Kanser-Kanseri Kromozom Patlaması mı Tetikliyor:

1--Geçerli teoriye göre kanser, hücrenin zamanla türleşmesine yol açan mu- tasyon ve DNA bozukluklarının birikmesiyle, adım adım ilerliyor. Hücre normalde bağışıklık sistemi tarafından öldürülmek veya intihar programıyla kendi kendine ölmek yerine durmadan bölünmeye devam ediyor. Bunun sonucu ise: Agresif şekilde büyümeyi sürdüren bir kitle yani kanserli tümör.

1.1--Fakat başka bir yolu daha var kanser oluşumunun: Kalıtımda düzenli olarak bir “patlamanın” meydana gelebileceği biliniyordu. Bu felaket olayında bir veya daha fazla kromozom tamamen bozuluyor. DNA’da bir seferde yüzlerce veya binlerce kırılmalar meydana geliyor. Uzantılar kopuyor ve gen sekansları ayrılıyor. Hücrelerin DNA onarım mekanizmaları bu bozulmaları onaracak durumda değiller, bozulmuş kromozomları hatalı olarak onararak, eksik bir şekilde bir araya getiriyorlar. İşte bu kromozom “patlaması” ile potansiyel kanser genleri etkinleştiriliyor ve hücreler türleşiyor.

2--Bununla birlikte bu kromozom patlamasının ne sıklıkta ve kimlerde meydana geldiği bugüne dek kısmen açıklanabilmişti.Doktorlar bu kalıtım bozukluğunun kanser vakalarının sadece % 2 ila 3’ünden sorumlu olduğunu tahmin ediyorlardı. Bu tahminin ne kadar doğru olduğunu Alman Kanser Araştırma Merkezi’nden Natalia Voronina, 28 kanser türüne ait 634 tümör örneğini inceleyerek kontrol etti.

2.1--Sonuç şaşırtıcıydı: İncelenen vakaların yüzde 49’unun kromozom patlamasına bağlı olarak geliştiği görüldü. Bu şu anlama geliyor: Kromozom patlaması (Kromotripsis/Chromothripsis) insanda görülen kanser

hastalıklarının önemli bir kısmından sorumlu. Bazı kromozomlar ve kromozom parçaları diğerlerine kıyasla bozulmaya daha yatkınlar. Ayrıca bu “kalıtım felaketi” bazı durumlarda tek bir kromozomu etkilerken, bazen de aynı zamanda çok sayıda kromozom üzerinde etkili oluyor.

2.2--Bununla birlikte kanser türleri arasında da farklılıklar söz konusu. Bazı tümör tipleri özellikle kromotripsis kaynaklı olmalarına rağmen diğerleri çok daha az etkileniyorlar.

3--Bu tür kromozom bozukluklarının meme kanserindeki oranı yüzde 80, karaciğer kanserinde ise biraz daha yüksek. Melanom ve kemik kanserindeki tümörlerin ise % 60’ından fazlası kromotripsis kaynaklı. Yumurtalık ve mide kanserlerinde ise kromotripsis çok daha az etkili. Her kanser türünde farklı kromozomlar bozuluyor.

3.1--Diğer ilginç bir nokta ise şu: Tümörlerin yaklaşık olarak yarısında, hücrelerin tümü tetikleyici bir kromotripsisten kaynaklandığı anlaşıldı. Yalnızca birincil tümörün bu kromozom hasarına sahip olduğu, fakat tedaviden sonra tekrarlayan metastazlarda veya tümörlerde bu hasarların görülmediği durumlar da tespit edildi.

4--Genel olarak bakıldığında araştırma, kromotripsis kaynaklı tümörlerin daha agresif olduklarını kanıtlıyor. Bunlar daha çok metastaz oluşturuyor ve hastanın yaşam beklentisini yok ediyorlar. Bunun nedeni kalıtım pat-lamasında, gen sekanslarının hatalı bir şekilde bir araya getirilmesi. Bu kaynaşmayla etkinleşen bir regülatörle kanser genleri kalıtıma sızarak, tümör gelişimini tetikli- yorlar diyen araştırmacılar, yeni bilgiler ışığında daha iyi kanser tedavilerinin de geliştirilebileceğine inanıyorlar.

Kaynak:HBT Sayı 221 -19 Haziran 2020