Madencilik Sektöründe Enerji Maliyetlerinde Durumu Analizi:

1--Ülkemizde son aylarda artan elektrik ve yakıt maliyetleri, birçok sektör gibi madencilik sektörünü de derinden etkilemiştir. Madencilik faaliyetlerinde enerji tüketimi; madenin cinsi, üretim yöntemi, üretim miktarı ve kullanılan makine, ekipman gibi birçok faktöre bağlıdır.

1.1--Enerji, madencilik faaliyeti yürütülen işletmelerde kazı, yükleme ve zenginleştirme aşamalarında yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Madencilik faaliyetleri esnasında, işletmecilik aşamasında olduğu kadar zenginleştirme aşamasında da çok yoğun bir enerji kullanımı mevcuttur. Hatta; bakır,alüminyum gibi madenlerde zenginleştirme aşamasında işletme aşamasından daha yoğun bir oranda enerji kullanılmaktadır.

2--Son aylarda artan elektrik ve yakıt maliyetleri sonucunda, birçok maden işletmesi küçülmeye giderek veya üretimi bir süreliğine durdurarak soruna bir şekilde çözüm arama yollarını tercih etmiş olsalar da sorunun çözümü için makro bir bakış açısıyla yaklaşılmasının kaçınılmaz olduğu net bir şekilde görülmektedir.

2.1--Sanayide kullanılan elektrik 2022 yılının ilk döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %124.6 oranında artış göstermiştir. ( data.tuik.gov.tr/ 30 Eylül 2022) Motorin fiyatları ise 2021 yılının ilk aylarında litresi 7 TL iken şu anda 23 TL civarında seyretmektedir. 2 yılık bir süre içerisinde yaklaşık olarak yüzde 225 bir artış gerçekleşmiştir.

3--Ülkemizde yoğun olarak çalışılan bazı kömür ve krom ocaklarından alınan veriler neticesinde ulaşılan ortalamalar, madencilikte enerjinin ne denli yoğun kullanıldığının anlaşılması açısından yardımcı olacaktır.

3.1--Bazı işletmelerden alınan örnekleri incelediğimizde;bir açık ocak linyit ocağında; linyit üretimi için harcanan ortalama enerji maliyeti tüm maliyetin % 45-55 aralığında iken; bir yeraltı linyit ocağında % 25-40 civarında seyretmektedir.

3.2--Krom ocaklarından alınan verilerde ise açık ocak işletmelerinde enerji maliyetlerinin tüm maliyetin yüzde 40’ı, yeraltı ocaklarında ise bu oranın % 12 ile yüzde 20 arasında değiştiği görülmüştür.

3.3--Muhakkak ki; bu oranlar kayaç yapısı, ocağın özellikleri,işletme yöntemi gibi faktörler de dikkate alındığında her işletme için farklılık gösterecektir

4—Madencilik sektörünün konu ile ilgili sorunları diğer sektörler ve ülkenin tamamı ile birçok noktada ortaklaşmaktadır.Burada çözüm önerileri olarak kısa vadede ve uzun vadede yapılacak birçok husus vardır.

4.1--Uzun vadede, ancak ve ancak dışa bağımlılığı önleyecek önlemlerle ve politikalarla sorun çözülebilir.

4.2--Kısa vadede ise alınabilecek birçok önlem mevcuttur. Bunlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

1---Maden işletmeleri tarafından kullanılan enerjinin, işletmecilik yapılan bölgelerde yenilenebilir kaynaklarla-rüzgar-su-jeotermal-güneş enerjiler vs üretilmesini teşvik edici düzenlemeler yönetmelik ve kanunla bir an önce hayata geçirilmelidir.

2---Yoğun enerji kullanılan madencilik kuruluşlarının otoprodüktör-kojenarasyon yatırımlar yapmasının yanı sıra, petrol ve türevleri ile kullanılan araçlar yerine elektrik gücü ile çalışan araçların kullanımına aşamalı olarak geçilmesi sağlanmalıdır.

3--Uzun vadede ise alınabilecek önlemler ülke madenciliğin tüm paydaşlarının içerisinde olduğu bir sistem içerisinde mümkün olabilir. Bu doğrultuda;madencilik, sanayi ve enerji sektörleri yeni baştan organize edilmeli, kamu yararını önceleyen,ülkemizin ve halkımızın ihtiyaçlarını esas alan bir anlayış ile kamu kurumları ve yasal mevzuat yeniden düzenlenmelidir

 Kaynak:Elektrik Mühendisliği Dergisi-- NİSAN 2023 • Sayı-472--Artan Enerji Maliyetlerinin Madencilik Sektörüne Etkileri-Veyis Sır--Maden Mühendisleri Odası Iı. Başkanı