Maraş Depremi-Öneriler-Deprem Bilgisi:

 

1—Marş Depremi İçin Öneriler:

 

1.1--Deprem riski açısından 99 sonrası-yapı denetim öncesi tüm tüm illerde öncelikle istanbuldan ve riski yüksek illerden başlanarak binalar bakanlıkça risk analizleri hazır programlar kullanılarak yapılabilir.

 

1.1.1--Gerekirse bu iş bakanlığın kullanacağı programlar çerçevesince özel firmalara ihale edilebilir.Bu iş için hazır program-proje ve karot değerlerine vede personele ihtiyaç olabilir.Kıasaca mütavazi bir bütçe yeterli olabilir.Gerekirse kamudaki teknik personel bu iş için görevlendirilebilir.

 

1.1.2--Bu analize göre göçecek-hafif hasar görecek değil binaların yıkımına gidilebilir.Bu işi bakanlık yapmalı zira belediyelerin bu işi bakanlık kadar kalite düzeyinde yapabilirliği tartışılabilir.Analizde öncelik kamu binaları-insanların toplu olarak bulunduğu binalar şeklinde bir sıralama olabilir.

 

1.2—Bu işin finansmanı kamu bütçesi ile yapılabilir zira dış kaynaktan alınacak krediler çoğu kere kaynağında harcanamadığından heba olabilmekte.

 

2—Afad ülkedeki tüm kamyon-vinç-otobüs kullanıcıları-psiklolog(afat anından itibaren) kaç aya süreyle bu hizmeti yapacağı-emniyet-asker-doktor ve afad-umke-madenci-akut vs kurum görev alanlarınvs seferberlik vs bir kanun çerçevesinde görevlendirme yapabilme sözleşmesi kişi ve kurumlara göndermeli afadın kullanacağı bir program çerçevesinde kişilerin tlf ları kayıt altına almalı.

 

2.1--Afat ta kurulacak koordinasyon bilgi işlem merkezi ile bir afet anında anında görevlendirme mesajı ile kişiyi afete bağlı ilgili bölgeye konum olarak göndermeli.Görevlendirilecek mesajda kişilerin konusunda uzmanlık durumlarına göre ast ve üstleri belirlenmeli.

 

3—Afat alanınaki mağdur kişilere yapılacak yardımlar ayrı ayrı banka hesapları yerine tek hesapta olmalı kişiler bu hesaba mobilden iban ile para yatırabilir.Ayrıca kızılay yine cep tlf ile 20-50 tl yardımları cep tlf mesajları ile alabilmeli.

 

3.1—Mağduralara seyyanen yapılacak 10-20.000 tl yardım önemli.bu yardımın yapılmasında suistimale karşı  kamu kaynaklarının ciddi biçimde harcanması için gereken kurallara ciddi biçimde uygulanabilmeli.

 

3.2—Afat alanına kişilere yapılacak eşya vs yardımlar yine afat tarafından önceden belirlenecek depolara kişi ve kurumlarca yapılabilmeli aynı zamanda afadın görevlendirdiği kişiler bu yardımları tlf ile kaynağında alabilmeli..Burada görevli kişiler-kamıdaki memurlar-öğrenciler-afat görevlileri yardımları tasnifi teknik olarak etiketleme ile doğru yapmalı ve buradan afadın görevlendirdiği araçlarla afet bölgesine gidebilmeli.

 

3.3—Afat süresince ulaşım firmaları mağdurları başka illere konaklama merkezlerine taşıyabilmeli.Bu işin karşılığında firmalara kanun ile masraflaraın karşılığı olarak % vergi indirimi yapılabilmeli.

 

4—Deprem vs kurtarmalarda afat koordinasyon merkezince konuma-adrese göre ast-üst personelin durumu-rütbe durumuna göre belirlenmeli.Msj ile kişilere iletilmeli.

 

 

2—Deprem Tahmin Araştırmaları:

 

1— Türkiye bir deprem ülkesi.Bu anlamda ulusal jeofizik bilim kurulu olmalı.bu kurula bağlı bir teknik üniversiteye bağlı bu enstitüden deprem analizleri-kaotik analiz-yapay zeka analizi-atmosferik analiz-hayvan davranışları analizi yapılmalı-risk seviyesi yüksek depremlerle ilgili karar buradan çıkmalı ve afada görev emri verilebilmeli.

