Asansörlerde Enerji Verimliliği:

1-- Avrupa Asansörcüler Birliği’nin (European Lift Association-ELA) yapmış olduğu araştırmada; bir konut asansörünün yılda 800 kWh elektrik tükettiği hesabıyla, ülkemizde bugün için ruhsatlı ve ruhsatsız asansör sayısının 900.000 adet olduğunu varsayarak yıllık enerji tüketimlerini toplam 720 GWh olarak hesaplayabiliriz.

1.1--332.18 MW güç kapasitesindeki Artvin Barajı Hidroelektrik Santrali’nin yıllık üretiminin de ortalama 737 GWh (EPDK verileri 2020 yılı) olduğunu biliyoruz. Neredeyse orta ölçekte bir santralimizin enerji üretimi, asansörlerin enerji tüketimlerini karşılamaktadır.

1.2--Binalarda tüketilen elektriğin yaklaşık % 2-10’unun asansörler tarafından tüketildiği, yapılan hesap ve incelemelerden anlaşılmaktadır.

2-- Enerji Tüketimi Nasıl Azaltılabilir:

2.1--Çift hız motor tahrikli asansör kumanda panoları hem enerji verimliliği hem de seyahat konforu açısından rakiplerinden oldukça geri kaldıkları için artık terk edilerek son yıllarda yerlerini VVF sürücülü sistemlere bırakmaktadırlar.

2.1.1--320 kg elektrikli çift hızlı asansörün motoru invertersiz 4.5 kW güç çekerken, aynı asansöre frekans konverteri/inverteri kullanıldığında 3.7 kW güç çekecektir.Sonuçta; % 28 daha az güç çekecektir.

2.2--Motor tipine bakıldığında asenkron motorlar yerine senkron motorların kullanılmaya başlanması, motorlarda dişli olmadığı için sürtünme kayıplarının azalması, boyutunun küçülmesi, yağ tüketiminin olmaması ve bakım gereksinimlerinin azalmasına sağlamıştır. Daha az güçle çalışan ve daha az enerji çeken motorların kullanılmasının faydası ortaya çıkmaya başlamıştır.

2.3--Asansör sürücü sistemlerinde ise pahalı olmasına rağmen teknolojisi her geçen gün gelişmekte olan “rejeneratif sürücülerin” normal sürücülere göre uzun vadede % 40’a varan enerji tasarrufu sağladığı belirtilmektedir.

2.4--Kuyu, kabin, makine dairesi aydınlatmalarında ampuller, kat ve kabin butonları gibi devamlı çalışır durumda olan sistemler için led ve tasarruflu ampullerin kullanılması tercih edilmelidir. Kabin aydınlatmasında tasarruf için akkor flamanlı veya halojen lambalar yerine LED spot lambaların kullanılmasıyla, % 80 daha az enerji tüketimi ve 10 kat daha uzun süreli ömür mümkün olmaktadır.

2.5--Asansör kumanda kartlarının üretiminde de yeşil doğa dostu konseptli kumanda sistemleri ve programlanmasında performans artırıcı ve tasarruf sağlayan projeler düşünülmelidir. Örneğin;uyku modu dediğimiz durumlarda yani asansörün çalışmadığı durumlarda gereksiz kabin lambası, buton lambaları, aşırı yük beslemelerinin kapatılması ile enerji tüketimlerinin azaltılması sağlanabilir.

Kaynak: Elektrik Mühendisliği Dergisi—S:470-Mart2022--Asansörlerde Enerji Verimliliği Ve Mevzuat-Bülent Çarşıbaşı--Elektrik Mühendisi (Enerji Yöneticisi)--EMO Asansör ve Elektromekanik Taşıyıcılar Daimi Komisyonu Başkanı