Baharat-Baharatlar-Sağlığa
Faydaları:
1--KÖRİ (Ing .: Curry, Alm.: Curry, Fra.: Curry)
1.1--GENEL Genellikle
zerdeçal, sarımsak tozu, tatlı toz kırmızıbiber, kişniş, kimyon, tarçın, çemen,
zencefil, karabiber, hardal ve muskatdan oluşan Hint kökenli bir baharat
karışımıdır.
2--KÜÇÜK HİNDİSTAN CEVİZİ (Lat: Myristica fragrans, Ing.: Nutmeg,
Alm.: Muskatnuss, Fra.: Noix
de muskade)
2.1--GENEL Diğer bir adı da
muskattır. Acımsı bir tadı, olduğundan çok küçük miktarlarda kullanılır. Uçucu
yağ ve aromatik bir madde taşır. Lezzet verici değeri yanında dahilen gaz
giderici, haricen romatizma ağrılarını hafifletici etkisi vardır.
3--KUŞ ÜZÜMÜ (Lat: Vitis vinifera var corinth, Ing.: Currant,
Alm.: Korinthe) YÖRESEL ADLARI Çoban üzümü, İt üzümü.
3.1--GENEL Pilav, dolma
içleri ve bazı tatlılarda kullanılır. Kuş üzümü, glikoz taşıdığından besleyici
değeri yüksek bir meyvedir. Özellikle hazım sistemini ve karaciğeri
destekler.
4--MAHLEP (Lat: Prunus mahaleb, Ing.: Mahalep, Alm.:
VVeichselkirsche,
Fra.: Prune odorante)
YÖRESEL ADLARI Endürüz, İdris
ağacı, Kokulu kiraz ağacı, Melem.
4.1--GENEL Yabani vişne
tanelerinin çekirdeğinden elde edilen tohumdur. Özellikle keklerde, çöreklerde,
kuru pastalarda kullanılır. Yağ ve kumarin taşıyan mahlep tohumunun, idrar
arttırıcı, kuvvet verici ve balgam söktürücü etkileri vardır. Ayrıca boya
endüstrisinde kullanılır.
5--MAYDANOZ (Lat: Petroselinum sativum, Ing.: Parsley, Alm.:
Petersilien,
Fra.: Persil)
5.1--GENEL Her türlü salata
ve yemekte kullanılır. Maydanoz, uçucu yağ, flavanoitler, kumarin, A, C, E
vitaminleri ve demir taşır. Bu nedenle taze yapraklar iyi bir vitamin kaynağı
ve idrar arttırıcıdır.
6--NANE (Lat: Mentha piperita, Ing.: Peppermint, Alm.:
Pfefferminze,
Fra.: Menthe poivree)
YÖRESEL ADLARI Biberiane,
Fülfülinane, Bahçe nanesi, Kara nane.
6.1--GENEL Kokusu özel ve
kuvvetli, tadı ise baharlı ve serinleticidir.
Özellikle salatalarda ve bazı
harçlarda kulanılır. Uçucu yağ, flavanoitler, fenolik asitler ve triterpenler
taşıyan nane, bulantı kesici, terletici ve haricen antiseptiktir.
7—Çemen-Çemenin tohumu alındıktan sonra geriye kalan kısmın
toz haline getirilmesiyle elde edilen üründür. Kahvaltılık baharat olarak
bilinir. Çorbalara değişik lezzet ve tatlar vermek için kullanılır.
Pastırmanın üzerine sürülen
"çemen" isimli karışımın ana maddesidir.
Poy; alkaloitler, saponinler,
flavanoitler, müsilaj, protein, sabit yağ, vitamin ve mineraller taşır. Bu nedenle
iyi bir iştah açıcıdır. Anne sütünü arttırıcı ve şeker düşürücü etkileri de
vardır.
8--SAFRAN (Lat: Crocus sativus, ing.: Saffron, Alm.: Safran,
Fra.: Safran) YÖRESEL ADLARI Zağferan, Safran çiçeği, Safran çiğdemi.
8.1--GENEL Soğanlı bir bitki
olan safranın stigmalarının -yani dişi üreme organlarının- üst kısımlarının
kurutulmuşudur. Safran portakal kırımızısı bir renkte olmasına karşın
kullanıldığı yemeğe sapsarı bir renk verir. Bazı balık ve deniz mahsûlleri
yahnilerinde pilavlarda ve sütlü-pirinçli tatlılarda kullanılır. Çok pahalı
olduğu için bazen yerini zerdeçala bırakır. Uçucu yağ, sabit yağ ve glikozitler
taşır. Uçucu yağından dolayı sinir sistemi uyarıcısıdır. İştah açıcı, adet
söktürücü etkilere sahiptir. Koku ve renk verici olarak kullanılır.
9--SUMAK (Lat: Rhus coriaria, ing.: Sumach, Alm.: Sumach,
Fra.: Sumac)
9.1--GENEL Toz haline
getirilerek kullanılmaktadır. Ekşimsi bir tadı vardır. Kebaplara ve bazı
salatalara ekşilik vermek için kullanılır. Sumak, yüksek miktarda tanen ve
mirsetin taşır. Anjinde, gargara halinde kullanılır. İshal kesici etkisi
vardır.
10--SUSAM (Lat: Sesamum indicum, İng.: Sesame, Alm.: Sesam,
Fra.: Sesame) YÖRESEL ADLARI Süsen
10.1--GENEL Türk mutfağında
simit gibi çeşitli hamurlu yiyeceklerde kullanılır. Uzak Doğu'da ise etlere tat
vermek üzere yemeklere katılır. İçerdiği yağ doymamış yağ asitleri, protein,
vitamin, folik asit ve mineraller taşır. Bu yağın, yüksek besleyici değeri
olduğu gibi kozmetikte, parfümeri tekniğinde ve eczacılıkta geniş kullanım
alanları vardır.
11--TARÇIN (Lat: Cinnamomum
zeylanicum, ing.: Cinnamomum, Alm.: Zimt, Fra.: Canelle)
YÖRESEL ADI Darçın.
11.1--GENEL Bazı pasta, kek,
bisküviler ve sütlü tatlılarda ayrıca boza, salep gibi içeceklerde
kullanılmaktadır. Tarçın, uçucu yağ, müsilaj, tanen, şeker ve nişasta taşır. Bu
özellikleriyle, gaz giderici, antiseptik, spazm çözücü, ısıyı arttırıcı
etkilere sahiptir. Parfümeri sanayiindeki yeri önemlidir.
12--TAVUK BAHARATI (İng.:
Chicken seasoning, Alm.: Hühnerwürze)
GENEL Tüm tavuk yemekleri
için tavsiye edilir. Kekik, tatlı toz kırmızıbiber, soğan granül, sarımsak tozu
ve karabiberden oluşan bir baharat karışımıdır.