Placebo Bilgisi:

 

1—Tarihi Vakalar:

1--1959 yılında yine ABD’de bir doktor angina pektoris hastalarını sadece kesip dikerek tedavi edebiliyordu.

 

2--Califomia Kaiser Hastanesinden pla- cebo uzmanı Dr. David Sobel’in anlattı¬ğı ilginç bir örnek ise şöyle: Bir astım hastasına doktor, ilaç firmasından yeni gelen güçlü bir ilaç verir ve hasta birkaç dakika içinde rahat nefes almaya başlar. Doktorun sonradan öğrendiği şey ise, firmanın deney amacıyla placebo ilaç göndermiş olduğudur.

 

3--19. yüzyılda on binlerce kişinin ölümüne neden olan verem hastalığına bir bakterinin neden olduğu anlaşılınca, hastalıktan kaynaklanan ölümler binde 600’den 200’lere düşmüştü. Çünkü artık verem bir sır değildi, ilacı ise 50 yıl sonra çıkacaktı. Yine 19. yüzyılda Avrupalı doktorlarm domatesin zehirli olduğunu iddia etmesi üzerine yüzlerce kişi zehirlendiklerini söyleyerek hastanelere akm etmişti.

 

4--Michigan Üniversitesinden nöroloji doktoru Jon Kar Zubieta da pek çok deneyde “çok güçlü bir ağrıkesici” olduğunu söyleyerek sadece saf su verip hastaların ağrılarını geçirmeyi başardı. Dr. Zubieta, bir EEG aygıtı yardımıyla deneklere su verdikten hemen soma vücudun doğal ağrıkesici ve endorfin salgılamaya başladığını da gösterdi.

5--İtalya, Torino Üniversitesinden placebo uzmanı profesör Fabrizio Bene- detti günümüzde placebo üzerine çalışan en bilindik isimlerden. bize yaptığı deneylerden bazı örnekler verdi. Sadece tuzlu su vererek Parkinson hastalarında ellerin titremesini durdurabilmiş örneğin. Deneyde “alt-talamik çekirdekteki nöronların, tuzlu su verildikçe daha az tetiklendiği ortaya çıkmış.

 

6--Placebo Alzheimer hastalarını etkilemiyor

 

7--Benedetti bu deneyden elde edüen sonuçlarla ilgili “Beklenti ve umut tedavi edici sonuçlar yaratıyor. Ancak hâlâ placebo etkisinin nerede, nasıl ve ne zaman devreye girdiğini anlamaya çalışıyoruz. İlaç firmaları ise bir insanın nasıl kendi kendini boş bir ilaçla tedavi edebildiği üzerine yoğunlaşmak yerine kendi ülaçlarının placebo karşısında ne kadar etkili olduğuyla ilgileniyor” diyor.

 

8--Ağrı kesici placebo etkisinin ise yalnızca ağrıyı kesmediğini, aynı anda kan dolaşımını ve kalp ritmini düzene soktuğunu belirten Benedetti, “Placebolar üie duygu durumu yükseltilebiliyor, depresyon tedavi edilebiliyor, bilişsel faaliyetler düzenlenebiliyor, sindirim bozuklukları hafifletilip uykusuzluk sorunları giderilebiliyor, kemoterapi gören kanser hastalarında kemoterapinin yan etkileri hafifletilebiliyor.

 

8.1--Hatta insülin ve kortizon gibi hormonların doğal olarak salgılanması da sağlanabiliyor” diye konuşuyor. Benedetti Alzheimer hastaları üzerinde de çalışıyor. Bu hastaların hatırlama ve gelecek hakkında düşünme konusunda sıkıntı çektikleri için placebo Uaçlara tepki veremediklerini belirtiyor. Hatta gerçek ağrı kesiciler bile Alzheimer hastalarında ancak iki katı dozajda etkili oluyor. Prof. Benedetti depresyon ve anksiyete hastalarında placebo etkisinin daha güçlü olduğunu ifade ediyor.

 

9--Huston’daki Veteran Affairs Tıp Merkezinin doktorlarından ortopedi cerrahı Bruce Moseley, bir deney sırasında 90 hastaya sahte diz eklemi ameliyatı yaptı. Hastaların çoğu bir daha dizlerinden şikâyet etmedi; iyileşmişlerdi.

