Asansörler İçin Genel Teknik Bilgiler-2:

1.11--Dişlisiz ve Dişli Kutulu Asansör Motorları:

1--Dişlisiz(Gearless) Motor Özellikleri(vvvf)

Beyan Yükü(kg)....Kabin Hızı -(m/s)...Motor Gücü-(KW)     D(mm) .....A(mm).......G(kg)

320............................0,63-1-1,6......................1,6-2,5-4....................190..........533............145

400...............................1-1,6............................. 2,5-4...................... 190...........533.............145

480.........................0,63-1,-1,6........................2,5-3,8-6...................160........... 483.............130

630..........................0,63-1-1,6 ........................3,2-5-8,2...................190............533.............145

800.................................2.................................... 11,5..................... 500..............814          

1000 ............................1,6 ....................................11,5 .....................500 .............814     

1.1--Asansör kapasite programı…Google…play store…asansör kapasitesi…..indir     

2--Dişlisiz asansör motorları makine daireli veya makine dairesiz(kuyuda askıda) kullanılabilir.

3--Asansör motoru sabit mıknatıslıdır.Bu motorlarda kumanda panosuna sinyal veren cihaz motorun devir sayıcısı-encoderidir.

3.1--Enkoder ile kabin kalkış-duruşları yumuşak-eğimli olarak sağlanır ve minimum elektrik sarfşyatı sağlanarak % 40 enerji tasarrufu sağlar.

4--Bu motorların dişli kutusu(sonsuz vida mekanizması) olmadığından asansör motorunda yağ kullanılmaz.

5-- 2/1 Askı sistemi ile 2.5 m/s hıza ulaşılabilmektedir.

6--Makina dairesiz vief asansörlerde bir arıza olduğunda bu arızayı gidermek kuyu içinde ciddi bir uğraşı gerekebilir.Öte yandan kat arasında kalan kabini de  kata getirmekte ciddi bir sorun olabilir.

7--Dişlisiz vief motorlarda 60 A lik tek aküye bağlı kata getirici ile kabin kata getirilebilirken dişlili vief lerde fren ve tambur ile kabin kata getirilebilmektedir.

8--Vief motor ile çift hızlı asansör motoru arasında 1000-2000 Tl fiyat farkı olabilmekte,bunun nedeni vief motorun,çift hızlı asansör motoruna göre  sağladığı sarsıntısız-yumuşak sürüş konforu neden olabilmektedir.

9-- Asansörlerde sistemlerin gelişmesi ile birlikte kabin hızları da artmaya devam etmektedir. Özellikle son 25 yıl içinde hızlar 10 m/s üzerine çıkmış olup ve günümüzde 22 m/s hızlarda olan asansörlerin yapımına da başlanmıştır

11--Makine Dairesiz Asansörlerin Avantajları:

1--Makine dairesiz asansörlerimiz özellikle konut, iş merkezi, hastane, otel gibi alanlarda ister yeni-eski binaların ihtiyaçlarına yönelik avantajlar sağlar.

2--Geleneksel asansörlere oranla % 40 daha az enerji ile çalışır.

3--Yaşam alanındaki asansör ses kirliliğini ve yağ kokularını dişlisiz makine sayesinde yok eder

4--Sessiz, yumuşak ve güvenilir bir seyir konforu sağlar.

5--Mekanik parçalardan oluşan tahrik sistemine ait donanımların ömrü daha uzundur.

6--Yoğun trafik uygulamalarına uygundur.

7--Geleneksel asansörlere kıyasla %10 daha az yer kaplamaktadır.

8--Makine dairesi alanının asansör boşluğu içinde oluşturulmasına izin verir.

9--Bina statiğine yük getirmez

Karşılaştırma Tablosu

2--Sonsuz Vidalı Redüktör-Dişli Kutusu:

1--Sonsuz vidalı dişli kutularında çevrim oranı genellikle 1:25 ile 1:50 mertebesindedir.

2--Sessiz çalışmaları ve boyutlarının küçük olmaları nedeniyle tercih edilirler.

3--Büyük güçleri yüksek çevrim oranlarında iletebilme özelliklidirler.

4--Değişik motor devir sayıları ve kasnak çapları kullanılarak istenilen hızlar minimum çevrim oranlarında sağlanabilmektedir.

5--Genellikle sonsuz vida mili üst konumda olan konstrüksiyonlar tercih edilmektedir.

6--Ağız sayısına bağlı Maksimum çevrim oranları şunlardır:   1--85  ,  2--42  , 3--28

7-- Büyük çevrim oranlarının sağlanmasında kullanılan tek ağızlı vidalarda verim orta

mertebede bulunmaktadır.

8--Sonsuz vida-çark sistemleri geri döndürmeye karşı blokaj etkili olduğu-ters yönde gelen döndürmede kilitlendiği-dönmediği  için daha kolay bir

şekilde dudurulabilmektedir.Bu anlamda asansör hareketsiz kaldığında asansör kendi kendine bir frenleme sağlar yani durur.

9—Sonsuz vida dişli gruplarında kullanılan elektrik motorları kısa zaman aralıklarında çok fazla duruş-kalkış yaptığı için az ısınan tipte-sincap kafesli özel sarımlı motorlar kullanılır.Motorun sessiz çalışması için kayma yataklara sahiptirler.

10—Yüksek hızlarda ise duruş mesafesini ve ivmesini ayarlamak için çift hızlı motorlar kullanılır.

11-2.5 m/s üzerindeki hızlarda ise  genelde makine dişli grubu kullanılmaz.Bu tip asansörlerde frekans kontrollu alternatif akım motorları dişli grupsuz-direkt tahrik kasnağını çevirir.

Özellikleri ve avantajları:1

1--yüksek verimlilik (96%), dolaysıyla ile küçük E-Motorları  

2--kompakt boyutlar  

3-- 4 m / s’ye kadar hız   ,  

4--fazla bakım gerektirmez, dolaysı ile daha az servis dışı kalma  

5--düşük seviyede aşınma

Kaynakça:www.zf.com    

1.11--Asansör Makine Kaide Yüksekliği:

1--Asansör Makinesinin şase altı ile döşeme yüzeyi arasında olan ,asansör makinasının-motorunun üzerine konduğu betonarme yastıklar için şu ifade edilebilir:

1.1--İnşaat safhasında yapılacak olan 25 cmgenişliğindeki bu betonarme yastıkların yüksekliği  minimum 80 cm olmalıdır.Buna karşın mümkün olduğunca betonarme yastık yerine çelik şase kullanılmakta.