 

1.1.a--Bu anlamda Türkiyede bölge bazında  tüm sismik aktivite dijital sismik aktivite verilerinin anlık matematik analizleri de bilgisayar yardımıyla anında yapılarak(deprem öncesi kaotik yapı aşırı kaotikleşmeye başladığı için kandilli de sismik aktivitelerin sürekli peryotlarla sayısal verilerin kaotik sayı olan fraktal boyutları hesaplanmalıdır.

 

1.1a.1--Bu anlamda aşırı kaotikleşmenin ölçüsü olan Fraktal boyutun artması deprem habercisi olabilir.Ansal fraktal boyut hesabı Deprem Araştırma Enstitüsü tarafından devreye alınmalıdır.Aynı zamanda yapay zekaya dayalı analizlerde yapılabilmelidir.

 

1.1.b1--Londra’da bulunan Uluslararası Deprem Tespiti Ağı (GNFE) ve IC-Geochange Uluslararası Küresel Değişim Kurulu Başkanı, Azeri bilim adamı Prof. Dr. Elçin Halilov a göre; 1.8--Halilov, deprem olmadan önce tektonik dalgaları belirleyen yeni bir cihaz geliştirdiklerini belirterek, şu bilgileri verdi: “Atropatena Crystal adlı cihaz sayesinde depremleri 3 ila 10 gün önceden belirleyebiliyoruz.

 

1.1.b2--Cihaz sismik değil tektonik dalgaları ölçüyor. Yani deprem olmadan önce tektonik dalgalar yayıyor. Cihaz bu tektonik dalgaları belirliyor. Depremin tam yerini ve büyüklüğünü iyi belirleyebilmek için küresel bir ağ sistemi, yani istasyonların kurulması gerekiyor.

 

1.1.b2----Türkiye’de Başbakanlığa bağlı Afet İşleri ve TÜBİTAK’la görüşmelerde bulunduk. Türkiye’de 5 ayrı bölgeye istasyon kurulursa toplanan verilerle depremler önceden tahmin edilebilir. Amacımız bu istasyonları dünyanın çeşitli bölgelerine yayarak küresel bir ağ oluşturmak.”

 

1.1.b3----Prof. Dr. Elçin Halilov’un verdiği bilgiye göre; GNFE tarafından Pakistan’a önceden verilen deprem tahmini, Pakistan’da 18 Ocak 2011’de meydana gelen 7,2 şiddetindeki depremle kendisini doğruladı. GNFE tarafından Pakistan’da meydana gelecek deprem ile ilgili verilmiş olan tahmin, GNFE’nin resmi web sitesinin tahmin haritasında da yer aldı. Haritada depremin meydana geleceği tarih olarak 12-21 Ocak 2011 gösterilmişti.

 

2.2—Diğer Deprem Tahmin Çalışmaları:

 

1.a—Yapa Zeka Kaynaklı Tahmin:Çin Bilim ve Teknoloji Üniversitesi ve Çin Deprem İdaresi’nin geliştirdiği sistemde belli bir bölgenin sismik aktiviteleri ölçülüyor.Yapay zeka, büyük miktardaki sismik verileri analiz ederek yakın zamanda gerçekleşebilecek olan depremleri otomatik olarak tahmin ediyor.

 

1.b—Havadaki SO2 Kaynaklı Tahmin:21 Eylül 1999 da 7.3 şiddetinde gerçekleşen ve 2000 üzerinde kişinin hayatını kaybettiği-8000 kişini yaralandığı  Tayvanda meydana gelen depremden  hemen öncesinde hava kalitesini ölçen 8 merkezin verilerine göre kükürtdioksit-SO2  oranı çok ciddi şekilde yükselmiş ve SO2 düzeyinin  pik-tepe yaptığını ortaya koyuyor.1995 Japonyada ki Kobe depreminde de atmosferde yüksek oranda SO2 ve azotoksit ölçülmüş.