 

10--2000 yılında placebo etkisine karşı koyamayan ilaç devleri, deneylerde kullanmak üzere yeni bir yöntem arayışına girdi. ABD Sağlık Bakanlığı 2000 yılında Washington’da üç günlük bir kongre düzenledi ve 500’den fazla ilaç üreticisi, doktor, akademisyen ve deney uzmanı bu kongreye katıldı. Kongre ilaç şirketleriyle akademisyenleri biraraya getirdi ve genellikle gizli tutulan deney sonuçlarının daha çok paylaşabilmesinin yolunu açtı. Örneğin Prof. Be- nedetti artık Pfizer’e ilaç deneylerinde danışmanlık yapıyor.

 

11--Yıl 1957. Mr. Wright adında, lenf bezi kanseri olan bir hasta vardır ve durumu çok kötüdür. O kadar kötüdür ki radyoterapi veya kemoterapi bile yapılamaz hastaya. Bir gün doktoru Mr. Wright’a “krebiozen” adlı yeni ve çok etkin bir kanser ilacının çıktığı söyler. Hastaya bir doz bu ilaçtan yapılır.

 

11.1--İki gün soma Mr. Wright yataktan kalkmıştır ve hemşirelerle neşe içinde sohbet etmektedir. Üstelik tümörler de erimeye başlamıştır. 10 gün sonra hasta taburcu edilir. İki ay soma bir gazete, krebiozen’in hastaların büyük çoğunluğunda etkili olmadığım yazar. Bunu duyan hasta, tümörleri büyümüş ve berbat bir durumda hastaneye geri döner.

 

11.2--Doktor yeniden denemeye kararlıdır; yazılanların doğru olmadığını, tekrar hastalanmasının da ilacın tarihinin geçmiş olmasından kaynaklanabileceğini söyler. Yeni ilaçlarm iki gün sonra gemiyle geleceği bilgisini de ekler. Hasta iki gün boyunca heyecanla bekler ve sonunda bu ikinci doz ilkinden bile daha süratli etki yapar. Üstelik doktor bu kez krebiozen bile değil, saf su enjekte etmiştir. İki ay sonra Amerikan Tıp Birliği krebiozen’in tamamen etkisiz bir ilaç olduğunun anlaşıldığını bildirir. Mr. Wright ise bu haberi okuduktan birkaç gün sonra ölür.

 

12--Placebo sosyolojik bir etkiye de sahip. Kalp krizine iyi geldiği sürekli vurgulanan aspirin ABD’de kalp krizlerini düşürürken, 5139 İngiliz doktorunun yaptığı altı yıllık araştırma sonucunda, bunun doğru olmadığının anlaşılması üe İngütere’de aynı etkinin gerçekleşmemesini buna örnek gösterebiliriz.

13--Geçen yıl Harvard Üniversitesi’nden Prof. Ted Kaptchuk da tüm dünyada tedavisi için yülık 40 milyar dolar harcanan irritabl barsak sendromu üzerine bir placebo çalışması yaptı. Denekler üç gruba ayrıldı. Bir gruba gerçek ilaç, İkincisine placebo, üçüncüsüne de placebo ve umut verildi. Doktorlar üçüncü gruptaki hastalara durumlarının çok da kötü olmadığını ve kolaylıkla iyileşeceklerini telkin etti. Sonuç: Tahmin edebileceğiniz gibi üçüncü gruptaki hastalar daha hızlı iyileşti.

 

14--Hamile kadınlarda mide bulantısının, tam tersine kusmayı tetikleyen haplarla geçirilmesi, yalnızca deride bir kesi yapılarak gerçekleştirilen ve % 56 başarı sağlanan koroner bypass ameliyatları da placebo etkisi örnekleri arasmda. Kolombiya Üniversitesi’nden Prof. Tor Wager placebo etkisini beynin hack’len- mesi olarak tanımlıyor.

 

15—Placebo-Renklerin-Sayıların Etkisi:

 

1--Sarı, antidepresanların etkinliğini en çok arttıran renk. Hap çok küçük dozlarda bile olsa...

 

1.1--Kırmızı, anlık, uyarıcı darbe etkisine sahip.

 

1.2--Yeşil, anksiyeteyi düşürüyor.

 

1.3--Beyaz, antiasit özelliği taşıyor ve ülser yatıştırıcı olarak iş görüyor, haplarda bu etkileri arttırdığı gibi placebo haplarda da yüksek oranda işe yarıyor.