1.1.1--Bu değer halatlarda kasnak sürtünme yüzeyini maksimum yapmak için gereken 160 derecelik açıyı sağlayan minimum değerdir.

1.1.2--Eğer bu 80 cm in altına düşülürse halat sürtünme yüzeyi azalacak ,buna bağlı olarak kasnak ömrü %30 oranında düşecektir.

1.1.3--Bu değer 50 cm in altına düşerse,160 derecelik açıyı tutturmak için,genellikle yardımcı kasnak ile ana kasnak arasına  3. bir gerdirme kasnağı konulur.

2--Ana ve yardımcı kasnak çapları genellikle 40 cmveya 45 cm olup 50—55 cm ye kadar çıkabilir.

2.1--Asansörler için; Kasnak çapı ile halat çapı arasında                     

dkasnak=40xdhalat (mm)           ifadesi geçerlidir.

3-- Makina kaidesi titreşim giderici lastik takoz ya da köpük takozlarla binadan izole edilmelidir.

3.1--Bu iki açıdan önemlidir. Birincisi makinanın titreşim ve vuruntuları lastik takoz veya köpük vasıtasıyla yutularak darbeler söndürülür ve binaya etkisi önlenir.

3.2-İkincisi ise elektrik motorunda oluşan harmonik frekanslarının, bina rezonans frekansıyla çakışarak, bina statik yapısına zarar vermesi önlenmiş olur.Rezonans çok ender bile görülse bina statik yapısı ile aynı frekansı yakalarsa binayı yıkabilir.

1.11.1--Asansör makinası şase altı konstrüksiyonun prensip şeması:

1--2 adet , 25 cm genişlik- min h=80 cm lik betonarme yastık

2--Bu betonarme yastıkların üzerine 10 mm lik lastik takoz ve onun üzerine profilden asansör motoru şase altı konstrüksiyonu ve de onun üzerinde asansör motoru.

3—Kullanılan profiller 100 veya 140 U profiller

4—profillere bağlı ana ve  yardımcı kasnak yatakları 

5—Dikeyde  65 cm yukarıya doğru 100 U dikmeler ve ona bağlı x doğrultusunda 100 U ve bunun üzerinde asansör motorunun bağlantı ayakları.

3.1.2--FREN VE EKİPMANLARI:

1—Fren Sisteminin Çalışması:

1--Asenkron motorların duruşu için ayrıca bir fren mekanizmasına ihtiyaç vardır.

2--Frenler normal durumda kapalı durumdadır. Asansör hareket etmeden önce fren mekanizması bir elektromanyetik bobin vasıtası ile açılarak motorun harekete geçmesine müsaade eder.

3--Elektromekanik fren, beyan yüküne ilâve olarak % 25 fazla yüklü kabini, beyan hızıyla hareket halindeyken yalnız kendi etkisiyle durdurabilmelidir.

4--Asansör makinalarında, motor ile sonsuz vida mekanizması arasında yerleştirilen çift pabuçlu fren tertibatı ile frenleme sağlanır.

5--Motordan dişli kutusuna hareketin iletilebilmesi için, fren tertibatı doğru akım itici bir mıknatıs tarafından açılarak, fren kasnağı serbest bırakılır.Bu durumda motorun hareketi dişli kutusuna oradan da tahrik kasnağına geçer.

6--Frenleme etkisini sağlayan eleman feredo vs cinsli  balatalarla kaplı, mafsallı iki pabuçtan ibarettir.

7--Frenleme işi yaylarla sağlanır; çözmek için de manyetik açıcılar kullanılır. Ancak elektrik kesilmesi veya herhangi bir arıza durumunda, sisteme ilave edilen bir manivela koluna-fren kolu  elle kumanda edilerek çözülme sağlanır.

7.1--Asansör Motoruna Verilen akım nedeniyle fren kasnağının pabuçları aralanır ve fren serbest kalır.

7.2--Tahrik motoru harekete geçtiğinde fren açılır ve hareket başlar. Tahrik motorunun elektriği istenmeden kesildiğinde fren sistemi kendiliğinden devreye gireceğinden kazalara karşı da emniyet sağlanmış olur.

8--Çift pabuçlu olarak dizayn edilen elektromekanik sürtünme etkili fren  kabin % 125 yüklü halde maksimum hızda hareket ederken sistemi durdurduğu ve o konumunda tutabildiği kabulü ile hesaplanmaktadır.

2—Fren Sisteminin Elemanları:

2.1-- Fren Kolu:

1.1--Tahrik sisteminde bir elle kata getirme tertibatı varsa, fren elle açılabilmeli ve elle

açma kolu bırakıldığında kendiliğinden kapanmalıdır.

1.2--Bu amaçla kasnak üzerinde hareket yönü belirtilmiş olmalı (aşağı-yukarı) ve halatların kat seviyelerini belirtecek şekilde boyanmış olması sağlanmalıdır.

1.3--Fren kabin beyan yükünün %125'i ile yüklü ve kabin aşağı giderken motora ve frene giden

enerjinin kesilmesiyle test edilebilir.

2.2--Volan: Volan salgılı dönmemeli, montajı uygun yapılmış olmalıdır. Eğer volan yoksa mutlaka bir elle kurtarma düzeneği bulunmalıdır. Volan üzerinde aşağı ve yukarı yönleri işaretlenmiş

olmalıdır

2.3- Balatalar: Fren balataları aşınmış olmamalıdır.

3—Asansör Motoru Frenlerinin  Çalışma Kriterleri:

1--Asansörde otomatik olarak çalışan ve şebeke geriliminin yada kumanda geriliminin kesilmesi durumlarında devreye giren bir fren sistemi bulunmalıdır.

2--Frenleme sistemi sürtünme ile etki eden bir elektro mekanik frene sahip olmalıdır.

3--Elektro mekanik fren beyan yükünden %25 fazla yüklü olduğunda kabini yalnız durdurabilmelidir.

