Atık-Atık İthalatı-Denizlerdeki Kirlilik-Geri Dönüşüm-AB-Genel Bilgi:

 

1--Avrupa Birliği, kağıt ve plastik ambalaj atıklarını azaltmak için yeni kurallar uygulanmasını teklif etti. Timmermans, "Bütün ambalajların geri dönüşümü kolay olmalı. Ambalajlar mümkün olduğunca geri dönüştürülmüş malzemeden yapılmalı. İşletmeler bazı ürünleri yeniden kullanılabilir ambalajlarda sunmak zorunda kalacak." ifadelerini kullandı.

 

1.1--AB ülkelerinin, kişi başına ambalaj atıklarını 2030'a kadar % 5, 2040'a kadar da % 15 düşürmesi gerekecek.

 

1.2--Plastik içecek şişelerindeki geri dönüşüm oranlarının 2030'a kadar % 30 ve 2040'a kadar % 65 olması hedeflenecek.

 

1.3--Öte yandan, Avrupalıların yıllık kişi başı ambalaj atığı 180 kilogram seviyesinde bulunuyor.

 

1.4--Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde tek kullanımlık plastik tabak, bardak gibi ürünleri yasaklayan kanun 3 Temmuz itibariyle yürürlüğe girdi.

 

1.4.1--AB Komisyonundan yapılan açıklamaya göre, plastikten yapılan ve kullanıp atılan tabak, çatal, bıçak, bardak, kulak çubuğu ve pipet gibi ürünler bugünden itibaren AB pazarına giremeyecek. Ayrıca polistirenden (beyaz plastik köpük) yapılmış yiyecek ve içecek kutuları da bu kapsamda bulunacak.

 

2—Atık Pet Su Sişesi Sorununa Çözüm:

2.1--Dünyanın en çok turist çeken şehirlerinden Venedik, gelenleri plastik şişe yerine çeşmelerden su içmeye teşvik etmek için kampanya başlattı.Çevre kirliliğini bu yolla azaltmayı hedefleyen şehirde 126 su çeşmesi bulunuyor.

2.2--Belediye meclisi, turizmin mevsime bağlı olarak, atık üretiminin yüzde 40'ından sorumlu olduğunu duyurdu.Belediye meclisinde mimar olarak görev yapan Alberto Chinellato, her 100 metrede bir tane çeşme olduğunu söylüyor.

2.3--Su dağıtım şirketi Veritas, turistlerin su şişelerini dolduracakları yerleri bulmalarına yardımcı olmak için bir mobil uygulama geliştirdi.  Şehirdeki tüm çeşmelerin haritasını çıkaran uygulamayla size yakın çeşme rotasına ulaşıyorsunuz. 

3—Atık İthalatı-Türkiye-Geridönüşüm Fabrika Yangınları:

3.1--Çukurova Üniversitesi'nden plastik kirliliği ve etkileri alanında uzman Doç. Dr. Sedat Gündoğdu'ya göre, geçtiğimiz yıl Türkiye'de her üç günde bir, bir plastik atık işleme merkezinde yangın çıktı. Gündoğdu, yangın sayısının 2019'da 33 iken 2021'de 121'e çıktığını belirtiyor.

3.2--Çin'in 2018 yılında plastik atık ithalatını yasaklaması sonrası Türkiye, dünyanın en çok atık ithal eden ülkesi haline geldi.

3.2.1--Greenpeace Türkiye verilerine göre, 2021 yılında yaklaşık 520.000 ton atık ithal edildi. Atıkların başlıca Adana, İzmir ve İzmit limanlarından ülkeye girdiği belirtiliyor.

3.2.2--Marmara Üniversitesi Çevre Mühendisliği Fakültesi'nden Prof. Dr. Barış Çallı, Avrupa'dan ithal edilen plastik atıkların yalnızca % 20 ila 30'u geri dönüştürülebilir atıklardan oluşuyor. Çallı'ya göre, bu atıkların kalıntılarının yakım fabrikalarına gönderilmesi gerekiyor. Çallı, bu maliyetli işlemden kaçınmak isteyen bazı şirketlerin, bunlardan kurtulmak için kolay yol arayışında olduğunu söylüyor.

3.2.3--Geri Dönüşüm ve Geri Kazanımcılar Derneği Gekader'e göre, plastik atık sektörünün yıllık değeri 1 milyar dolar ve 1300 şirketle 350 bin kişiye istihdam sağlıyor.