 

1.c—Bulut Biçimlerine Dayalı Tahmin:Çinli bilim insanlarına göre, belli başlı bulut biçimlenimleri yaklaşan bir depremin habercisi olabilir. Nanyang Norman Üniversitesi jeofizikçisi Guangmeng Guo ve Bin Wang, Güney İran’da meydana gelen iki ağır deprem öncesinde alışılmışın dışında bulut aralıkları fark etmişler ve bunların tıpkı tektonik kırıklar gibi seyrettiğini söylüyorlar.Bu faylar üzerindeki gökyüzü saatlerce bulutsuz kalırken, etraftaki bulutlar hareket etmeye devam etmiş.

 

1.c1--Bilim insanları ayrıca iki depremde de faylardaki toprak sıcaklığının arttığını saptamışlar. Bu görüngülerin ortaya çıkmasından yaklaşık iki ay sonra şiddetli depremler meydana geldiğini söyleyen bilim insanları, bulut biçimlenimlerine bakarak depremlerin tahmin edilebileceğini söylüyorlar.

 

1.d—İyonosfer Değişimi Kaynaklı tahmin: Kaliforniya Chapman Üniversitesinden Dimitar Ouzounov ve meslektaşları 11 Mart 2011de Japonya’nın Tohoku bölgesinde meydana gelen 9 şiddetindeki depremin hemen öncesinde Japonya üzerindeki atmosfer koşullarını ve iyonosfer tabakasını incelediklerinde bazı gariplikler gördüklerini söylüyor.

 

1.d.1--Araştırmacılar küresel konumlandırma uydusu sinyallerinin gösterdiği iyonosferdeki toplam elektron miktarında, Japonya’daki 4 iyon istasyonundan toplanan verilerden hesapladıkları iyonosferdeki elektron yoğunluğunda ve uydu verileriyle hesaplanan Dünyadan çıkan kızılaltı ışın miktarında, deprem öncesinde büyük bir artış olduğunu tespit ediyor

 

1.e-- Depremi Öngören Algoritmalar:Deprem tahmininde kullanılan algoritmalar geniş bir veri tabanına dayanılarak tasarlanan algoritmalardır.Bu veriler Fransa yer fiziği enstitüsü,nice gözlemevi,ABD Cornell ve  Purdue Üniversiteleri, Kaliforniya Üniversiteleri,MIT,ABD Jeolojik araştırmalar merkezi,Abdussalam Kuramsal Fizik Merkezi,Roma ve Trieste üniversitelerinden sağlandı.

 

1.e.1—SSE algoritması Kaliforniya ve Nevada da gerçekleşen 21 büyük deprem verilerinin analizi sonucu geliştirildi.SSE nin yanı sıra M8 ve MSc algoritmaları da var.M8 algoritması 1992-2000 yılları arasında gerçekleşen 6 büyük depremin hepsini öngördü.MSc algoritmasıysa  5 tanesini M8 den daha büyük doğrulukla öngörürken bir tanesine ilişkin öngörüde başarılı olamadı.

 

1.f—Türkiye-Elektrostatik Kayaç Gerginliği Kaynaklı tahmin:Türkiye’de ilk bilimsel deprem tahmin çalışması olarak öne çıkan ve altı yıldır İTÜ tarafından sürdürülen “Elektrostatik Kayaç Gerginliği” projesi bugün depremleri önceden görme konusunda % 65 - 70 oranında başarılı.Deprem öncesi oluşan elektriksel değişimleri inceleyen projeyi yürüten Dr. Berk Üstündağ’a göre sistem, tıpkı bir cetvelin kırılması sırasında kırılacak bölgenin önce beyazlaması örneğindeki gibi bir mantık üzerine kurulu. Kırılmadan önceki bu kalıcı bozulmanın başladığı zayıflama sürecinde yer yüzeyindeki elektrik alanında da değişimler oluşuyor.

 

1.g-- 1.1--İTÜ den jeolog Cenk Yaltrak ın yaptığı çalışmaya göre ; tarihsel süreç içinde  depremlere güneş tutulmaları arasındaki ilişki negatif.yani güneş tutulmasıyla deprem arasında ilişki yok.