 

2--Sayısal çokluk da iyileşmeyi hızlandırıyor. Örneğin günde dört kere küçük dozajlarda alınan haplar iki kere alınanlardan daha etkin.

 

3--Damgalı haplar ise hastaya güven veriyor. Bilinen markaların damgası iyileşme sürecini hızlandırıyor.

4--Akıllı isimler ilacın gücünü arttırıyor. Placebo uzmanları örneğin Viagra’nın gücünün büyük oranda durmadan akan Niagara Şela-lesini hatırlatmasına bağlıyor.

 

16--Genel olarak

 

1--kalp hastalıklarında placebo etkisi % 30-40 arasında seyrederken, bu etki

 

2--zona ve ülser tedavisinde % 66,

 

3--şizofrenide yüzde 35-40,

 

4--psikiyatride bipolar bozukluklarda % 30,

 

5--anksiyetede % 65,

 

6--panik bozukluklarda % 22,

 

7--kanser ağrıları dahil tüm ağrılarda ise % 20-40.

 

8--Dr. Henry Beecher, insan popülasyonunun üçte birinin placeboya yanıt verdiğini söylüyor.

 

17--Placebo etkisi bir ilaçla da sağlanabilir, bir ameliyatla da. Kalp hastaları veya artrit hastalarına yapılan placebo ameliyatların sonrasında bu hastaların işlevselliklerinin (yürümek, tırmanmak gibi) gerçek bir ameliyat geçirmiş hastalardan farklı olmadığı görülmüştür.

 

17.1--Aynı şekilde, disk veya fıtık problemi olduğundan şüphelenilen, ama aslında böyle bir sorun bulunmayan hastalarda da ameliyat sonrasında bir rahatlama etkisi görülür.

 

18--Yakın zamanlarda ileri teknoloji kullanılarak yapılan araştırmaların birinde placebo aldıktan sonra ağrılarının azaldığını söyleyen hastaların beyinleri fMRI ile görüntülendiğinde, beynin ağrıya hassas bölgelerinde de aktivitenin azaldığı saptanmıştır.

 

19--Placeboların etkisinin sadece insanın ‘kafasında’ olmadığının, gerçekte de bir iyileştirme etkisi olduğunun altını çizmek lazım. Aşırı ilaç kullanımının yol açtığı yan etkileri göz önünde bulundurursak, placebo’ların gelecekte tıbbi tedavide önemseneceklerini öngörüyorum.”

 

20--Bugün araştırmacılar depresyon, ağrı, ülser ve kalp rahatsızlıkları gibi pek çok durumda “placebo”nun% 50-60 oranında işe yaradığını biliyorlar. Dr. Beecher’m 1955’te Amerikan Tıp Birliği Dergisi’nde konu hakkında yayımlanan makalesinin ardmdan ilaç deneylerinin niteliği de değişti. Deneylere bir de placebo denek grupları eklendi.

 

21--Placebo etkisinin ilaç firmalarımı baş belası olduğu bir gerçek, ama özellikle de psikiyatrik ilaç üreticileri için.Her 10 deneysel antidepresandan yedisi kültürlere göre de farklılık gösteriyor.

 

21.1--Mesela 90’larda klasik anksiyete ilacı diazepam (valium olarak da biliniyor) Fransa ve Belçika’da placebo’yu alt ederken, ABD’de yenilmişti. Prozac ise ABD’de iyi performans verirken Batı Avrupa ve Güney Afrika’da o kadar da iyi neticeler vermemişti.

 

21.2--Antropolojist Daniel Moerman Almanların ülsere yüksek plasebo etki gösterirken hipertansiyona karşı placebo etki göstermediğini ortaya çıkardı örneğin. Çünkü Almanya’da tansiyon hastalığı çok sık rastlanan bir hastalık ve deneklerde iyileşme umudu yok. Bu arada ilaç kapsüllerinin rengi hatta şekli bile placebo etkiyi yönlendirebiliyor.

 

21.2.1--Mesela mavi haplar genel olarak antidepresanlarda rahatlatıcı etkiyi güçlendirirken, Italyanlarda işe yaramıyor. Çünkü İtalyan ulusal futbol takımının rengi mavi ve mavi onlara daha çok heyecanı hatırlatıyor.

Placebo etkisiyle ilgili verilebilecek yüzlerce örnek var. Birkaç tanesini haberimize sığdırmaya çalışacağız.

 

Kaynak:24-Yeni aktüel-2009