 

1--Asansör Muayenesinde aşağıda yazılı ikaz sistemler çalışır durumda olmalıdır.

 

2--Alarm ses kontrolü.Korna yetersiz ise ,12 V ... marka yeni bir siren satın alınıp takılabilir.

 

2.1--Sesli alârm;

 

1-- hem izinsiz giris noktasında, hem de ana giris katında duyulabilmeli ve ses seviyesi 70 dB(A) ile 85 dB(A) arasında ayarlanabilir olmalıdır.

 

2-- 5 dakika ile 15 dakika arasında ayarlanabilen bir süre sonunda otomatik olarak

durmalıdır.

 

3--Alârm sistemi, elektrik beslemesinin kesilmesi durumunda, en az 2 saat çalışabilecek

durumda olmalıdır.

 

3--Kabin havalandırma  vantilatörü çalışır durumda olmalıdır

 

4--Stop çalışır durumda olmalıdır.Stop butonunun bulunmadığı iki durum söz konusudur.                

 

4.1--Tam otomatik asansörlerde ise stop bulunmaz.Zira asansör herhangi bir durumda, en yakın kata gelir.

 

4.2--Hidrolik asansörlerde kabin içine stop butonu konulmaz.Stop butonu konulur ve ona basılırsa,kabin darbeli bir şekilde durur ve ekipmana zarar verebilir.

 

4.3--Kabin içinde ve katlarda bulunan kumanda butonları, göstergeler ve diğer aksamları, suya karsı IPX3 koruma seviyesinde olmalıdır.

 

4.4--Kategori 2 asansörler için, kabin içinde ayna bulunduğunda, ayna

1--çıkıntı oluşturmayacak sekilde tespit edilmeli, 2-camdan imal edilmiş ise lamine olmalıdır.

 

 

6--Durak kapısında Çift Emniyet Kilit Sistemi (Kapandığı ve Kilitlendiği ) olduğu ve Kabin Kapısı Basınç Kontağı  çalışır  durumda ve ayarlı olmalıdır.

 

6.1--Kabin kapı kanatları arasında araya bir şey sıkıştığında hemen açılır durumda olmalıdır.

 

7--Kabin İçi Kaplama:

 

1--Kabin tamamen deliksiz duvarlar, taban ve tavan ile çevrelenmiş olmalıdır.

 

2--Kabin içi serbest yüksekliği en az 2m olmalıdır.Kabin girişleri kapılarla donatılmalıdır.

 

3—Kabinlerin normal olarak kullanılan girişlerinin serbest yüksekliği en az 2m olmalıdır.

 

4--Deliksiz yüzeyli kapıları olan kabinlerde, kabinin alt ve üst kısımlarında havalandırma menfezleri bulunmalıdır.

 

5-- Duvarlar, taban ve tavan yeterli bir mekanik dayanıma sahip olmalıdır. Aynı zamanda kabinin tamponlara çarpmasında maruz kaldığı kuvvetlere dayanacak bir mekanik yapıya da sahip olmalıdır.

 

6-- Kabin duvarları, tabanı ve tavanı, gerek çok kolay yanabilme ve gerekse çıkabilecek gaz ve dumanın cinsi ve miktarı itibarıyla tehlikeli olabilecek malzemelerden yapılmamalıdır.

 

7—Ayrıca makine Emniyeti yönetmeliğine göre kaymaz malzeme kullanılması zorunludur.

 

8--Her kabin eşiğinin altında, karşısındaki durak kapısının genişliğinde bir kabin eteği monte edilmiş olmalıdır.

 

9--Kabin girişleri kapılarla donatılmalıdır (Bütün asansörlerde).

 

10--Kabin kapıları yüzeyleri deliksiz olmalıdır.

 

11--Kabin kapıları kapandıklarında, çalışma için gerekli olan aralıklar haricinde, kabin

girişini tam olarak kapatmalıdır.

 

12-- Kabin içindeki şahıslara daima dışarıdan yardım edilmelidir. Kabin tavanında, insanların

kurtarılması ve boşaltılması için bir imdat kapağı varsa, bunun boyutları en az 0,35 m x 0,50 m olmalıdır.