4--Frenleme fren tamburu veya diski üzerinde en az iki fren çenesi, fren pabucu veya fren bloğunun tatbikiyle sağlanır.

4-- Tahrik Kasnağı

1-- Sürtünmeli tahrik gruplarında kullanılan tahrik kasnakları genellikle GG-18 veya

GG-22 dökme demirlerden imal edilirler.

2--Halatlardan kaynaklanan Aşınmaya karşı dayanıklı olması için dökme demire % 10 ila 50 oranında çelik katılarak yada molibdenli alaşımlar ile Brinell sertliği 

HB = 200 ÷ 250 daN/mm2 ulaşılmaya çalışılmaktadır.

3-- Tahrik kasnağı mili yataklarında Büyük yüklerin kaldırıldığı tahrik mekanizmalarında makaralı oynak rulmanlar, küçük yüklerde ise bilyalı sabit rulmanlar en uygun çözümlerdir.

4.1--Tahrik Kasnağı Ölçüleri:

Halat Çapı-Tahrik Kasnağı Çapı-Çark genişliği-mil çapı-max yiv sayısı:

8.....................280....................................80.............50..............2                      

8.....................320....................................82..............50.............4               

(8/10).............400....................................95...............60............4                                                       

(8/10).............420....................................90...............65............4            

(8/11).............440....................................95...............60............4             

(8/11).............460...................................105...............70........4/5                                        

(10/12)...........480...................................130...............90.........5      

(10/12)...........500..................................105...............120........5        

(10/13)............520..................................105.............120.......5/6                                                       

(10/13)............540..................................135.............120........6  

(10/13)............560..................................150............120..........6      

(10/14)............580..................................150.............120..........6                                 

(10/14)............600..................................150.............120..........6

4.2--Saptırma Kasnağı Ölçüleri:

Halat Çapı-Saptırma Kasnağı Çapı-Çark genişliği-mil çapı-max yiv sayısı:

(7/8)..................320...................................80................35............4      

(8/10).................400.................................95..................40...........4         

(8/10)..................420................................90..................50............5                                       

(8/11)..................460...............................100.................60............5        

(10/12).................500..............................105..................60............6       

4.2.1-- Kanalların Durumu: Tahrik ve saptırma kasnağı kanallarında aşınma olmamalıdır.

4.2.2-- Tahrik kasnağı ve halat çapları oranı 40 olmalıdır.

4.3-- Sarılma Açısı:

1--Halatın tahrik kasnağını, yeterli tahrik kabiliyetini sağlayacak yada halatın kasnak yuvasında halat-kasnak sürtünmesi ile kaymadan kasnağı çevirebilmesi halatın kasnağı bir açı ile sarması ile mümkündür.

2--Normal kasnak kanalları ve halatlarda en az 160-165 derecelik açı bu kabiliyeti sağlayabilmektedir. 

2.1--Daha alt açılarda yeterli sarılma sağlanamadığından asansörde-kabinde kaymalar-kat ayarlarının bozulması-aşırı yükte kabinin kazaya neden olacak biçimde serbest düşüşe geçmesine ve tahrik kasnağındaki yivlerin yenmesine neden olabilmektedir.

2.2--Pratik bir sonuç olarak h=2,2b ölçüsü, kabul edilebilir bir sarılma açısını gösterir.Teorik olarak  h/b oranı-motor kasnağı ile saptırma kasnağı merkezleri arasında düşey mesafenin yataya oranı 2,2 ile 3,5 arasında olmalıdır.minimum 1.8 altında olamaz.Bu durumda halat aşırı yükte kasnak üzerinden kaymaya başlayabilir ve kuyuda serbest düşmeye geçebilir.

2.2.1--Böyle bir durumda ya sehpa(standart 70 cm) ya motor sehpası yükseltilir yada motor kasnağı ile saptırma kasnağı arasına çapı 10 cm olabilen gerdirme kasnağı yapılarak halatlar motor kasnağına -yatay mesafe azaltılır yaklaştırılır-gerdirilir.

3—Sarılma açısı için tahrik kasnağı ve saptırma kasnağı çaplarını aynı kabul edersek Tahrik kasnağı ile saptırma kasnağı merkezleri arasındaki mesafe düşeyde h ve yatayda b ise ,düşey mesafenin yatayın 2.2 katından az olmaması gerekir. Teorik olarak istenen h / b oranının 3,5’den büyük olmasıdır.

4--Pratikte bu oran 2,2 ye kadar kabul edilebilir.Eğer bu 2.2 değeri sağlanmıyorsa iki kasnak arasına 3. Bir halat gerdirme kasnağı konulması uygun olabilir.

5--Bu açının altındaki açılar yeterli sarılmayı sağlamamakta, kısa bir süre sonra fazla kişinin binmesi yada fazla yük bindirilmesi ile asansörde kaymalara, kat ayarlarının çabuk bozulmasına ve zorunlu olarak tahrik kasnağında yivlerin yenmesine sebep olmaktadır.

6--Sarılma açısının tam tersi durum olan 180 derecenin üstündeki sarılmalarda tahrik kasnağı yivlerini yemektedir.

7—Tahrik sistemi ,kabin yüklü veya boş iken gerekli sürtünmenin yani halat sarım açısı ile kaymasını önlemeli ve karşı ağırlık tamponlar üzerine oturduğunda tahrik sistemi kabini kaldırmaya devam etmemelidir.Bu durumda halatlar dönen tahrik kasnağı üzerinden kaymalıdır.

3.1.3----Asansör Motor Yağları:

1--Asansör Motor Yağları
1.1--Astes motor ve dişli kutusu için 90 no lu yağı…...mobilgear 632

1.2--Akar motor ve dişli kutusu için 90 no lu yağı……mobilgear 630

1.3--Nagel motor ve dişli kutusu için 90 no lu yağı…..mobilgear 629

2--Rayların mekanik el yağdanlıkla yağlanması için yağdanlık kutusuna ....90 numaralı yağ 

3--Rayların fırça ile yağlanması için kullanılacak yağ..............140 numara

4--Normalde asansör motor dişli kutularına 20/50(20+50)/2=35 numara  kullanılabilir.                        

5--Kullanılacak yağdanlık kabin üstünde doğal fitilli otomatik yağdanlık kutulu olmalı.                       

