Adli Vakalar-Suçtan
Caydırıcı Ceza Örnekleri:
1--Bu tür cezalar 2005’te
yürürlüğe giren Türk Ceza Kanunu ile verilmeye başlandı. Yeni TCK, mahkemelere
kısa süreli hapis cezaları alan hükümlere, hapis cezası yerine ayrıntılı olarak
seçenekli yaptırımlar uygulama tercihi sunuyordu.
1.1--Hakimler de kanundaki bu durumu uygulamaya koymaya başladı.Peki bu tür cezalar neden verilir, infazı nasıl yapılır, hükümlülerin hayatında neler değişir?Bu konuda araştırmalar yapan ve makaleler yazan ceza hukukçusu Avukat Mustafa Tırtır “Uygulamadaki amaç, hükümlüyü hapse göndermek yerine topluma kazandırmak. Basit suçlardan dolayı insanları hapse göndermek ceza hukukunda çare değil. Amaçlanan hükümlünün sosyal hayatım kesintiye uğratmadan, onun kamu yararına bir hizmette bulunmasını sağlamak” diyor.
1.2--Tırtır, TCK 2005’te
yürürlüğe girdiğinden bu yana mahkemeler tarafından verilen bu tür cezaların
sayısında artış olsa da çeşitliliğinde azalma olduğunu söylüyor ve ekliyor:
“Hakimler artık infazı zor olan kararlar değil kitap okuma, ağaç dikme, sokak
hayvanlarına bakma gibi cezalar veriyor” diyor.
1.3--Tabii bu madalyonun
diğer yüzündeyse hafif suçlar dışında ceza alan ve denetimli serbestlik
uygulamasına tabii olan hükümlülerin cezalarını kamu yararına hizmet ederek
çekmesi var. Kimi adliyede kimi hastanede çalışıyor. Kimi de mesleki eğitimden
geçip okulların, parkların, şehitliklerin temizlik ve bakım onarım işlerinde
çalışıyor.İstanbul’da yaklaşık 2 bin 500 hükümlünün cezası böyle infaz
ediliyor. Hükümlüler öğleden önce en fazla dört saat çalışıyor, sonra gündelik
hayatlarını sürdürüyor.
2-- Hakim H.G, Türkiye’de bu tür cezaları ilk uygulayan
hukukçulardan. Şimdilerde emekli olan H.G'ye ulaştık. H.G, “İngiltere’de çok
uzun zamandır uygulanan bir sistemdi bu. 2005'te bizde de başladı. Kanunun
uygulandığı ilk yıllarda bu tür kararları çok verdim. Hatta o yıllarda eleştiriliyordum.
Ama gelinen noktada kararlarımın doğruluğu ortaya çıktı’’ diyor.
2.1--Peki hakimler hangi
saikle bu tür kararlar veriyor? H.G, “Açıkçası basit suçlardan dolayı insanları
hapse göndermek yerine uygunluk durumuna göre o insanın meziyetlerinden
yararlanmak daha doğru bir yaklaşım” diyor.
2.2--“Bu tur cezaların
hükümlülerin hayatını nasıl etkilediğini” soruyorum Hakim H.G anlatıyor: “Bir
gence yaşlılara huzurevinde kitap okuma seçeneği sunmuştum. Hem kitaplarla hem
yaşlılarla tanıştı. Dünyası değişti. Cezası bitti, yaşlılar bu genç gitmesin
diye bana haber yolladı. Çocuk da onları bırakmak istemiyordu. Devam ettiler.
2.3--Bir başka vakada bir
hükümlüye 15 sokak hayvanını besleme seçeneği sundum. Önce itiraz etti ama
hapse girmektense kabul etti. Cezası bitti ama bakmaya da devam ediyordu.
Hayvansever olmuştu. Yani bu cezaların olumlu yönde etkilerini meslek hayatım
boyunca gördüm.”
3—Örnek Vakalar:
1--Şiddete karşı çiçek ve
yemek:
1.1--Çocukları nedeniyle
çıkan tartışmada eşine sözlü ve fiziksel şiddet uygulayan A. D’yi komşuları
polise ihbar eder. Eve gelen polis de A. D hakkında, karısını 'hayati tehlike
arz etmeyecek şekilde yaraladığı’ ve ona tehdit ve hakaret ettiği gerekçesiyle
yasal işlem başlatır.
1.2--A. D’ye kamu davası
açılır. Mahkeme onu 3 bin TL para cezasıyla cezalandırır. Para cezası,
seçenekli yaptırımla denetimli serbestlikle sonuçlanır.
1.3--Verilecek olan öfke
kontrolü seminerine katılması, eşi S.D’ye çiçek alması ve onu yemeğe
götürmesine karar verilir.
1.4--A. D’nin karısına aldığı
çiçeğin ve onu çıkaracağı yemeğin faturasını Denetimli Serbestlik Bürosu’na
ibraz ederek cezası infaz edilir.
2--Kemençe öğreterek
cezasını çekti:
2.1--Arkadaşları ile piknik
yaparken kazayla yangına neden olduğu için çıkarıldığı mahkeme tarafından 2 bin
850 lira cezaya çarptırılır. Ekonomik durumu iyi olmadığı için parayı
ödeyemeyince de hapse girer.
2.2--Ama sonra Denetimli
Serbestlik sonucu cezası halk eğitim merkezinde öğrencilere ücretsiz kemençe
vermesi kararlaştırılır.
2.3--47 gün boyunca
öğrencilerine kemençe öğrettir. M.E.Y "Bugün burada ders vermem çok
sevindirici. Sonuçta insanların tecrübelerini vatandaşa yansıtması çok güzel
bir şey. Şu anda kendimi ceza çekiyor gibi hissetmiyorum ama sonuçta benim
borcum buysa bunu yapmak zorundayım” diyerek aldığı ceza karşısındaki
düşüncelerini açıklar.
3--Özür ilanı dağıttı:
3.1--Kastamonu'nun Araç
ilçesi'nde yaşayan M. K, tartıştığı eşine fiziksel şiddet uygular. Açılan
davada hakim, M. K’nın eşi şikayetçi olmadığı için denetimli serbestlik tedbiri
uygulanmasını kararlaştırır.
3.2--M.K’nın cezası iri
puntolarla yazılmış ‘Eşime vurduğum için eşimden ve tüm Araç halkından özür
diliyorum.’ ibaresi bulunan bin tane el ilanı yaptırmak ve sokakta vatandaşlara
dağıtmaktır.
4--Kitaplar ilişkiyi
düzeltti:
4.1--Amasya’nın Merzifon
ilçesinde sınıf öğretmenliği yapan A.T ile eşi kavga eder. Aileler de karışınca
mahkemelik olurlar.
4.2--Hakim çifte çocuk
gelişimi ve aile içi iletişim konularında beş tane kitap okuma cezası verir.
İkisi de kitapları okur özetlerini çıkarır ve Amasya Cumhuriyet Başsavcılığı
Denetimli Serbestlik Merkezi’ne verir.
4.3--Bu ceza onlara kitap
okuma alışkanlığı kazandırdığı gibi iletişim konusunda yeni bilgiler
edinmelerini de sağlar.
5—Bir başka örnek ise,yangın
çıkardığı ormana ağaç dikme cezası verilen kişiyle ilgiliydi.
6—Yorum:Hukukta cezadan amaç
suçtan caydırmada en yüksek verime ulaşma olacağı kabul edilirse yukarıdaki
örnekleri oldukça iyi olduğu düşünülebilir.