 

13--Kabin üstü ile açık durak kapılarının üst kenarı arasında bir boşluk varsa, kabin girişinin üst kısmı,yukarıya doğru, durak kapısının genişliğinde ve boşluğu örtecek bir düşey panel ile uzatılmalıdır.Bu konu özellikle, yükleme rampası hareketi kumandasına sahip asansörler için geçerlidir.

14--Kabin içi: Satine düz paslanmaz çelik-Desenli (nokta,kare) paslanmaz çelikten imal edilebilir.

 

15--Kabin çevresi: Kabin, duvar ve tavan kalınlığı en az 2 mm DKP Siyah saçtan olmalı eni ve boyu arasında en az 0.5 oran bulunmalıdır.

 

16--Özellikle İşyeri Yük asansörlerinde kabin içi galvaniz sac ile kaplanırsa,her türlü çizilme ve deformasyona karşı korunabilir.

 

8-- Kabin altı Etek Sacı:

 

1-- Düşey bölümün ucu, aşağıya doğru, yatay düzlemle en az 60° ‘lik bir açı yapacak şekilde eğik bir kısımla uzatılmalıdır. Bu kısmın yatay düzlemdeki izdüşümü 20 mm’den az

olmamalıdır. Eteğin düşey bölümünün yüksekliği en az 0,75 m olmalıdır.

 

1.1--Kabin Altı Etek Sacının var olduğu ve Rijit olduğunun(bastırınca geriye doğru esnemediği)-yüksekliğinin 75 cm civarında olduğunun kontrolu yapılmalıdır.

 

2--Etek sacının EN 81-2 Madde 8.4 e uygun olması gerekir ki bu anlamda

Her kabin eşiğinin altında, karşısındaki durak kapısının genişliğinde bir kabin eteği monte edilmiş olmalıdır.

 

3--Kabin altı etek sacı, kabin zemininden 75 cm  aşağıda ve altı kuyu içine doğru-geriye doğru hafif eğimli  olmalıdır.

 

4--Kabin altı etek sacı Kabin altında vidalı olarak  bağlı olduğu gibi yine 2 adet sağdan soldan çapraz çubuk ile bu çubuklar kabin altına vida ile bağlanmak suretiyle  rijit  hale getirilmiş olmalıdır.

 

5--Bu çubuklar yapılmaz ise herhangi bir itme durumunda bu sac kuyu içine doğru bükülecektir.Bu durumda kabin altı etek sacı  işlevsiz hale gelmiş olacaktır.

 

6--Etek sacının alt ucunun yatay düzlemdeki izdüşümü 20 mm den az olmamalıdır.8.4.2 göre Eteğin düşey bölümünün yüksekliği en az 0,75 m olmalıdır.

 

7-Etek Sacı Neden Gereklidir:

 

1--Asansör elektriği gittiğinde,kabin kata arasında kalır.Bu durumda asansör makine dairesine çıkılır , kumanda panosunda ana-pako şalter kapatılır ve volan çevrilerek kata getirilir.

 

2--Öte yandan volanı çevirmeden kat arasında kurtarma yapılması durumları sözkonusu olabilir.

 

3--Bu durumda  kabin kapısı açıldığında kat arasında kalan insanların  kabin içinden dışarı alırken kabin altından kuyu boşluğuna düşme riskleri söz konusu olabilir etek sacı bu riske karşı koruma sağlayabilir.

 

4--Ayrıca yine  kat kapısı açık kaldığında insanların kuyuya düşmelerine karşı önlem olarak  yine etek sacı kullanılması gerekir.

 

12.5--Asansör döşemesinin yatay olduğunu veya yataydan %5 den fazla eğimli olmaması gerekir.(EN 81-2 Madde 9.8.7) %5 Eğim şartı altında ;                                                                                                

 

1--Bu eğim şartı altında döşeme eğimi için eğer Su terazisi boyu- 40 cm ise………2 cm düşey fark olmalıdır.

 

6--Kabin Altı Tampon Çarpma Kirişi-Plakası: Kabin altında tampon çarpma kirişleri uygun sekilde sabitlenmiş olmalıdır.Kiriş ve plakalar uygun kalınlıkta olmalı, tampon çarpma kirişleri yeterli uzunlukta olmalı ve tamponları karşılamalıdır.