6--Bir yağı inceltmek için kalın yağa ince yağ katılabilir.Örneğin 90 nolu yağa 10 nolu ince yağ katılırsa (90+10)/2=50 numara olur.

7--Hidrolikler-Hidrolik Yağları  

3.2--Kumanda Panosu ve Parçaları:

1-- Kumanda Panosu ile Elektrik motorunun çalıştırılması, otomatik frenin gevşetilmesi, aydınlatma, emniyet ve kumanda düzenleri için çeşitli devreler bulunur.

2--Kumanda devrelerinde ve kabinde 250 voltun üzerinde gerilim bulunmamalıdır.

3--Panoda Bulunan Temel Devre Elemanları-Görevleri :

1--Ana Kart: Asansörün yönetim kartı.Mikel-arkel-prokont, mikrolift,berksan marka olabilir.                                                                                                                                                                           

2--Kata Getirici(kurtarıcı)Kartı:

Elektrik akımı kesildiğinde aküsü yardımıyla kabini kata getirmek.                                                                                                                                             

3--Driver(Frekans İnverteri):

Asansörün kalkış-duruşunu yumuşatarak demeraj-ilk çekiş akımını  azaltarak motoru sarsıntısız  durmasını-kalkmasını ve de   % 30 enerji tasarrufu sağlar.                                

4--Transformatör: 24-36-48 V a zayıf akımla çalışan asansör ekipmanlarında kullanılmak üzere

220 V AC şehir şebeke giriş akımını üzere zayıf akıma çevirmek .

5--Faz Sıralı Koruma Kartı:Kare diyotla beraber ana kart vs giren akımı kontrol etmek.

5.1-- Bir hattın iletkenliğini yitirmesi ve faz sırası değismesi olasılığına karşı sistemi korumak için sıralı faz koruma rölesi bulunmalı, her faz için kontrolü yapılıp çalışır durumda olduğu gözlenmelidir. 

5.1.1--Özellikle kademesiz hız kontrollü asansörler kendi sistemleri içinde bu güvenliği sağlamış olabilir.Bu durumda ayrıca bir röle görülmeyebilir, çalışması test edilmelidir.

5.2—Faz sırası rölesi gerilimin tespit edilen değerin altına düşmesi durumunda asansöre hareket verilmesini önler.

5.3—Motorun ısınmaya bağlı kısa devre yapması gibi durumlarda aşırı akım çekmesi veya fazlardan birinin gitmesine bağlı iki faza kalınması halinde termik röle görev yapar.

5.4--Ana şebekeye direkt bağlı motorlar, bütün gerilim altındaki iletkenlerde beslemeyi kesecek, elle tekrar kurulabilir tipte bir otomatik devre kesiciyle-Termik Röle, aşırı yüke karşı korunmalıdır.

6--Kapı Açma-Kapatma Kartı

7--Kare Diyot(2 Ad):

Transformatörden gelen 24/36/48 V luk AC akımı DC akıma çevirerek ana kart-fren bobini vs göndermek.

8--Kontaktörler:

Kontaktörler yüksek akımlarda kullanılan devre anahtarlarıdır.Yani açma-kapama işi yapan anahtardır.Panoda kullanılan kontaktörler asansör motorunun torkunu artırmak için frekans inverterinden gelen sinyale göre yıldız-üçgen bağlantısına geçişi sağlar.Önerilebilen markalar:LG-Tele mekanik-Siemens

9--Sigortalar:

Panoda devre akımlarında oluşabilecek  kaçağa yani yüksek amperli kaçak devre akımına karşı,devre akımını keserek- atarak pano devre akımlarını yüksek amperden dolayı oluşacak yanmaya-bozulmaya karşı  korurlar.

10--K Otomat:Panoya gelen bütün akımı keserek,asansörün devre dışı kalmasını yada devreye alınmasını sağlar.

Ana Kart

1.Sıra:   Sigorta Grubu: Kabin,Fren,Kaçak Akım)-Ana Kart

2.Sıra:  Trafo-Allta-Kare Diyotlar(Kumanda-Fren-kata getirici)+Kata Getirici

3.Sıra:   Termikler(motor ,)+Kontaktörler

4.Sıra:  Bağlantı Klemensleri

11—Pano Montajında Kullanılan Diğer Elektrik Yardımcı Elemanları:

11.1—Pano Muhafazası: Metal muhafazalı, kapaklı, düzgün sabitlenmiş olmalı, direkt dokunmaya

karsı korunmus olmalıdır.

11.2--Besleme Kablosu: Besleme kabloları, uygun kesit ve özellikte seçilmis, muhafaza içinde,bağlantısı uygun olmalıdır. Ana besleme tablosundan kumanda panosuna kadar olan tesisat elektrik iç tesisleri yönetmeliğine uygun olmalıdır.

11.3--Kablo işaretlemesi için,işaretleme kartları kullanılabilir.

11.4--Elektriksel bağlantılar için ,mekanik-basınç klipsler ve bunlarla ilgili kablo ucu için halka veya çatal terminaller kullanılabilir.

11.5--Kablo kanallaması için,5/8”-13/16” galvaniz çelik kanal ve bunların bağlantı parçaları-konektörleri kullanılabilir.

11.6--2,5-8”  ölçüsünde Galvanize Çelik Metal kablo kanalları ve dirsek vs kanal bağlantı parçaları

11.7--Pano taşıyıcı raylar-DIN-15-DIN 35 mm    

11.8--Elektrik akım bağlantı parçaları-konektörler

11.9--Konektör girişi için 0,25-16 mm2 çaplı farollar      

11.10--Elektrikli Metalik Boru tesisatı ve bağlantıları:1/2-21/2” metalik boru(EMT),bunu duvara sabitleyen tek delikli metalik kayış,metalik dirsek-redaktör pullar-pres döküm basınç konektörü-bağlantı manşonu-,ince duvar çelik spiral kılıf/sıvı geçirmez bükülebilir çelik kılıf,4 “ kare-sekizgen kutu vs kutular ve kapakları—tesisat terminal kelepçeleri.

12--Ana Besleme Tablosu-Pako Şalterli

1-- Kaçak Akım Rölesi: Bina sisteminde makina dairesi için diğer ortak kullanma alanları

devrelerinden bağımsız bir koruma tesis edildi ise bunun öncelikle asansör kuvvet panosu içinde

olması tercih edilir.

