Uzayda Yerçekimsizlik
Beyni Değiştiriyor :
1--Uluslararası Uzay
İstasyonu’ndan dönen astronotları birçok hastalık riski bekler: Yüksek kozmik ışın yüzünden mesela
kanser riski artarken, eksik olan yerçekimi nedeniyle kaslar zayıflar ve
kemiklerde kalsiyum oranı düşer. Dolayısıyla da ilerde osteoporoz tehlikesi da
artar. Tüm bunlar yetmezmiş gibi şimdi de uzun süre uzayda kalmanın beyni de
etkilediği ortaya çıktı.
2--Science Advances
dergisindeki araştırma sonuçlarına göre uzayda uzun süre geçiren astronotların
beyinleri değişiyor ve bu değişim dünyaya döndüklerinde de kalıcı oluyor.
2.1--Araştırma çerçevesinde
altı ay veya daha uzun bir süre Uluslararası Uzay İstasyonumda kalan 11 erkek
kozmonot incelendi. Kozmonotların beyinleri üç kez manyetik rezonans
tomografisiyle kontrol edildi.
2.2--Sonuçta beyin-omurilik
sıvısının dolaşımında problemler yaşanıyor. Bu olumsuzluk ise misyonun başında
görme bozukluğuna yol açıyor, çünkü göz basıncı önemli ölçüde artıyor.
2.3--Araştırmacılar başka
değişimler de tespit ettiler. Beyin sıvısındaki değişim beyin dokusunu da
etkiliyor. Kozmonotların beyinlerindeki Sulcus Lateralis veya Sylvius oluğu
(beyin yarımkürelerinin kaide veya alt yüzlerinde bulunan derin bir yarık)
bölgesinde ve beyin sıvısıyla dolu ventriküllerinde daha az gri maddenin
bulunduğu görüldü.
2.3.1--Buna karşın daha
yukarıda bulanan beyin bölgelerinde daha fazla gri madde birikti. Ancak buna
rağmen kozmonotlarda nöronal semptomlar görülmedi.
2.4--Araştırmacılar bunların
dışında kozmonotların beyninde, yani hareketlerden sorumlu olan bölgelerde yeni
bir adaptasyon etkisi fark ettiler.
2.4.1--Örneğin kaslara sinyaller
gönderen serebral kodekste bulunan motor kortekste, araştırmaya göre beyin
dokusunun kütlesinin arttığı anlaşıldı.
2.5--Beyin ve hareket aparatı
dünyanın yerçekimine göre uyumludur. Yerçekimsiz odamda hareket etmek ve
nesneleri tutmak kozmonotlar için ilk başlarda çok zordur. Beyin bazı şeyleri
öğrenmek zorunda ve buna göre uyum sağlar. Burada ilginç olan nokta şu:
Kozmonotlar uzaydan döndükten yedi ay sonra bile beyinde yaşanan değişimler
tümüyle yok olmamış. Bu değişimlerin kalıcı olup olmadığını sinirbilimciler iki
yıl içinde tekrar incelemek istiyorlar.
Kaynak: HBT-Sayı 234 - 18
Eytüt 2020- Macro - and microstructural changes in cosmonauts’ brains after
long- duration spaceflight Science Advances, 4.09.2020.