 

9-- Kabin Üstü Korkuluk:

 

1-- Kontrol Makine Müh ile Asansör montörü  beraber olarak kontrol yaparken ;  Kabin üstünde montör emniyeti  için kullanılan  korkuluğun rahat çalışılacak düzende olması gerekir.    

 

2-- Kabin üstü korkuluğunun EN 81-2 Madde 8.13.3 e uygun olarak Kabin üstünün dış kenarından itibaren, bu kenara dik olarak ölçülen yatay düzlemdeki serbest mesafe 30 cm’ den fazla ise kabin üstünün korkulukla donatılması gerekir.

 

3--Bunun için kabin üstüne 30x20 mm lik profilden70 cm yüksekliğinde  korkuluk  yapılması uygun olacaktır.

 

4--Kabin-kuyu duvarı arası mesafe 85 cm  mesafeye kadar yükseklik için en az 70 cm,

 

4.1--85 cm’den büyük ise en az 110 cm olmalı ve korkuluğun yarı yüksekliğinde yerleştirilmiş bir ara çubuktan meydana gelmelidir.

 

5--Korkuluk, kabin üstünün kenarından en fazla 15 cm mesafeye konulmalıdır

 

10-- Kabin Üstü Boşluk: EN 81-2 Madde 5.7.1.1.d göre Kabin üstünde 50 x 60 x 80 cm3  ebatlarındaki dikdörtgen kesitli bir bloğu alabilecek yeterli boşluk bulunması gerekir.

 

1--Dolaylı tahrik edilen asansörlerde, boyunduruğun üstünde ilk çarpma noktasına en az 0,1 m mesafe bulunması gerekir.

 

11-- Kabin Altı Boşluk: Kabin,  tamamen sıkıştırılmış kabin tamponları üzerinde durmakta iken, (EN 81-2 Madde 5.7.2.3.a) göre Kabin altında, yüzlerinden biri üzerinde duran 50 x 60 x 100 cm3  ebatlarındaki dikdörtgen kesitli bir bloğu alabilecek yeterli boşluk olmalıdır.

 

12-- İmdat kapağı : EN 81-2 Madde-8.12.2 Kabin tavanında insanların kurtarılması ve boşaltılması için bir imdat kapağı varsa, bunun boyutları en az 0,35 m x 0,50 m olmalıdır.

 

13--Kurtarma Kapağı: Asansörlerde bir yada iki girişi kapısız olan kabinlerde, insanların

kurtarılması yada bosaltılması için kurtarma kapağı bulunmalıdır.

 

1--11 m'yi kapısız geçen seyirlerde imdat kapısı bulunmalıdır.

 

 

2--Kabin tavanında insanların kurtarılması için bir kurtarma kapağı varsa boyutları en az 35x50 cm olmalı, imdat kapakları kabin üstüne doğru açılmalı ve açıldığında kabini durduracak, açık kaldığı sürede hareket ettirmeyecek bir elektriksel devre sağlanmalıdır. Kapak açıldığında kabin üstünden taşmamalıdır.

14--Kabin İskeletinde Gerilme Dağlımı:

 

12.1—Yapılan Bir Bilimsel Çalışmaya göre SEM analizlerine göre Maksimum gerilme bölgeleri şunlardır:

 

1--kabin üst kirişinde bayrak sacı kaynak noktaları,

2--alt kirişte U profil iç yüzeyleri,

3--kabinin dayandığı  kısım,

4--ayrıca civata deliklerinin etrafıdır.

5--Bu bölgeler dışında ise gerilmelerin çok küçük değerlerde olduğu görülmektedir.

6--Üst ve Alt kirişler için SEM Analizine Göre yapılan hesaplara göre NPU 65-80-100 için gerilmeler sınır değerin altında kalmakta.

7--Bir başka önemli tespit ise, alt kirişlerde bulunan gerilmelerin, üst kirişe göre biraz daha

yüksek bulunmasıdır.

8-- tüm gerilmeler, standartlarda belirtilen emniyet gerilme sınırlarına ulaşmamaktadır.

 

15--Kabin İçi Aydınlatma:

 

1--Kabinler, zemin seviyesinde ve kumanda tertibatlarında en az 50 lüks şiddetinde bir ışık yoğunluğu sağlayacak sabit bir aydınlatma tesisatı ile teçhiz edilmelidir.