2--Böyle bir koruma binadaki ana dağıtım sistemi içinde salt asansör sistemi için tesis edilmiş  ise kabul edilir. Bina içinde aşağıda ve diğer ortak kullanımla ilgili ve asansörü de içeriyorsa, bu hattan ayrılmalı ve mutlaka asansör kuvvet panosu içinde olması sağlanmalıdır.

3--Kaçak akım rölesi 30 mA'lik hayat kurtarma esikli olmalı, asansör elektrik sisteminin tümünü

korumalıdır.

4-- Ana Şalter: Makina dairelerinde her asansör için bütün gerilim altındaki iletkenleri kesecek bir ana şalter bulunmalıdır. Bu şalter asansör kullanımı ile ilgili normal şartlarda meydana gelebilecek en yüksek akımı kesebilecek kapasitede olmalı ve sabit, açık ve kapalı konumlara sahip olmalıdır.

5—Aynı zamanda bu şalter-pako şalter ; faz ve nötrü kesecek durumda olmalıdır.

6--Bu şalter, kabin aydınlatması, varsa kabin havalandırması, kabin üstünde bulunan priz-makina ve makara dairesi aydınlatması-makine dairesinde bulunan priz-asansör boşluğu aydınlatması-alarm tertibatının akım devrelerini kesmemelidir. Bu devreler için ayrı sigortalar olmalı ve ana şalterden bağımsız çalışmalıdırlar.

4.10--Kartı kumanda panosuna yerleştirilecek Dijital anos cihazı.

12 C/DC—230V/AC Acil durum telefon sistemi:GSM telefonlu/tavan grubu/elektronik tavanda kabin mikrofonu/kuyu dibi seti 

4.11--Kumanda panosunda ,kontaktör çekme-bırakma durumunda(devre alma-bırakma)sına bağlı ses yalıtımı için,duvara ses geçişini engellemek için,pano arkasına cam yünü levha konulmalıdır.

4.12--Asansör güç panosu, Kumanda panosu, elektrik kabloları ve bunların anahtarları, kasıtlı

tahribatla ilgili bir problemle karşılaşılmaması için, yetkili kişiler dışında diğer kişilerinin erişemeyeceği alanlara yerleştirilmelidir.

5—Kumanda Panosunda Oluşabilecek Arızalar Şunlar Olabilir:

1—Sistemde oluşabilecek kısa devre veya aşırı akım

2—Gerilimin düşmesi

3—Bir röle veya kontaktörün çekmemesi-bırakmaması

4—Faz sırası değişimi

3.3--Raylar:

1--Kılavuz raylar asansör tesisinde kabini ve karşı ağırlığı düşey de  kılavuzlamak ve paraşüt tertibatının çalışması durumunda kabini durdurmak maksadıyla kullanılır. 

2--Genellikle soğuk çekme çelik T-profilleri kullanılır.

3--Karşı ağırlık rayları , gergin yuvarlak profili çelik çubuktan, ya da köşebentten yapılabilir.

4—Kılavuz raylar çekme gerilmesi 370 N/mm2 ile 520 N/mm2 arasında olan soğuk çekilmiş St 37-2,işlenmiş St 44-2 den-yapı çeliklerinden imal edilir.

5--Kılavuz rayının yüzey sertliği 3.2 μm < Ra < 6.3 μm arasındadır.

6--Kılavuz ray en alt uçta kuyu içinde desteklenmeli ve bütün bir ray boyunca destekler belli aralıklarla yerleştirilmelidir.

7—Kılavuz Raylar T 45-50-70-75-82-89-90-125-140  A tipinde olabilir.

7.1--Kılavuz rayları kuyu tavanı yada kuyu tabanında sabitlenmiş olmalı, kuyu boyunca patenlerin çıkmasına neden olacak boşluk olmamalıdır.

7.2--Kılavuzlama takozları uygun olmalıdır.

7.3--Rayların genelde iki ana montaj şekli vardır.

1--Rayların konsollar ve ray tırnakları ile bina betonarmesine bağlanması

2--Rayların birbirlerine flanş ve cıvatalarla bağlanması ray montajında önemlidir.

3--Flanşların raya bakan yüzleri bağlantı levhası için düz bir satıh oluşturmalı ve rayda bırakılan yuvaya tam oturmalıdır.

4--Flanş, kılavuz rayların uç kısmından en az 4 cıvata ile tespit edilmeli ve kalınlığı kılavuz ray kalınlığı kadar olmalıdır.

5--Ray montajındaki bütün elemanlar (sabit duvar konsolları hariç) sökülebilir olmalı, sabit veya kaynaklı ekleme, bağlantı yapılmamalıdır.

6—Rayların montajında kullanılan yöntemler:

6.1--askılı” sistem denen ve kuyu üst döşemesine uygun şekilde yukarıdan asılarak kuyu dibinde

altları boş bırakılan sistemdir.

6.2--oturtma” denen kuyu dibinde ray babası adı verilen beton bloklarla alttan kuyu dibine sabitlenerek kuyu üstünde üst kısımlarının boş bırakıldığı sistemdir.

6.3--Her ikisinde de ortak olan yan, rayların bir tarafından kuyuya sabitlenerek, gelebilecek kuvveti

karşılamasının sağlanması-diğer tarafının boş bırakılmasının sebebi binada oluşabilecek yapısal

oturmalardan dolayı veya herhangi bir deprem sırasında kuyuda oluşabilecek yapısal bozulmalardan

dolayı, rayların etkilenmesini önlemek,-- hem de ısısal değişikliklerde ray boyundaki oluşan farkların

rayları sıkıştırarak doğrultularının bozulmasının önüne geçmektir.

8--Kılavuz rayların birbirine eklenerek birleştirilmesinde bağlantı levhası kullanılabilir.Ray bağlantı parçası T1-M10//T2-M12//T3-M14//T4-M16//T5-M18 tipinde olabilir.

9--Bazı Ray Markaları:Montaferro-Asray-savera-Türkeli-Özray

10--Kabin derinliği 2 m nin üzerinde ise kabin rayları tek ray yerine çift ray yapılması ve çift kabin tamponu konulması uygun olacaktır.

