Uzayda-Marsta Bitki Yetiştirmek:

1— Wageningen Üniversitesinde bitki çevrebilimcisi olan Wieger Wamelink,2016 yılında Hollanda'daki Ne w World Hotel’de 50 kişilik, eşi benzeri olmayan bir yemeğe katıldı. Menüye bakıldığında biraz ustalıkla hazırlanmış olması dışında bir farklılık görünmüyordu: Başlangıç olarak bezelye püresinden atıştırmalıklar, devamında ısırgan otlu patates çorbası ile çavdar ekmeği ve son olarak havuçlu sorbe.

1.1--Bu yemeği sıra dışı yapan unsur, yemeğin hazırlanışında kullanılan tüm sebzelerin Wamelink ve ekibi tarafından yapay olarak elde edilmiş Mars ve Ay toprağında yetiştirilmiş olması. Dünyadaki volkanik bölgelerden toplayarak hazırladıkları toprak örneklerinde bugüne kadar aralarında kinoa, tere, roka ve domates de bulunan ıo tür bitki daha yetiştirdiler.

1.2--Ekip; kullandıkları taklit toprağı, aldıkları örneklerin boyutlarına göre ayırdı ve Mars keşif araçlarının gönderdiği analizler doğrultusunda oranlayıp karıştırarak elde etti.

1.3--Bu toprak örnekleri ilk olarak uzay kıyafetlerinin ve keşif araçlarının;Dünya üzerinde test edilebilmesi ve Mars ve Ay yüzey malzemelerine dayanıklılıklarını anlamak için üretilmişti. Bu topraklarda bitki yetiştirilebileceğine çok kişi inanmıyordu.

1.4--İlk başta toprağın yapısı hakkında endişeler vardı. Taklit Ay toprağı ile ilk bitki yetiştirme deneyleri keskin kaya parçacıklarının bitki köklerini kesmesi ve delmesi nedeniyle zorlu olmuştu. Mars’da eskiden sıvı suyun varlığı ve devam erozyonu, gezegenin yüzeyini daha uyumlu bir toprak tabakası ile örttüğü için, taklit topraktaki deneyler daha başarılı oldu.

1.5--“Marslı” bitkiler ile Dünya da yetiştirilen bitkiler arasında besin değeri olarak bir farklılık yok ancak tat açısından Wamelink özellikle domateslerin tatlılığına bayılmış durumda.

1.6--Wamelink ve ekibi, Kızıl Gezegene gerçekleştirilen insanlı görevlerde rahatlıkla bulunabilecek olan azot-zengini insan idrarı ile Mars toprağından aldıkları verimi artırmayı hedefliyor. Ekip, yakın zamanda atmosferik azotu toprağa karıştırmayı ve Mars toprağında bulunan toksik perklorat tuzlar ile beslenecek bakterileri deneye eklemeyi planlıyor.

1.7--Dünyanın diğer bir noktasında, Pennsylvania'daki Villanova Üniversitesinden Prof. Ed Guinan ve Alicia Eglin Red Thumbs projesini yürütüyor ve kendi ürettikleri taklit Mars toprağı ile başarılı sonuçlar aldılar.

1.8--Mojave Çölünden aldıkları kayalarla elde ettikleri toprağı, yer solucanları kullanarak zenginleştiriyorlar. Bunun sebebi yer solucanlarının ölü organik maddelerle beslenerek toprağa azot karıştırması.

1.9--Red Thumbs projesi, Guinan ve Eglin’in takımının başarılı bir şekilde arpa ve malt yetiştirmesinin ardından ortaya çıkan konsept olan Mars birasının uluslararası medyanın dikkatini çekmesi ile 2018 yılında manşetlere taşınmasıyla oldUu

1.10--Wamelink “İnsan vücudu için zehirli olan ağır metaller Mars toprağında mevcut" diyor. “Bu bitkiler için bir problem değil çünkü bunları uygun bir şekilde depoluyorlar. Ancak bu bitkileri tüketmemiz bizim için problem oluşturuyor".

1.11--Denenebilecek başka bir teknik ise Dünyada halihazırda kullanılan topraksız yetiştirme olabilir. Havada bitki yetiştirme (aeroponics) yönteminde bitkiler askıda yetiştiriliyor ve kökleri besin içerikleriyle spreyleniyor.

1.12--Buna alternatif olarak suda bitki yetiştirme (hydroponics) yönteminde kökler besin içerikli sıvılar içerisine yerleştiriliyor. Bu yöntemler daha büyük ve hızlı büyüyen ürünler yetiştirmek için çok ideal ve daha önce Uluslararası Uzay İstasyonunda (ISS) marul yetiştirmek için başarılı bir şekilde kullanıldı.

1.13--Wamelink, astronotların hasattan çok memnun olduğunu belirtiyor. Öyle ki, bilim insanları birçoğu astronotlar tarafından tüketildiği için Dünyaya dönen miktar ile hayal kırıklığına uğramıştı.

2--ISS marullarının popülerliği bir yana, hava veya suda yapılan yetiştiricilik, astronotlara uzun süreli görevlerde yeterli gelmeyecektir. Bunun sebebi yine patates yetiştirmenin zorluğunda.

2.1--Wamelink bunu şu şekilde açıklıyor: “Suda patates yetiştirmek çok zor ve sadece marul ve domates yemek yeterli kaloriyi almayı sağlamayacaktır.

2.2--Patatesler toprakta çok daha iyi yetişiyor. Her metreküpten çok fazla hasat alabiliyorsunuz ve organik materyaller kolayca geri dönüşüyor." İster toprakta ister suda isterse de nemli havada olsun, yiyecek konusu gelecek Mars görevleri için basit bir besin problemi olmaktan daha ötede.

2.3--Evinden milyonlarca kilometre uzakta olan öncü astronotların akıl sağlığı ve rahatı için düzgün bir yemeğin başına oturmanın paha biçilemez olacağı kesin

3--Guinan ve Eglin, birkaç yıldır seralarına domates, sarımsak, ıspanak, fesleğen, kara lahana, marul, roka, soğan eve turp çeşitleri eklediler. Hasatların kalitesi ürünler arasında değişiklik gösterse de Mars toprağında yerel toprağa göre daha büyük olarak yetişen kara lahana ön plana çıktı.

3.1--Ancak çokça ihtiyaç duyulan ve kalori zengini patates gibi mahsullerde üretim sıkıntılıydı. Patatesler daha serbest, sıkıştırılmamış toprağa ihtiyaç duyuyor. Dolayısıyla, sulandığında ağırlaşan ve geçirgenliğini yitiren Mars toprağında patatesler hava alamadı.

3.2--Eglin, tek türden ziyade doğal bir ekosistemi tercih eden daha düşük verimli mahsullerin olumlu sonuç verdiğine inanıyor. Dünyada bile, tek türlü tarım, yetişen bitkiler için esas olan besinler sürekli tükendiği ve hasattan sonra yenilenemediği için sıkıntılı bir süreç.

3.3--Bu sıkıntının önüne geçebilmek için çiftçiler çoğunlukla aynı yetiştirme bölgesine ikinci bir tür eklerler. Bu ikinci türlerin kökleri daha sığ olduğu için ana ürünün yetişmesine engel olmaz ve aynı zamanda toprağa ek azot karıştırarak verimliliği artırır.

Kaynak:Popular Scıence- James Romero-James, bir astronomi ve uzay yazarı.