 

1.g1—Gezegenlerin Depreme Etkisi: jeolog Esen Arpat ın  yaptığı çalışmaya göre ayın gelgit etkisi ve güneş in yerkabuğunun elastik gerilmelere etkisi baz alınarak bazı tür faylarda bardağı taşıran son damla görevi görüyor olabilir.

 

1.g2--Ayın Durumları Depremlerle İlişkili :Japonyada gerçekleştiren yeni bir araştırmada büyük depremlerin genelede yeni ay yada dolunay zamanında yaşandığı saptandı.Ayın bu evreleri dünya üzerinde oluşturduğu gelgit etkisinin en yoğun olduğu dönemler.

 

1.g2.1—Tokyo Üniversiteleri araştırmacıları küresel ölçekte sismik veritabanlarını inceleyip 5.5 den büyük depremleri analiz etti.Her birinde gelgit baskısınıda incelediklerinde yeni ay ve dolunay zamanlarında ay ve dünya arasındaki çekimsel etkinin son derece yoğun olduğu ve bu durumun depremeler sebep olabileceği anlaşıldı.

 

1.h—99 Depreminin nedenleri: 1999 Depremi Faylarda Domino Etkisiyle Oluştu:Boğaziçi Üniversitesi ve Stanford Üniversitesinden akademisyenler 17 Ağustos 1999 İzmit depremine dair verilerin yeniden değerlendirilmesi yeni bir araştırmaya imza attı.Nature Geoscience dergisinin Haziran 2018 sayısında yer alan araştırmaya göre Ana depremden 44 dakika öncesinden itibaren fay hattı boyunca batıdan doğuya hareket eden deprem fırtınası-toplam 26 öncü deprem domino etkisiyle 7.6 lık depremi oluşturdu.

 

1.h1—Elde edilen sonuçlara göre çok parçalı kırılma modeline göre yan yana komşu başka bir noktadaki diğer bir depremi tetikleyerek meydana geldiğini gösteriyor.Tüm öncü depremlerin fay hattından birbirine yakın ancak farklı noktalarda meydana geldiğini ve hiçbirinin tekrar etmediği saptandı.

 

1.h2—Yorum:Farklı noktalardaki öncü depremler fayı rezonansa getirerek öncülerin super pozisyonu ile oluşan dış kuvvet tıpkı bir köprüyü rezonansa getiren bir dış kuvvet gibi 7.6 lık kırılmayı meydana getirmiş olabilir.Kısaca kuzey Anadolu fayına etki eden bu 26 öncu deprem fırtınası ,fayı rezonansa getirerek 7.6 lık kırılmaya yol açmış olabilir mi.

 

1.h.3--Türkiye ve yurtdışında vuku bulmuş 6.5 in üstündeki depremleri(1999 depremi dahil), yapay zeka ile eğiterek,elde edilen yazılımla Kandilli Deprem Araştırma Enstitüsüne gelen yer sinyallerini bu programa giriş yaparak olabilecek büyük depremleri tahmin edebilirmiyiz.Aynı sayı setlerinin kaotik analizi ile deprem tahmini yapabilirmiyiz.

 

1.k--Tübitak-Mam da Deprem Çalışmaları:

 

1--Tübitak Marmara  Araştırma Enstitüsü YerBilimleri Araştırma Enstitüsü,Marmara da  depremi önceden tahmine  yönelik olarak-Deprem Metotları Projesi kapsamında Marmara Bölgesi içinde(Deniz in altında değil) 16 istasyon çalıştırıyor.

 

2--Sistem ;Ekim-Kasım 2001 aralağında  kuruldu.İstasyonlardan bir bölümü topraktaki radon gazını-bir kısmı jeokimyasal su analizleri –bir kısmı sismik verileri incelemekte.

 

3-- Depremde Öncü Dalgaları Saptamak-Tedbir almak:Japon Meteoroloji Dairesinin desteğiyle geliştirilen bir sistem ile tehlikeli sarsıntılar öncesinde meydana gelen ve kayıtçılara ulaşan ilk sarsıntılar olan P –dalgalarını ölçülmesi mümkün hale gelmiştir.