11--Kabinin yüksek hızlarında ;  hızın özellikle 1 m/s üstüne çıktığı durumlarda  kabin ray deformasyonlarına karşı daha duyarlı hale gelmektedir.

12--Bu nedenle 1 m/s üstü hızlı asansörlerde  kılavuz rayların montajda ortaya çıkabilecek kaçıklıkların kabin titreşimini artıracağı için montajda bu özellik çerçevesinde montajın dikkatle yapılması ve bakımın düzenli yapılması önem arz etmektedir.

13--Ray genişlikleri  70-90 mm olabilir.Raylar; 50x50x5 70x65x9 ,90x75x16 mm olabilir.

14--Kuyuda rayları hizalamak için

a)-Ray hizalama aparatı        

b)-İki apart ile piyano teli kullanılabilir.

15--Ray Montajı İçin:  

a)-Küçük(6,35) veya büyük(7,94) klipsleri ile birlikte ray mesnedleri kullanılabilir.   

b)-Ray ayarı için  ( 0,4-0,76-1,5-2,7 mm kalınlıklı 76x51--203x51—238x51 mm ölçüsünde   konsol ayar sacı kullanılabilir.

16--  9-10-11 mm lik raylar için B22 ray pateni, (5-10-11 mm) lik raylar için L10 ray pateni, (10-16 mm) lik raylar için L14 ray pateni kullanılabilir.

16--Rayların Yağlanması:

1--Rayların aylık bakımında yukarıdan aşağı doğru olacak biçimde nereye akacağını bilmeden yağlama yapmamak gerekir.

2--Yağın kabin içine akmasını önlemek için ; kabin üstünün çevresel olarak 10 mm lik profil ile  yada bir sac ile çevrilmesi-kaynatılması uygun olacaktır.

3-- Rayların yağlanması için ;her ay bakımda , normal fırça ile 140 No lu vs. makine yağının rayların üzerine sürülmesi uygun olacaktır.

4--Yada rayların dinamik yağlanması için ,kabin üstünde doğal fitilli otomatik yağdanlık kutusu da konulabilir vede içine asansör motoru dişli kutusuna konulan firmanın tavsiye ettiği  yazın 90 nolu dişli yağı -- kışın da ince % 30 yada 37 no lu(shell tellus) yağ kullanılabilir.    

5--Asansör uzun süre kullanılmadığında,90 no lu yağ ray üzerinde kuruyarak katılaşır. Bu durumda raylar mazot ile fırçalanarak yıkanır.

6--Raylarda kullanılan patenler özel kauçuk paten dışında sessiz özellikli silikon paten ise,mutlaka otomatik doğal fitilli yağdanlık kullanılması gerekir.Bu anlamda ;Bakımda sadece yağın eksilip-eksilmediği kontrol edilmelidir.

7--Doğal fitilli yağdanlık markası olarak kırmızı AJLA Marka-yada beyaz Has Kauçuk Marka yağdanlıklar söylenebilir.  

8--Silikon paten yağsız kaldığında, kullanılamaz hale gelir ve rayın üzerinde metalin metale teması ile oluşan ses gelir.Diğer bir deyişle raylar öter.Bu durumda,asansör kapatılır ve  ray bakıma alınır.Yeniden pateni takıldıktan sonra asansör devreye alınabilir.

3.4--Patenler:

1--Patenler, eksik, aşınmış, ayarları bozuk olmamalı, patenlerde boşluk ve aşırı yağ

birikimi olmamalıdır.

2--Patenlerin ayarları yapılmış olmalı, Her kabin iskeletinde ikisi taban ikisi tavan hizasında olmak üzere en az dört kılavuz ray pabucu bulunmalıdır.

3--Ray pabuçları veya bunların elemanları kolaylıkla sökülüp değiştirilebilmelidir.

4-- Kayan patenler, 2 m/s altındaki orta ve düşük hızda çalışan asansörlerde kullanılmaktadır.

5-- Döner patenler ise , yüksek ve orta hızlı asansörlerde tercih edilmektedir.

6--Pabuçların gövdesi dökme demirden , tampon bölgesi neopran veya benzeri özellikte plastik esaslı malzemeden imal edilir.

7--Kılavuz raylar otomatik olarak gresle yağlanmak suretiyle sürtünme direnci azaltılmakta ve çalışma koşulları iyileştirilmektedir.

8--Paten tipleri: a)-9 mm döküm paten b)-5/9 mm amortisör paten-9/16 mm ağır yük amortisör paten olabilir.

3.5--Karşı Ağırlık:

1-- Karşı Ağırlık Kabin ağırlığını ve tam yükün de 0,4 ya da 0,5'ini karşılayacak değerde seçilir.

2--Kolay taşınabilmesi ve miktar ayarlanması bakımından birbiriyle bağlanabilecek  pik döküm, barit, beton değişik malzemeler ağırlık olarak kullanılabilir.

3--Karşı ağırlık çelik bir çerçeve yardımcı ağırlıklar ve çelik  çerçeveye tutturulmuş yönlendirme elemanlarından oluşmaktadır.

4—Karşı ağırlık iskeletinde de kabin iskeletinde olduğu gibi kaynak bağlantıları yapılmadan sadece civatalı bağlantılar yapılmalıdır.

4--Karşı Ağırlık-Baret Kontrolü:

1--Asansörün karşı ağırlığı proje değerinde kg olarak  belirlidir.

2--Bu değer baret veya döküm karşı ağırlık olarak belirli sayıda olmalıdır.Aksi takdirde az baret,  hafif  karşı ağırlık anlamına gelecektir.Bu ise asansörde dengesizlik yaratır.

3--Yaklaşık baret sayıları şöyledir:

61 cm genişlikli baret olarak ;

4 kişilik asansör için…………….18-20 adet,

6 kişilik asansör için……...................23 adet,

96 cm genişlikli baret olarak

8 kişilik asansör için…......................13-14 adet yaklaşık olarak söylenebilir.

4--Barit ağırlıkların uzunluklarına göre ağırlıkları:

96 cm...................60 kg   , 86 cm...................54 kg  , 76 cm..................50 kg

4--Karsı ağırlık, üst üste dizilen bloklardan oluşuyorsa, bunların yerinden çıkmasını önlemek için gerekli yapı olmalıdır. Karkasta tampon çarpma kirişi-plakası bulunmalıdır.