 

1.2-- Kabin içi aydınlatmasında E27 duylu 2W lık enerji harcamalı-50000 saatlik ömürlü LED ampuller yada kompakt fluoresan lambalar kullanılabilir.

 

2--Acil Durum Aydınlatması: Normal aydınlatmanın yapılamadığı durumlarda devreye girmek üzere bir lambayı en az 1 saat süreyle yakabilecek kapasitede, otomatik sarjlı bir acil durum aydınlatma düzeneği bulunmalıdır. Bu düzenek gücü hesaplanırken imdat butonunu da

besleyecek kapasitede olması sağlanmalıdır.

 

16—Kabin Üstü:

1--Revizyon kutusu sağlam olmalı ve üzerinde duylu lambası ile hazır olmalıdır.

2--Kabin üstü temiz olmalıdır.

 

1.2--Durum Analizi:

 

1--Verimliliklerine göre: asansörler sıralandığında :Tek hızlı elektrikli asansörler<Çift Hızlı elektrikli asansörler

 

2--Elektrik maliyeti açısından bakıldığında verimlilik azaldıkça elektrik maliyeti artar.

 

1.3--Asansör Hızlarına Göre Sınıflandırma:

 

1-Tek hızlı asansörler

 

2-Çift hızlı asansörler(hız geçişi darbeli-impulsif)

 

3-Hız kontrollu asansörler(hız geçişi 45 derece eğimli geçişle oluşturulmaktadır)   

 

3.1--DC Motor hız kontrolu

 

3.2--AC Motor gerilim kontrollu-ACVV-vief

 

1.4--Asansör Motoru Seçimi Kriterleri:

 

1.4.1--İmalat Maliyeti Açısından:

 

1.1--Çift hızlı asansörlerin imalat maliyeti en düşüktür

 

1.2--Hidrolik asansörlerin imalat maliyeti çift hızlı asansörlerden daha yüksektir.

 

1.3--Dişlisiz-Frekans inverterli motorların maliyeti artık çift hızlı asansörlere yakındır.

 

1.4.2--Elektrik Maliyeti Açısından Seçim:

 

2.1--6 kata kadar olan binalarda asansör motoru olarak makina daireli çift hızlı asansör motoru kullanılabilirken

 

2.2-- 6 kat dan sonra ise elektrik tasarrufu için hız kontrollu asansör motoru kullanmak yada asansör motoruna hız kontrolu eklemek uygun olabilir.

 

2.3--Elektrik maliyeti açısından hidrolik asansörler,hız kontrollu asansör gibi kabul edilebilir.

 

1.4.3--İşletme Maliyeti Açısından Seçim:Hidrolik asansörlerin parça maliyetleri yüksek olduğu için, Hidrolik Asansörlerin işletme-bakım maliyeti Elektrikli asansörlerin işletme maliyetine göre daha yüksektir.

 

1.4.4-- Kata Getirme Açısından Seçim:

 

4.1--Çift hızlı bu asansörlerde  freni çekip-tamburu çevirmek suretiyle kabini kata getirmek mümkündür.

 

4.2--Makine dairesiz-asansör motoru kuyuda olan asansörlerde,çeşitli nedenlerde kabin kat arasında kaldığında kabinin kata gelmesi için mutlaka kata getirici takılması gerekir.Asansör elektrik kesildiğinde Akülü besleme ile kendiliğinden kata gelir.Ayrıca mekanik kata getiricide olmalıdır.Mekanik getirmede,kat da bir kola bağlı ince çelik kablo(bisiklet fren teli) koruyucu kılıf içinde asansör fren koluna bağlıdır.Kolu her çekişte kabin-karşı ağırlık dengesine bağlı olarak yavaşça kata gelecek biçimde hareket eder.Birkaç defa kolu çekip bırakarak kabin kata getirilebilir.Kabinin kat da olduğu bir sayaç ile bellidir.

 

4.3--Hidrolik asansörler ise elektrik kesilmesinde manuel olarak  valflerle kata getirilebilir.

 

1. 5--Genel Seçim Kriterleri:

 

1--320-480 kg lık 5 kata kadar olan asansörler çift hızlı elektrikli asansör olarak montajı yapılmakta.