 

3.1—Bu anlamda Asıl depremden saniyeler öncesinde alınan bu birkaç saniyelik sinyal ile gazın otomatik kesilmesi,atom rektörlerinin,hızlı trenlerin,vinç kuleleri durdurulabilir. Öte yandan Tokyo Üniversitesi Güvenlik Uzmanı Kimiro Meguro ya göre bu kısa süreyi çok iyi kullanmak kaydıyla , depremden 10 sn öncesinden alınan deprem uyarısı ile kurban sayısı % 90 azaltılabilir.Asıl soru Şuanda sistem çalışyormu ve bütün illere yayılabilir mi:

 

1.m—Depremde Hayvan Davranışlarına Dayalı Tahmin Yapmak:Depremde öncü dalgaları bazı hayvanlar ki bunlar karıncalar-yılan balıkları-kobaylar-köpekler hissedebilir.Bu amaçla karınca besleyen insanların-darıca hayvanat bahçesi gözlemleri deprem bilgisi- merkezine bilgi iletmesi sağlanmalı-Darıca hayvanat bahçesinde karınca,yılanbalığı,köpek,kobayların davranışları olağanüstüye doğru değişmeye başladığında bilgiler deprem bilgi merkezine iletilmelidir.

 

 

3—Türkiyede Deprem Hasarı Nedenleri:

 

3.1—Beton:

1--Van’da yapılan denetimlerde hasar gören binalarda genelde betonlar C10-C12 düzeyinde çıktı. C8’e kadar indiği de gözlendi. Bu standartta beton kullanmak doğrudan insan canına kasıt anlamına geliyor.

 

1.1--Hazır betonda ideal sınırın C20’den düşük olmaması gerekiyor.C20, betonun santimetre başına 200 kilo yükü taşıması anlamına geliyor. Ege Bölgesi’nde C25, İstanbul’da da C30’a doğru geçiş söz konusu.

 

1.2--Hakan Gürdal, 1999 Marmara depremi sırasında İstanbul Avcılar’daki bazı binalarda beton standardının C6 düzeyinde olduğunun görüldüğünü anımsattı.

 

3.2—Karkas-İskelet Tipi:

 

1--Hafif çelik yapılarda zemin problemleri olmadığı sürece deprem hasarına daha az rastlanmaktadır.Çelik iskelette deformasyonlara rastlanmasa bile yapnın tümüyle çökmesi beklenmemelidir.

 

2--Betonarme yapılar depreme iyi dayanır ancak yapım hataları,temelin ve zeminin yetersizliği nedeniyle önemli hasarlara uğrayabilmektedirler.

 

3--Ahşap yapılar büyük depremlerde eğilme ve katlar arasında kayma göstermekle birlikte,orta büyüklükteki depremlerde iyi davranır.

 

3.1--Ülkemizdeki geleneksel ahşap yapıların yatay etkilere dirençleri fazla değildir.

 

4--Kagir ve kerpiç yığma yapılar depreme en az direnç gösteren yapılardır.Özellikle kötü işçilik ve malzemeyle yapılmış kerpiç yığma yapılar ortalanın altında sayılabilecek(M<5) büyüklükteki depremlerde dahi yıkılabilmekte ve ölümcül olmaktadırlar.

 

3.3—Rezonans:

 

1--Yapılan bir ampirik çalışmada, Eski binalar için ölümcül hasarın

 

D4-D5 olduğu kabul edilirse-

0,4 m/sn2 lik ivme şartına haiz deprem bölgesinde(ilçelerde),

 

1.1--3 kat fazla atılmış yani 8 katlı binalarda ve Beton sınıfı BS16 olan binalarda bu durumun oluşacağı olacağı yine aynı bağlamda

 

1.2--0,6 m/sn2 ivme şartına haiz deprem bölgesinde ise  7 katlı yani 2 kat fazla kat atılmış binalarda bu durumun oluşacağı  öngörülebilir.