5-Karşı ağırlıklar olarak kullanılan malzemelerin yoğunluğundan yola çıkılarak karşı ağırlığın kütlesi hesaplanabilir.Bu anlamda  dökme demir için yoğunluk 7.2  kg/cm3,beton için ise 2.4 kg/cm3 değeri alınabilir.

6--Asansör halat montajı yapılırken kabin en üst katta kat çizgisinde geçici olarak sabitlenir.Karşı ağırlığın altınada 35 cm karşı ağırlık tamponu+35 cm kayma mesafesi=70 cm bir yükseklik konarak halatların kabin üstü ve karşı ağırlık bağlantısı yapılır.

7--Kabinin en üst kat çizgisinden daha yukarı gitmesi halinde karşı ağırlık tampona temas edeceği için sınır kesici arızalı olsa bile kabin daha fazla ilerleyemez.Halat tahrik kasnağı üzerinde boşa kayar.

3.6--Sabit Kuyu Aydınlatma Sistemi:

1-- Kuyu, gerektiğinde kullanılmak üzere ve tüm kat kapıları kapalı olduğunda boşluğun içi rahatça görülebilecek şekilde aydınlatılmalıdır

2--Aydınlatma seviyesi EN 81-2 Madde 5.9’ göre  Asansör kuyusunda, durak kapıları kapalı olsa dahi kabin tavanının ve kuyu dibi döşemesinin 1 m üstünde en az 50 lüks şiddetinde bir aydınlatma sağlayacak sabit bir aydınlatma tesisatı bulunmalıdır.

3-- Kuyu dibi ve en üst noktada ulaşılabilecek şekilde ,iki adet Vaviyen anahtarlı;Kuyu içinde en alttan 1 m, en üstten 50 cm mesafede ve en az 7 m'de bir aydınlatma bulunmalıdır.

4--Aydınlatma armatürleri etanj tipi tesisatı olmalıdır.

5--Kuyu Aydınlatması kattan kata 50 lüx lük-plastik kafesli aramatüre bağlı 60W akkor Flamanlı lamba ile  kuyu aydınlatması yapılabilir.

6--Kuyu aydınlatması için Polikarbonat şeffaf kafesli  20 W-36 W lık kompakt fluoresan ampuller de uygun olabilir.

5--Kabin, kuyu, makina daireleri aydınlatma devreleri makinayı besleyen devreden bağımsız olmalıdır.

6--Kuyu dibi prizi harici tipte topraklı olmalı, damlayan suya karsı korunmuş olmalı, zeminden en az 1 mt yüksekte monte edilmelidir.

7--Etanj bir tesisatla döşenmis olmalı kablo kesitleri yeterli olmalıdır(en az 3*1,5 mm2).

8--Aydınlatma tesisatı sonuna konmuş ise sigorta degeri 10 A i geçemez.

9--Bu aydınlatma devreleri ya ayrı bir besleme hattıyla yada ana şalter veya şalterlerin giriş

tarafından ayrılan bir hatla beslenmek suretiyle yapılabilir.Her şart altında kaçak akım rölesinden geçmek zorundadırlar.

3.7--Separatör:

1—Kuyu tabanında karşı ağırlıklar ile kabin arasına konulmak üzere ; karşı ağırlığı örtecek şekilde yada Karşı ağırlık ile kabin arası bağlantıyı kesmek için,karşı ağırlığın rayının önünde tampondan max 30 cm yüksekte(karşı ağırlığın patenlerin değiştirmek için gereken aralık)  başlayacak biçimde 2,5m yüksekliğinde, 1,5 mm lik DKP Siyah sacdan yada çesan-hasırdan yapılacak separatör ,karşı ağırlık raylarını sağda ve solda min10 cm geçecek biçimde 4 adet kulak lama ile asansör kuyusu duvarına tespit edilmesi uygun olacaktır.

2-Separatör sacının bel vermemesi için sacın çevresi boyunca 15x15 mm profilden çerçeve yapılacak,ayrıca zaman içinde hasır bel verdiği için asansör kabinine sürtmemesi için ortadan bir adet profilde çerçeveye kaynatılacaktır.Separatör çerçevesinin üstü çesan -hasır ile yada DKP Sac kaynatılıp- üzeri siyah yağlı boya ile boyanacaktır.

3--( EN 81-2 Madde 5.6.1)-- 5.6.1 göre Dengeleme-karşı ağırlığın hareket sahası, kuyu tabanından en fazla 30 cm ‘ den başlayıp en az 2,5 m yüksekliğe kadar uzanan sert bir ayırıcı bölme ile korunmalıdır. Genişlik, en az dengeleme ağırlığı genişliğinin her iki yanına 0,1 m ilavesiyle bulunan genişliğe eşit olmalıdır.

4-- Bir kuyu da birden fazla asansör bulunması halinde, kuyu tabanından 2.5 m yüksekliğe kadar bölme yapılmıs olmalıdır. Eğer asansörün hareketli kenarının, bitişik asansörün hareketli kısmına (kabin veya karsı ağırlık) olan yatay uzaklığı 30 cm' den az ise seperatör kuyu boyunca tesis edilmelidir.

3.8--Gemici Merdiveni:

1--Kuyuda çalışma yapabilmek-kuyuya iniş-çıkış amacıyla  ; kuyu duvarına duvardan 1-2 cm açıkta saplama ile duvara tespit edilen  gemici merdiven 40 cm genişlikte 30x30  mm lık profilden 35 cm basamak aralıklı ve kuyu derinliği+ 1 m yüksekliğinde gemici merdiveni yapılması.gerekir.Ayrıca Gemici merdivenin siyah yağlı boya ile boyanması gerekir.

2--Kural olarak kuyu dibine inip işlem ve temizlik yapmak için ,önce mantar stop a basılarak asansörün çalışması engellenir.

3.9--Tamponlar:

1--Kabin ve Karşı Ağırlık tamponları,  Arıza yüzünden en alt durakta durmayıp yoluna devam eden kabin ve karşı ağırlığın zemine çarpışını yumuşatmak üzere kullanılır.Bu anlamda tampon, kabin yada karşı ağırlığın vuruşlarını esneyerek karşılayan ve şekil değiştirebilen bir durdurma elemanıdır.

