Beyin-Satranç Ustalarının
Beyni Nasıl Çalışıyor:
1--Usta satranççılarla karşılaşan
deneyimsiz oyuncular, muhtemelen onların nasıl o kadar iyi olduklarını merak
eder. Yeni araştırmalara göre aralarındaki farklardan biri, ustaların
beyinlerinin daha fazla kısmını kullanması.
1.1--PLoS One dergisinin son
sayısındaki bir araştırmada, Alman araştırmacılar ustalarla acemi oyuncuların
basit geometrik cisimleri ve satranç pozisyonlarını tanımlamalarını istedi.
Tepki süreleri ölçüldü ve manyetik rezonans görüntüleme (MR) yöntemiyle beyin
etkinliği izlendi.
1.2--Denekler geometrik cisimleri
tanıma konusunda aynı sonucu aldı. Böylece, ustaların özel bir görsel yeteneği
olmadığı anlaşıldı. Ancak ustalar, gösterilen satranç pozisyonlarını daha kısa
sürede tanımladı.
1.3--Ustaları acemilerden
ayıran şey, beyin sağ yarımkürelerinin daha çok şekil tanımayla ilintili
kısımlarının aktif olmasıydı. Ustaların beyni, verileri aynı anda iki kı-sımda
birden inceliyor. Ustalar beyinlerinin
sağ yarısından yararlanıyor.
1.4--Araştırmacılar deneklere
satranç pozisyonlarını betimleyen diyagram gösterdik-lerinde, acemiler doğrudan
taşların hare-ketlerini inceleyip anlamaya çalıştı. Oysa ustalar satranç
tahtasının ortasına bakıp her şeyi çevresel bir görüşle inceledi.
1.5--Almanya’daki Tübingen
Üniversitesinden bilişsel psikolog Merim Bilaliç’e göre, ustaların beyninin
satranç hamlelerini ele alış şekli daha verimli. Araştırma ustalığın doğuştan
gelmeyip edinilen bir yetenek olduğunu da ortaya koydu. Bilaliç, “Bu bize,
ustalığa kısa yollarla ulaşılamayacağını gösteriyor” diyor.
2--Science dergisinin Ocak
sayısında verilen bir başka araştırmada, Japonya’daki Riken Beyin Bilimi
Enstitüsü’nden araştırmacılar, satranca benzer bir oyun olan “şogi”de usta
olanların, beyinlerinin hangi bölgelerinden yararlandığını bulmaya çalıştı.
2.1--Başlangıç, orta ve
profesyonel düzeylerdeki oyunculara değişik şogi pozisyonlarına ek olarak
satranç diyagramları ve fotoğraflar da gösterildi. Oyunculara her görüntüyle
ilgili sorular soruldu, bazı şogi pozisyonlarını çözmeleri istendi ve süre
tutuldu.
2.2--Şogi ustaları satranç ve
Çin satrancı diyagramlarına amatörlerden daha güçlü tepki vermedi. Bu durum,
uzmanlıklarının çok özel konulara yoğunlaştığını gösterdi.
2.3--Almanya’daki çalışmada
olduğu gibi, deneklerin beyin aktiviteleri MR t arama- sıylaizlendi. Araştırmacılar
şogi sorularını çözmeleri istenen profesyonellerin beyinlerinin iki bölgesinin,
yüksek etkinlik gösterdiğini buldu.
Bunlardan birisi, algılama ve
üst düzey düşünmenin gerçekleştiği dörtgen lopçuk Çrecuneus) idi. Diğeri ise,
korteks altında bulunan kuyruklu çekirdek (caudate nucleus).
2.4--Aynı bölgeler orta düzey
oyuncularda, yalnızca şekilleri tanıdıklarında ve soruları çözme konusunda
ortalama kalitede fikirleri olduğunda etkin hale geldi. Acemilerin beyinlerinde
bu bölgeler hemen hiç etkinleşmedi.
3—Yorum:İki beyin yarım
küresinin eşlenik olarak bir konuda çalıştırılması beyinin bilgi işlem
kapasitesini üstel olarak mı artırıyor.
Kaynak:Sabah Gazetesi-Newyork
Times Eki-6.02.2011