3.2.3.1—Öte yandan, Kartepe’de plastik atıkların geri dönüştürülmeden önce ayrıştırıldığı bir tesisin yetkilisi  Aylin Çıtaklı, kundakçılık iddialarına inanmadığını belirtiyor.Çıtaklı, son derece yanıcı maddelerden oluşan bu atıkların alev alması için güneş ışığının bile yeterli olabileceğini söylüyor.

3.3--Portekiz, 2020 yılının başından bu yana 246 bin ton çöpün ülkeye girmesini engellediğini belirterek yeni çöp ithalatlarına şimdilik izin verilmeyeceğini duyurdu.Portekiz bir ton çöpü işlemek için 11 euro talep ediyor, Avrupa'da bu ücretin ortalama 80 euro olduğu belirtiliyor.

3.4--Türkiye'nin atılan, yakılan veya okyanusu kirletmek için bırakılan İngiliz plastik atıklarının en son varış noktası haline geldiğine işaret edilen soruşturma raporuna göre geçen yıl, İngiltere'nin plastik atık ihracatının yaklaşık yüzde 40'ı (210 bin tonunun) Türkiye'ye gerçekleştirildi.

3.4.1--Greenpeace: Türkiye yine Avrupa’dan en çok plastik çöp alan ülke oldu.İngiltere'nin plastik kirlilikle mücadelede küresel lider konumunda olduğu belirtilen Greenpeace'in raporunda, "Türkiye, Avrupa'nın en büyük plastik atık çöplüğü" haline geldiği konusunda uyarıldı.

3.5--Greenpeace Akdeniz’in, Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) ve İngiltere Ulusal İstatistik Dairesi'den topladığı veriler şöyle:Türkiye, 2020 yılında AB ülkeleri ve İngiltere’den toplam 659 bin 960 ton plastik atık ithal etti.

3.5.1--Türkiye, 2020 yılında da Avrupa’dan en çok plastik atık alan ülke oldu. Ayrıca Türkiye, Avrupa plastik atık ihracatının yüzde 28’ini karşıladı.Plastik atık ithalatı son 16 yılda (2004’ten bu yana) ise 196 kat arttı.

3.5.2--Türkiye’ye 2020 yılında en çok plastik atık gönderen ilk beş ülke: İngiltere (209,642), Belçika (137,071), Almanya (136.083), Hollanda (49.496), Slovenya (24.884)

 

3.6—Akdenizdeki Kirlilik:

 

3.6.1--Uluslararası Doğa Koruma Birliği'nin (IUCN) son raporuna göre, Akdeniz'e her yıl yaklaşık 230 bin ton plastik atık karışıyor. Uzmanların günde 500'den fazla nakliye konteynerına eşdeğer olduğunu belirttiği plastik atığın en büyük kaynağı Mısır, Türkiye ve İtalya.

 

3.6.2--Hali hazırda birçok çevre örgütüne göre zemininin 'çöplüğe' döndüğü söyleyen Akdeniz, hızla kirlenmeye devam ediyor. Uluslararası Doğa Koruma Birliği'nin son raporu da bunu doğrular nitelikte.

 

3.6.3--Araştırmanın sonucuna göre, her yıl doğaya terk edilen plastik atıkların yaklaşık 230 bin tonunun yolculuğu Akdeniz'de son buluyor. "Mevcut taahhütlerin ötesinde iddialı önlemler" alınması gerektiğine vurgu yapan Birlik, "Önemli bir müdahale olmazsa plastik atık kirliği 2040 yılına kadar ikiye katlanacak ve 500 bine tona ulaşarak daha da kötüleşmeye devam edecek" diyor.

 

3.6.4--Akdeniz'e en fazla plastik atık karıştıran ülkeler Mısır, Türkiye ve İtalya Etrafında bulunan ülkelerin sayısı nedeniyle büyük risk altında olduğu söylenen Akdeniz'e en fazla plastik salan ülkelerin başında yılda 74 bin ton ile Mısır geliyor. Mısır'ı, yılda 34 bin ton ile İtalya, 24 bin tonla ise Türkiye takip ediyor.Kişi başına düşen rakamlar ele alındığında ise yılda sekiz kiloyla Karadağ, üçer kiloyla da Bosna-Hersek başı çekiyor.