 

2--Çok kişili, 6 kat dan sonra kata giden asansörler 1.6 m/s den daha hızlı olarak seçilmekte ve bunlar asansör makine daireli veya makine dairesiz vief motorlu olarak yapılmakta.

3--630 kg üstü yük asansörleri hidrolik asansör olarak imal edilebilmekte.

 

4--320-400 kg beyan yüklü küçük asansörler sadece insan taşımak için kullanılır.

 

5--630kg beyan yüklü orta boy kabinli asansörler  insan ve özürlü insan taşıma asansörü olarak kullanılabilir.

7--1000 kg beyan yüklü büyük boy kabinli asansör hem insan hem özürlü hem de  sedye-tabut-mobilya taşımak için kullanılabilir.

 

8--Sınıf3 asansörler hasta taşımak için kullanılırken bunların 1600kg-2000 kgile dispanser ve hasta ihtiyaçları karşılanırken,2500 kg lık kabinli asansörler ile hastaların tibbi bakım cihazlarıyla taşınmasında kullanılır.

 

9--Servis-monşarj asansörlerin ile yemek,evrak vs malzemelerin servis edilmesinde kullanılırken,bunların kabinleri için taban alanı 1 m2--derinlikleri 1 m--yükseklikleri 1.20 m alınabilir.

1.6--Asansör Motorlarının Sınıflandırılması:

 

1.6.1--Tek Hızlı-Çift Hızlı Elektrikli asansör motorları,sonsuz vida(nihayetsiz dişli) ve dişli çarktan oluşan mekanizmaya sahiptir.

 

1.1--Bu mekanizmada asansör yüküne bağlı olarak  motorun dişli çapı-ona bağlı dişli ekseni ile  dişli kutusu tabanı arasındaki mesafe artacaktır..

 

1.6.2--Tahrik makinesinin dönen parçalarının üstünde en az 0,3 m yüksekliğinde bir serbest düşey mesafe(Kasnak ile kuyu tavanı arasında) bulunmalıdır.

 

1.6.3--Çift Hızlı Elektrikli Asansörlerde Motor Gücü Seçimi:

Aşağıdaki tabloda asansör yüklerine  göre Sonsuz dişli ekseni ile Çark(Kasnak) arasındaki mesafe (a) esas alınarak bir sınıflandırma yapılmıştır. Bu anlamda a mesafesine bağlı kişi sayısı ve motor gücü listesi    diş sayısına göre seçilen dişli çark modülleri aşağıdaki gibi alınabilir

a=125 mm…….4 kişi-6,2HP            41 diş……m=5

a=140 mm…….5 kişi-8,2 HP           47 diş……m=5

a=150 mm…….6 kişi-12,5 HP         59 diş……m=5

a=180 mm…….10 kişi-15 HP          

 

1.7--Asansör Motorlarında Hız Kontrolu:

 

1.7.1--Asansör motorlarında kabin yüküne bağlı olarak artan motor torkunun AC akımın frekansına bağlı olarak ayarlanması işlemini yapan cihazlar hız kontrol cihazlarıdır.Böyle motorlarda hız kontrollu motorlardır.

 

1.7.2--Burada kullanılan motorlar yine sonsuz vidalı dişli kutulu olabilen motorlar olup ,motor devri motor milinden encoder okunarak-torka(kabin yüküne bağlı) bağlı motor devri geçişi yumuşak bir biçimde sağlanır.

 

1.7.3-- Hız kontrolu olmayan çift hızlı asansör motorlarında devir geçişi kesiklidir.Hız kontrollu-frekans inverterli motorda ise eğimlidir.

 

1.7.4-- hız kontrolu olmayan çift  hızlı asansörde ilk harekette çok yüksek akımlar-demeraj akımı çekilirken ,Hız kontrolunda motor ilk harekette çok enerji çekilmez.

 

1.7.5--Öte yandan hareketi dişli kutusu olmadan direk elektrik motorundan alan asansör motorları da vardır.Bu motorlar yine hız kontrolludur.