 

7--5 Katlı-0,40 ivme şartı altında kolonlu binalarda Zemin Tipine göre rezonasa giren

normal kat alanları:

 

Kat Alanı………………….Rezonansa uygun Zemin Peryodu

 

50-100 m2…………………………..0,40

 

125-350 m2………………………....0,50

 

400 m2………………………………0,60

 

Not:-Zemin yumuşaklaştıkça zemin peryodu da artmaktadır.0,30(sert zemin)..0,90(yumuşak zemin).Bu nedenle Bina tasarımında ,Rezonans tehlikesine karşı yukarıdaki tablo dikkate alınarak Kat alanları seçilebilir.Sert zeminlerde kat alanı 100 m2 nin üstüne çıkılmalıdır.Yumuşak zeminlerde 350-400 m2 nin üzerinde tasarım yapılmalıdır ki bu da işyeri anlamına gelebilir.   

 

 

3.4—Depreme Karşı Diğer Öneriler:

 

1—Ruhsat safhasında yüksek katlı(15 kat üzeri) binalara sismik izolasyonlu statik çözümlerin yönetmeliğe girmesi uygun olabilir.

 

1.1—Benzer şekilde ahşap malzeme kullanımı teşvik etmek için riskli mahallerde ahşap ve çelik kullanımı için yerel yönetimler teşvik(harçlardan belli oranda muafiyet) getirebilir.

 

1.2--Aynı muafiyet enerji ve su verimliği içinde belli oranda yapılabilir.

 

1.3—Bina çevresine dikilen ağaçlar bina zemin suyunu emip depreme karşı güvenliği artırdığı için Bursa Nilüfer Belediyesinin yaptığı gibi yerel ağaç türlerinin kullanıldığı peyzaj projeleri ruhsat safhasında istenebilir.

 

3.5—Güçlendirme:

 ilgili mühendis kontrol ve onayıyla basit ve etkili çözümler uygulanabilir.

 

1—Boş kiriş altlarına harman-dolu tuğla ile duvar örülüp bunların perde gibi davranması sağlanabilir.

 

2--Kolonlar birbirine çelik halatlara çapraz olarak bağlanarak depreme karşı emniyet arttırılabilir.ve bunların üstü duvar kağıdı ile kaplanabilir.

 

3—Binalar yeni bir ürün olan içten ve dıştan kevlar esaslı X-Flex duvar kağıdı ile kaplanarak binanın dağılması önlenebilir.

 

4—Kamu binalarına sismik izolasyon uygulanarak gelecek deprem dalgası en aza indirilebilir.

 

5—Binaların çevresini ağaçlandırarak binanın temeline gelen sular bu ağaçlar vasıyasyla emdirilerek bina temel altının depremde sıvılaşması riski en aza indirilebilir.

 

6—Şehirde riskli mahallerde ağaçlandırma yoğunluğu arttırılarak gelen deprem dalgasının ağaç kökleri vasıtasıyla azaltılması işe yarayan bir çözüm olabilir.

 

6.1—Güçlendirilen binaların cephesine 1.5-2 cm perlitli sıva atıp üzeri açık renk su bazlı boya ile boyanarak ısı yalıtımı yapılıp aynı zamanda bina ömrü uzatılabilir.

 

7--Belediyeler bir ekip kurarak ilçedeki bütün dairelerde deprem salınımında eşyaların sabitlenmesini sağlayabilir.Bu imkan ile eşya devrilmesinin getirdiği riskler en aza indirilebilir.

 

8--Binada güçlendirme Temelden başlayarak bütün kolonlardan aynı anda başlar ve kata kat yukarı doğru , bütün kolonlar güçlendirilir.Kısaca GÜÇLENDİRME DE TEMEL YAKLAŞIM BİR ANDA BÜTÜN BİNANIN DEĞİL,GÜÇLENDİRMENİN KAT KAT YAPILARAK BİTİRİLMESİDİR.

 

8.1--Ayrıca katların güçlendirilmesinde,Bodrum kat a radye temel yapmak ve bodrum katı perde yapmak temel standardtır.Katlar güçlendirilirken,zemin kat dan itibaren kat kolon kesit alanları güçlendirme statik projesine uygun olarak en yüksek katda sıfır değil belli bir değerde olacak biçimde azaltılarak gidilir.

 

8.1.1--Şu hata yapılabilmektedir.En üs 1-2 katda güçlendirme yapılmamakta diğer katlarda yapılmaktadır.Bu yaklaşım bina bütünlüğü anlamında uygun bir yaklaşım değildir.