2-- Asansörlerde , kabinlerin ; herhangi bir nedenle kuyuda hızla aşağı doğru çakılmasını önleyen emniyet sistemleri 1-paraşüt tertibatı 2-Tamponlardır.

2.1--Ani halat kopması durumunda, Kabin kuyuda hızla aşağı doğru çakılmaya başlar.Bu durumda Regülatör halatının ani boşalmasına bağlı olarak regülatör, ani ivmelenme durumuna geçer ve kabine bağlı ray kamalarını harekete geçiren halatı çeker ve kamalar raylara fren yapmaya başlar.Bu durumda kabin  raylarda  kazıklama yapar Sonuçta  kabin halat kopmasına karşı yer çakılmaktan korunmuş olur.

2.2--Kabinin yere çakılmasını önleyen diğer emniyet tedbiri ise kabinin hızla yere çarpması durumunda, kabinin çarpma şiddetini en aza indirecek şekilde darbeyi absorbe eden-emen tamponlardır..

3--Tampon Tipleri:Tamponların , asansör hızına göre, elastik, yay veya hidrolik tipleri vardır.

3.1--Elastik tamponlar

3.2--Yaylı tamponlar

3.3--Hidrolik tamponlar

4--Yaylı tampon:

1--Kabin, yüklü kabin veya karsı ağırlığın kinetik enerjisini yaylı bir düzenle karşılayan tampondur.

2—Asansör beyan hızının 1 m/s aşmadığı durumlarda kullanılabilir.

3—Strok mesafeleri 6.5 cm den az olamaz.

5--Hidrolik Tamponlar:

5.1—Beyan hızı 1.6 m/s üstündeki asansörlerde kullanılırlar.

5.2--Hidrolik tampon, yüklü kabin yada karsı ağırlığın kinetik enerjisini yutan ve çarpmadan sonra kabinin tampon üzerinden kaldırılmasıyla otomatik olarak eski durumuna gelen hidrolik pistonlu tampondur.

5.3—Hidrolik tamponların kullanılması durumunda hidrolik seviyesinin kontrolü kolayca yapılabilmelidir.

5.4--Asansörlerde kabinlerin düşmesi durumunda ,tamponların darbeyi almasını kuvvetlendirmenin bir yolu da altlıklı tamponlar kullanmaktır.Burada tampona gelen darbe , kabin altının silindirin pistonuna çarpması üzerine,darbenin bir kısmını tampon üzerine alırken, bir kısmını da  tamponun altındaki ,piston  düzeneğinde  kum yığınına ve oradan zemine aktarır. Kısaca kum altlıklı tamponların darbeyi daha iyi aldığı söylenebilir.

6—Tamponların Montajı:

6.1--Tamponlar ;sabit kaideye, temele veya kabin ve karşı ağırlığa monte edilebilir

6.2--Tamponlar, kabin iskeletinin altına tesbit edilmeleri halinde kabinin hareket mesafesi sonunda en az 50 cm yükseklikteki bir kaideye çarpmalıdır.

6.3--Kabin en üst durak hizasında iken karsı ağırlık tamponunun uç noktası ile asansör boşluğu tabanı arasında en az 50 cm bulunmalıdır.

6.4--Tamponların en az 2 yönde cıvata ile betonarme ve 100 lük kare profilden yapılmış tampon altlığına sabitlenmiş olması gerekir.Tampon altlıkları

6.4.1--Betonarme olabilir.Bunun için 50x50 cm ölçüsünde bir kalıba içine demiri de döşenerek hazırlanmış beton dökülebilir.Yada yere 4 adet 16 lık demir çakılıp üstüne plastik fıçı geçirilir.ve İçine kısmi demir döşenerek C25 beton dökülebilir.

6.4.2--Demir konstrüksiyon olabilir.5-6 mm lik sac levhanın altına 100 lük kare profil ayak kaynatılır oda yere en az 2 ayak ile sabitlenir.Bu durumda tek ayak çarpmanın etkisiyle çarpılabilir.Bunun yerine tek ayak yerine en az 3 ayak ile yere sabitlenebilir.

8--Tampon Tipleri:

3.10--Asansör Kuyusunda Su Bulunması Durumu:

1--Asansör kuyularında su bulunması bulunması hali için  iki durum sözkonusu olabilir.Birincisi kuyuyu su basması halinde kuyuda su bulunabilir ki bu su motopomp yada kova ile temizlenebilir.

2--Diğer bir durum ise temel altında sızıntı nedeniyle sürekli su çıkması durumudur ki bu durumda 70-80 cm çapında 2-3 m derinliğinde bir kuyu açılır.Kuyu duvarı olarak 15 cm kalınlığında1 m boyunda  betonarme hazır borular kullanılabilir.Ve kuyunun dibinden 10 cm yukarıda 5m3/h-10mss luk bir dalgıç pompa sabitlenir.

2.1--Dalgıçın 1-11/4 “ plastik basış borusu,kuyu dip duvarı delinerek dışarı alınıp-çatal ile üstten binanın pis su hattına bağlanır.Kuyuya su doldukça ,dalgıç otomatik olarak suyu pimaşa basacaktır.

3--Bu kuyunun ortasına açılan su kuyusuna binaen,kuyu merkez olacak şekilde merkezden örneğin 40 cm mesafede -iki rayı da içine alacak şekilde 25 cmgenişliğinde ve h=40-50 cm yüksekliğindeki 250 lik U profil veya betonarme  içine demir parçaları atılmış C25 betondan yapılmış tampon kaidesinin yapılması ve tamponun da bunun üzerine monte edilmesi uygun olacaktır.

3.11-- Asansör Kuyu Duvarı:

1--Asansör duvarları tabandan tavana kadar tuğla, beton perde, çelik konstrüksiyon ve benzeri ateşe dayanıklı malzeme ile yapılmış olmalıdır.

2--Çelik konstrüksiyon yapılması halinde kaplama malzemesi olarak yanmaz ve dış etkilere dayanıklı levha kullanılabilir.

3--Asansör kuyusu duvar malzemesi olarak ahşap malzeme kullanılmamalıdır.

4--Asansör Kuyu Duvarının Temiz-Pürüzsüz-Sıvalı Olması Gerekir.