 

1.7.6--Asansör motorlarında tork artırımı için devir düşürülmesi yani motorun frekansı düşürülmelidir.yada  torka ihtiyaç yoksa devir yani frekans artmaktadır.Normal 320 kg lık bir asansör motoruna  ile vief-hız kontrol eklentilerin ilavesi artı 3000-6000 TL harcamaya ihtiyaç olup , bu motorlar için  enkoder ilavesi ve ona uygun pano gerekmektedir.

 

1.7.7--Hız kontrollu-vvvf  motorlu asansörler,normal çift hızlı asansörlere göre % 25-30 arasında enerji tasarrufu sağlamakta olup-konfor düzeyi çift hızlı asansörlere göre daha yüksektir.

 

1.7.8--Asansör Motorlarında DC-AC Motor Kullanımı:

AC Motor Frekans Kontrollu-VVVF(vief)    Asansör motorlarında doğru akım motorları da kullanılabilir ancak doğru akımda voltaj aralığı olmadığında voltaj dalgalanmalarında asansör motoru kilitlenir,oysa alternatif akım motorları 380-420 V arasında dalgalandığından bu sorun yoktur.

 

1.7.9--Asansörlerde Kabin-Pano Bağlantı Sistemleri:

 

1--Asansör kontrolu ve simülasyonu konusunda yapılan çalışmalarda, yapay sinir ağları, bulanık mantık, genetik algoritmalar ve kontrol algoritmalarından yararlanılmaktadır. Bu çalışmalarda hedef ;  asansör performansını belirleyen ortalama bekleme zamanının azaltılmasıdır.

 

2--Yapay zeka çalışmaları yardımıyla asansör kontrol sistemlerinin, günümüzdeki asansör sistemlerine göre daha zeki, öğrenme yeteneğine sahip ve bekleme zamanını minimum hale getirecek sistemler olması hedeflenmektedir.

 

2--Asansör Kontrulunda PLC Kontrol:

 

2.1--Artık asansör kumanda sistemlerinde PLC Kontrolu ön plana çıkabilmektedir.PLC kontrolu ile uzaktan arızaya müdahale gibi yardımları yanında asansöre kendi firması dışında başka bakımcı firmaların müdahale edememesi gibi asansörde tekelleşmeyi de beraberinde getirebilmektedir.

 

2.2-- PLC Kontrollu bir asansörde Asansör kabininin hızı, motorun hızıyla, motorun hızı ise şebeke frekansıyla bağlantılıdır.Burada Motor, PLC (Programlanabilir Lojik Kontrol Birimi) ve mikro denetleyici tarafindan kontrol edilir. Asansör kabininden gelen bilgiler, kablo yardımıyla PLC'ye gider ve buradaki lojik işlemlerden geçerek mikro denetleyiciye ulaşır. Mikro denetleyici, bu bilgileri değerlendirir ve sıraya koyar.Bu anlamda Asansör kabininin hangi katta duracagı, bu sıralamaya göre belirlenir.

 

3--İletişim sistemleri:

 

3.1--İletişim sistemleri, kablolu iletişim ve kablosuz iletişim olmak üzere iki kısıma ayrılabilir.Kablolu iletişimde, iletim ortamı olarak, bakır kablo, koaksiyel kablo ve Fiber  optik kablo kullanılır. Fiber  optik kablo, iletim kaybının azlığı ve band genişliğinin büyüklüğüne bağlı olarak kapasitesinin fazlalığı, elektromagnetik olaylardan etkilenmemesi, az yer kaplaması, güvenirliği ve maliyetinin düşüklüğü nedeniyle tercih edilen iletim ortamlarıdır.. Veri iletimi.

 

3.2--Fiber  optik kablo ile iletişim:

 

1--Fiber  optik kablo ile iletişim kablolu iletişim teknikleri arasında yer alan optik iletişim de veri iletimi  fiber  optik kablo ve alıcı ile yapılır.Veri iletimi için Elektronik ön işlemci ve zamanlayıcı ile desteklenen sürücü devreden gelen bilgi işareti, sistemin kaynağı olan LED veya yarı iletken lazerden sonra fiber  optik kabloya iletilir. LED veya lazerin lsınmaya karşı korunması için sıcaklık kontrol devresi ve soğutucu kullanılır.