 

8.1.2--Katlarda güçlendirme zemin ile en üst kat arasında,zeminde maksimum,en üst kot da minimum olacak biçimde sürekliliği olan bir uygulama olmalıdır.

 

8.1.3--Kısaca bodrum kat da perde duvar ,zemin kat da statik hesaba uygun olarak maksimum perde sayısı her bir üst kat da azalan perde sayısı,en üst kat da minimum perde alanı veya sayısı şeklinde olmalıdır.

 

8.1.4--Bina statiğinde en önemli şeylerden birisi de uygulama ve projede mümkün mertebe simetrinin korunmasıdır.Depremde en zayıf statik yapı,simetrisi korunmamış yapıdır.(Kolon,mimari vs)

 

3.5.1—Statik Kontrolu:

 

1--Binaların göçüp göçmeyeceği konusunda en etkili ve hızlı bilimsel yöntem olarak P25 Metodu kullanılabilir.P25 Metodu İTÜ İnşaat Müh.bir ekip tarafından 18 aylık bir süre içinde geliştirildi.

 

2--P25 metodu ile binayı bir saat içinde yani bina başına 750$ gibi düşük bir maliyet ile betonarme binanın göçüp-göçmeyeceğini karot numunesi almadan 3 kişilik bir ekip ile elektronik ultrasonografik yöntem ve bilgisayar programı ile % 95 kesinlikle tahkik etmek mümkündür.

 

3--Yöntemde kolon-perde ve dolgu duvar boyutları,taşıyıcı sistem düzeni,bina yüksekliğiyönetmelikte tanımlanan çeşitli yapısal düzensizlikler,malzeme ve zemin özellikleri gibi parametreler ve ultrason ile elde edilen değer programa girilmekte P puanı 25 in altında ise depremde binanın kesin olarak çökeceği kesinleşmekte.

 

4--Bu yöntem ile bina başına 750$ bir saat içinde kent genelinde ise 2 yıl içinde bütün binalar hızlı ve etkili olarak bu testten geçebilir.

 

5--Yığma binalar için ise benzer amaçlı bir bilgisayar programı "MASON" kullanılmaktadır.

 

6--Bu yöntem ile Türkiyede öncelikli iller taramasıda yapılabilir.Örneğin Antalya da 1998 den önce 85000 bina yapılmış bulunmakta.

 

7--Prof.Naci Görür e göre Marmarada 2029 akadar en az 7.2 büyüklüğünde deprem olacak.Öte yandan yetkililer İstanbulda yap stokunun % 60 ının depreme güvenli olmadığı söylüyor.

 

 

4—Kentsel Dönüşüm-Öneriler:

 

1--Eski, bakımsız binaların olduğu yerler vardır. Burada parseller birleştirilir, çok daha başka düzene gidilir.Buralar belki eğlence, belki sanayi merkezi yapılır, ama buradan elde edilen ranttan da buradan ayrılan insanlara belli bir pay verilir, onlara ayrı bir ev verilir.

 

2--Bunun hayata geçirilmesi lazım, yoksa insanlara ben sana kredi vereyim de sen evini güçlendir olmaz. Bu çok denendi, son 10 yılda denedik, bir sonucunu görmedik. Çünkü bu işin ekonomik fizibilitesi yok.

 

3—Kat artırımı yapmak-çatı katlara daire vermek kentsel dönüşümde konutları dönüştürmek-teşvik etmek için ekonomik çözümlerden olabilir.

 

5--Çeşitli Bireysel Depremden Korunma Önlemlerinin Tahmini Koruyuculuk Payları

 

1-Depreme Dayanıklı Mobilyalar Kullanmak…………...............….% 20

 

2-Panik Eğitimi……….............…% 20

 

3-Yapının Güçlendirilmesi……….% 15

 

4-Hayatta Kalma Eğitimi………...% 15

 

5-Yangın Savunma Eğitimi……....% 15

 

6-Evin Bir Odasının Güçlendirilmesi……………...........% 5

 

7-Her şeye Karşın Korumasız Kalan Alan………………......................% 10

 

 

6—Depremin Ekonomik Tahribatı:

 

1--ODTÜ Şehir ve Planlama bölümünden Doç.Dr.Murat Balamir,bir kent plancısı bakış açısıyla.:Belediyelerin dayanıksız yapıların boşaltılmasına yada sağlamlaştırılmasına  zorlama yetkisi olmalı.Bu yönde yasal düzenlemelerin yapılması gerekiyor.