 

3.7—İstanbul Boğazındaki Kirlilik:BM Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Temsilciliği tarafından "Sudaki Yaşam Savunucusu" ilan edilen Dünya Serbest Dalış Rekortmeni Şahika Ercümen, İstanbul Boğazı'nda gerçekleştirdiği dalışla, plastik atık kirliliğine dikkati çekti. "Bu noktada benim yapacağım dalışlarla denizleri tek başıma temizlemem mümkün değil. Hatta bizim gördüğümüz atıkların yüzde 15'i sadece deniz yüzeyinde, yüzde 85'i orta suda ve derin suda. Bunları dipten almamız da mümkün değil.

 

4—BM’nin plastik üretiminin sınırlanması için hazırladığı sözleşmeye kim karşı 

4.1--2017 yılındaki bir araştırmaya göre tek kullanımlık plastikler, tüm plastik üretiminin yaklaşık % 40'ını oluşturuyor.

4.2--ACC uzun bir süredir tek kullanımlık plastiklerin, daha ağır olan ve taşınması için daha fazla fosil yakıt gerektiren cam ve karton gibi seçeneklere oranla dünya için daha yararlı olduğunu savundu.

4.2.1--Amerika Birleşik Devletleri'ndeki (ABD) petrol ve kimya sanayi şirketlerini bünyesinde barındıran Amerika Kimya Konseyi (ACC), bu alandaki lobi çalışmalarına adeta öncülük ediyor.

4.3--Bazı iklim bilimcileri, bu görüşün hatalı olduğuna dikkat çekerek, geri dönüştürülmesi zor, bozulması yavaş ve toplaması, gömmesi ve yakması pahalı olan plastik çöpleri yönetmenin çok büyük bir toplumsal maliyeti olduğu uyarısında bulunuyor.

4.4--Avrupa Birliği'nin (AB) 27 üyesi de içinde olmak üzere 50’den fazla ülke plastik üretiminin sınırlanması için uluslararası bir sözleşme hazırlanmasını istiyor.

 

4.5--Dünyadaki büyük petrol ve kimya şirketleri için plastik üretimine getirilecek kısıtlama ciddi bir sorun. Petrol ve kimya sanayi gelecek 20 yıl içinde dünya çapında plastik üretimini ikiye katlamayı hedefliyor.

 

5—Denizlerdeki Kirlilik:

 

5.1--WWF raporuna göre, her yıl 19 ila 23 milyon ton plastik atık dünya sularına bırakılıyor. Rapor, tek kullanımlık plastiklerin, denizlerdeki kirliliğin yüzde 60’ını oluşturduğunu ortaya koydu.

5.2--2021 yılında 555 balık türünde yapılan araştırmada bunlardan 386 türün içinde plastik atık görüldü.

5.3---Kuzey Buz Denizi'ndeki plastik kirliliğine dair bugüne kadar yapılmış en kapsamlı çalışma mücadelenin evde başlaması gerektiğini ortaya koydu. Çalışmaya göre, Avrupa ve Amerika kıtalarında yıkanan sentetik giysilerden kopan parçacıkların atık sular aracılığıyla okyanuslara ulaştığı ve okyanus akıntıları ile Kuzey Buz Denizi'nde biriktiği anlaşıldı.

5.3.1--Deniz Koruma Topluluğu'nun (MCS) yaptığı başka bir çalışma Kuzey Denizi'ndeki karideslerin yüzde 63'ünün sentetik lif yuttuğunu ortaya koydu.Topluluk, İngiltere'nin 2024'den itibaren satışa sunulacak çamaşır makinalarında mikrolif filtresi bulunmasının zorunlu hale getirilmesini talep ediyor.

5.3.2--Geçtiğimiz yıl Fransa, 2025 yılından itibaren satılacak çamaşır makinalarında mikrolif filtresi bulundurma zorunluluğu getirmişti.İngiltere'deki Plymouth Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmada çamaşır makinalarına takılacak su filtrelerinin kumaşlardan kopan dokuların yüzde 78 oranında atık suya karışmasının önüne geçebileceğini gösterdi. 

5.3.3--Araştırmada denenen XFiltra su filtresini üreten firmalardan biri olan Xeros bu ürünün çamaşır makinasının maliyetini 30 sterlin (yaklaşık 300 lira) yükseltebileceğini hesaplıyor.

Kaynak: https://tr.euronews.com/