 

2--Fiber  optik kablodan gelen sinyal, sırasıyla dedektör, düşük gürültülü kuvvetlendirici ve ana kuvvetlendirici de işlenir, filtre edilir ve zamanlayıcı ile kontrol edilen sayısal işlemlerin ardından karar verme devresinde değerlendirilerek bilgi işareti olarak alıcıya ulaşır.

 

3--Optik iletişim sistemlerinde veri kalitesini etkileyen faktörler, dispersiyon ve zayıflama başlıkları altında toplanır. Dispersiyon, ışık işaretinin, optik fiber boyunca bozulmasıdır. Bu süreç frekans domeninde ise faz gecikmesi ile tanımlanır. Optik haberleşme sistemlerinde dispersiyon, modülasyon frekansı, kullanılan kaynağın dalga boyu ve Fiber  optik kablonun uzunluğu gibi faktörlerle değişebilir.

 

4--Dispersiyon, dalga kılavuzu dispersiyonu, modal dispersiyon ve malzeme dispersiyonu olmak üzere üç ana konuyu içerir. Modal dispersiyon, basamak indisli optik fiberlerde çok önemli iken, yumuşak geçişli optik fiberlerde, grup hızı farklılıkları dengelendiği için çok daha az önem taşır.Malzeme dispersiyonu ise, optik fiberinyapıldığı camın yapısından kaynaklanır.

 

4.1--Kayıp nedenlerinin ikincisi olan zayıflama, işaret gücünün, optik fiber boyunca azalmasıdır.

 

4.2--Soğurma (absorbsiyon), saçılma, dalga kılavuzu saçılması, bağlantı  ve bükülme

kayıplarının yanı sıra fiber  optik kablodan giriş ve çıkışında meydana gelen kuplaj kayıpları da söz konusudur.

 

4.2.1--Soğurma, ışık enerjisinin ısıya dönüşmesidir. Fiber  optik kablolarda oluşan, soğurma mekanizmasında, asal soğurma, yabancı madde soğurması  ve atomik bozukluk kayıpları rol oynar.

 

5--Saçılma kayıpları, camı meydana getiren moleküller arasındaki süreksizliklerden kaynaklanır. Bu anlamda ;elektromagnetik dalganın bu süreksizliklerden saçılmasına Rayleigh saçılması adı verilir.

 

6--Optik haberleşme sistemlerinde, açılır-kapanır ekler, bir başka ifadeyle konnektorler ile splice olarak isimlendirilen sabit eklerin yapılmaları sırasındaki hatalar nedeniyle meydana gelen kayıp, bağlantı kaybı olarak bilinir.

 

6.1--Fiber  optik kablolarda eklenmesi sırasında, Fiber optik kablolarda çekirdeklerinin karsı karşıya getirilirken, yüzeylerin düzgün olmaması, Fiber optik kabloların eksenlerinde kayma olması ve fiber  optik kabloların kırılma indislerinin farklı olması gibi nedenlerden dolayı kayıp meydana gelir.

 

1.8--İdeal Bir Asansör Motoru İçin:

 

8.1--En yüksek verime sahip dişli kutusu olan  planet dişli redüktör ki verimi %95 çıkar.Oysa sonsuz vidalı değil dişli kutularında mekanik verim % 65 civarındadır.

 

8.2--Motor olarak DC veya AC motor kullanılabilir.DC Motor kullanılmasına karşısında voltaj dalgalanmasına karşı çözümü olarak panoya gelen AC akımı panoda DC çevrilmekte ve çevrilen DC akım DC Motora verilmekte.Buna karşın DC motorlar yaklaşık 10 yıldır kullanılmamakta.

 

8.3--Yada alternatif akım motor(senkron yada asenkron olabilir) kullanılabilir.

 

1.9--Asansör Sistemlerinde Elektrik Enerjisi  Tasarrufu:

 

1--10 kişilik insan asansörlerinde motor güçlerinin değişimi:

 

Redüktörlü eski tip asansörlerde …….7.5 kw

Çift hızlı-invertörlü asansörlerde……..5 kw

Makine dairesiz-invertörlü………….3-4 kw

 

1.10--Uzay Asansörü

 

1—Uzay asansörü bir hayal değil.Dünyadan uzayaın sınırında bulunan bir kargo istasyonuna sürekli malzeme ve insan taşımak için iyi bir yol olabilir.