 

2--1999 Marmara Depreminin 7 yıllık faturası 8.5 milyar dolar.En büyük kayıp iç gelir,vergi-faiz harcamaları-ihracat/turizm gelir kayıpları olarak kaynalandı.

 

3--Türkiyede 1976-2005 yılları arası yaşana 8 büyük depremin yarattığı  toplam hasar  yaklaşık 16 milyar dolar civarında.

 

4--Türkiye söz konusu dönem içinde 132 milyar dolarla Japonya-30 milyar dolarla İtalya-25 milyar dolarla ABD nin ardından 4. sırada.

 

5--İstanbul un depreme güvenli hale gelebilmesi için 5-10 milyar dolarlık harcama yeterli.Büyük bir depremin İstanbul a 80-90 milyar lira zarar vereceği dikkate alınırsa ,depreme hazırlık için harcanacak bu para çok küçük kalıyor.

 

5.1--İstanbul'un en tehlikeli alanlarındaki nüfus ise 8.3 milyon.

 

5.1.1--İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Japon JICA ortak çalışmasında 750 bin bina için yapılan deprem senaryosunun şu anda mevcut olduğu beyan edilen 1.600.000 bina için düzenlenmiş haline göre;

 

5.1.2--Marmara Denizi'nin kuzeyinde belirlenen fay hattı üzerinde 7.5 büyüklüğünde bir depremde 10 bin bina tamamıyla çökecek, 100 bini ağır hasar görecek, 140-150 bin kişi ölecek, 240 bin kişi yaralanacak, 440 bin aile evsiz kalacak.

 

5.1.3--Şehir suyunda 2.800 noktada, kanalizasyonda 2.400 km.'de, doğalgazda 22 noktada ve 50 bin kutuda hasar yaşanacak. Başta İstanbul olmak üzere Marmara vakit kaybetmeden çalışmaları hızlandırmak zorunda.

 

 

7-- Deprem Sonrası İçin:

 

1—Kamudaki sağlık personeli ve özelde eczacılar deprem sonrası psikolojik yardım-insan kaçakçılığı ve tıbbi yardım için şimdiden kayıt altına alınarak ekipleri-başkanı-tlf-irtibat noktaları belediylerce görevlendirmeler yapılıp-kayıt altına alınabilir.Aynı şekilde asker ve emniyet birimlerininde görev alanları belirlenebilir ve tebliğ edilebilir.

 

2—Depremde toplanma alanlarının yerleri için belediyelerce ev ev bilidirimi SMS ve sosyal medya yolu ile yapılabilir.

 

3—Depremde yol açma için çalışacak kamu ve özel araçlar ve ekipman şimdiden belirlenip görevlendirmeler yapılabilir.Acil ulaşım yollarında olabilen park etme sorununa karşı buraya  koncak mobeseler ile buraya kesinlikle park yapacaklara ceza yazılması suretiyle park yapmaya imkan verilmemesi sağlanabilir.

 

4—Depremde sağlıklı yiyeceğe ulaşım için gıda temini için kamu ve özel-lokanta-pastane vs görevlendirmeleri yapılabilir.

 

5—Deprem sonrası için şimdiden ilçe afet masasının başkanı ve üyelerinin bazıları askeri personel olması uygun olabilir.Deprem kriz masasının başkanı olarak görevlendirilen kişinin yüksek rütbeli bir subay olması daha uygun olabilir.ve bu şekilde görevlendirmeler yapılabilir.

 

6—Toplanma yerleri için en uygun alan parklar ve site bahçeleri olduğu için buralara insanların ihtiyacını karşılayan WC ler yapılması uygun olacaktır.Belediyeler mümkün mertebe yeni küçüklü büyüklü park yapmaya devam etmelidir.

 

7—Belediyeler standart deprem çantası yaptırıp bunları vatandaşlara cüzi ücretle verebilir

 

Kaynak:arge7.com