 

2—Dünyanın artan nufusunun getirdiği sorunlar  ancak uzaya açılınırsa daha iyi bir çizgide sağlıklı olarak çözümlenebilir.Gelecekte besinler dikey(çok katlı) seralarda suyun içinde yetiştirilecek.Bu seralar hem dünyanın hemde uzayda bulunanları besleyebilecek.Enereji kaynağının yerinide sınırsız ve sürekli enerjiler alacak.Ve uzay bizim kendisini keşfetmemeizi bekliyor.

 

3--Califonia’da bulunan Mojave Askeri Hava Üssü’nde yapılan deneyde Lazer desekli robot tırmanıcı ile bir kabloyu saniyede3.9 metre hızla yukarı taşıyabilen LaserMotive şirketi, NASA’nın bu uzay asansörü projesi için ayırdığı 2 milyon dolar ödülün 900.000 dolarını almayı başardı. Bu hızla hareket ederek Uluslararası Uzay İstasyonu’una (ISS) 25 saatte varılabiliyor.

 

4--Tanınmış bilim-kurgu yazarı Arthur C.Clarke, “uzay merdiveni, insanlar gülmeyi bıraktıktan 10 yıl sonra gerçek olacak” demişti. Anlaşılan NASA işin ciddiyetinin farkında, ve 2 milyon dolar da pek gülünecek bir rakam değil.

 

5--Uzay merdiveni projesini gerçekleştirebilmek için, Ekvator yakınında bir noktadan uzaya, diğer ucunda bir karşı ağırlık bulunan bir kablo uzatmak gerekiyor. Dünya’nın dönüşü ile ortaya çıkan satrifüj kuvveti kabloyu gergin tutacak ve bu kabloya tutunarak yükselecek olan robot, yörünge ile yer arasında malzeme taşıyabilecek. Asansörün geliştirmesi milyarlarca dolara malolacak, fakat bu sayede her seferinde yörüngeye bir roket fırlatmak da gerekmeyecek.

 

6--LaserMotive şirketinin robotu bu hızı kablosuz güç kaynağı ile yakalıyor, yerde konuşlanmış bir kızılötesi lazerle güneş pillerinden aldığı enerji ile çalışıyor.

 

7--NASA’nın bu proje için ayırdığı ödülden kalan 1.1 milyon dolar ise tırmanma hızını saniyede 5 metreye ulaştırabilen şirkete ödenecek.

 

8--Uzay yolculuğunda, Rusya ve ABD’nin arkasında kalan Japonya, arayı kapatmak için bir mekiği uzaya göndermekten 100 kat daha ucuz ve 100 kat daha az enerji tüketen bir yol buldu: Uzay asansörü.

 

9--Tokyo Üniversitesi’nin 10 milyar dolarlık projesinin başında ise bir Türk bilim adamı var. Doç. Serkan Anılır liderliğindeki 58 uzmanın önündeki en büyük engel ise, asansörü taşıyacak kadar güçlü bir kablo üretmek.

 

10--36 bin kilometrelik kablonun, çelikten 180 kat sağlam, bugüne kadar insanlığın ürettiği en dayanıklı fiber-karbon alaşımı kablodan 4 kat daha güçlü olması gerekiyor.

 

11--Cambridge Üniversitesi çelikten 100 kat güçlü bir kablo üretti. Fizikçi Anılır ve ekibi, şimdi bu kabloyu daha da geliştirmeye çalışıyor. Japonya, asansörü uzaydaki uydu ağını desteklemek ve uzay istasyonlarına yük ve insan taşımak için kullanacak.

 

12--Asansör gelecekte uzay turistlerini de yörüngedeki bir otele taşıyacak. Almanya’da doğan Anılır 2001’de NASA astronot programını bitirdi. 2004’te Türkiye’nin ilk astronot adayı oldu. Yale ve Cambridge’de dersler verdi.

 

Kaynak :

1--http://www.internethaber.com/news

2--www.hardwaremania.com/haber/2009/11/08/uzay-asansorune-nasadan-900-bin-dolar-odul/  






Makalenin İzlenme Sayısı : 5145

Eklenme Tarihi : 24.01.2020

Önceki sayfaya geri dön.