Propolis-Sağlığa Faydaları:

1--Propolis arıların bitkisel salgılardan ürettikleri, kovan içindeki delikleri kapamak ve kovan girişini işgalcilerden korumak için kullandıkları kuvvetli yapıştırıcı özelliği kazanmış,biyolojik aktif değeri yüksek, suda az çözünen viskoz, yapışkan, keskin kokulu, reçinemsi bir maddedir

2--Propolisin farmakolojik özelliklerinin, flavonoidlerden kaynaklandığı bilinmektedir. Mevcut görüşe göre, flavonoidlerin biyolojik aktiviteleri,serbest radikallerin olumsuz etkilerine karşı koruyucu özelliğine sahip olmaları ile ilişkilidir

3--Propolisin farmakolojik etkisi ilk kez 1900’lü yılların başında bildirilmiştir. “Vazojen” olarak bilinen propolis ve vazelin karışımının antibakteriyel özellikleri olduğu o dönemde bilinen bir gerçekti. Boer savaşı (1899-1902) süresince vazojen adı verilen bu karışımın kullanıldığı bildirilmiş bununla beraber askerlerin yaralarının iyileştirilmesine,doku rejenerasyonuna yardımcı olduğu ve ameliyatlarda kullanıldığı da rapor edilmiştir

3.1--Çelemli Gençay (2010)’ın yapmış olduğu bir çalışmada ise,propolisin rahat soluk alma, romatizma ile gut hastalığı tedavisinde ve yaraları tahriş etmeden pansumanda kullanıldığı belirtilmiştir.

4--Doğal bir arı ürünü olan propolis işlevselliği sebebiyle son zamanlarda oldukça ilgi çekici hale gelmiştir.Bu ilginin sebeplerinden biri de bu reçinemsi maddenin antioksidan etkisidir.

5--Geçmiş zamanlardan beri bilinen propolisin antimikrobiyal aktivitesi bakterileri, virüsleri, mantarları ve parazitleri kapsamaktadır.

5.1—Propolisin için yapılan çalışmalara göre ;in vitro olarak polivirüs, pikarnovirüs ve herpes virüslerine karşı da çok etkili olduğu tespit edilmiştir. Propolisin antiviral etkinliği,standart ilaçların antiviral etkinliğinden daha fazladır. Örneğin, Kanada propolisini içeren bir merhem, genital Herpes simpleks virüsünün klinik tedavisinde asiklovirden daha iyi sonuçlar vermiştir

5.2—Yapılan araştırmalara göre propolis Gram negatif bakterilere karşı kısıtlı bir aktivite gösterirken Gram pozitif bakterilere karşı daha geniş bir spektrum gösterdiği bildirilmiştir.

5.2.1--Propolis etkili bir dezenfektandır, virüsler, bakteriler ve mantarlara karşı oldukça etkilidir. Mantar enfeksiyonları, egzama ve sivilcelerin tedavisinde birçok faydalı etkisinden dolayı propolis kullanmaktadır. Üstelik toksik değildir ve vücuda gereksiz yere yük oluşturmaz. Ayrıca propolis ağrı kesici özelliği de bulunmaktadır. Vücutta bir iltihapla olduğunda; boğaz ağrısı, diş eti problemleri, mide, bağırsak veya idrar yollarında enfeksiyon olduğunda propolis tedaviye yardımcı olmaktadır.

5.3--Propolis Candida albicans, Candida parapsilosis,Candida tropicalis ve Candida glabrata gibi patojenik mayalara karşı antifungal bir ajan olarak etki göstermektedir.

5.4--Propolis sağlıklı kolesterol seviyelerini destekleyip, kan basıncı seviyelerini düşürerek kalp damar sağılığına da katkıda bulunmaktadır

5.5--Bazı araştırmalar, propolisin soğuk algınlığı ve grip gibi rahatsızlıkların iyileşmesine yardımcı olduğunu gösterir. Diş macununa eklenerek kullanılan propolisin, ağızda bakteri oluşumunu azalttığı, diş etlerinde var olan bazı rahatsızlıkları iyileştirmeye yardımcı olduğu düşünülür.

5.5.1--Propolisin içeriğindeki aktif merkez bileşeni CAPE ve diğer polifenoller sayesinde antioksidan özelliği olduğu bilinmektedir. Antioksidan sığasının yüksek oluşu ile bağışıklık sistemi üzerine olumlu etkilerini içeren birçok kontrollü-deney çalışması yapılmıştır.

5.5.2--Özellikle propolisin bağışıklık sistem destekleyici özelliği yara bakımı üzerinde yapılan çalışmalarda belirgin şekilde kanıtlanmıştır. Yapılan çalışmalarda gözlendiği gibi propolis doğal bağışıklığı uyarmakta ve bu özelliği fagositlerin ve lenfositlerin, özellikle de T lenfositlerin uyarılması şeklindedir

5.6--Propolis içeriğinde yer alan kafeik asit fenil ester ve clerodane diterpenoidin de kanserli hücrelerin gelişimini engellediği ve sağlıklı hücrelerin, kanserli hücreye dönüşme ihtimalini azalttığı düşünülmektedir. Meme, cilt, gırtlak, karaciğer, kolon, mesane, ve yumurtalık kanseri tedavisinde rol oynadığı öne sürülür.

5.6.1--Bu içeriğin karaciğeri zararlı maddelere karşı koruduğu da yapılan sınırlı çalışmalarda görülmüştür.

5.7--Propolis içeriğindeki diğer etken maddelerin adenovirüs ve influenza gibi virüslere karşı etkili olduğu, yara iyileşmesinde rol oynadığı da aynı sınırlı çalışmalarda saptanmıştır

5.8--Propolis içeriğindeki polifenoller bağırsak florasındaki patojenik bakteri oluşumunu önleyebilir.Yapılan randomize kontrollü bir çalışma propolisin Clostridium, Staphylococcus aeurus ve Bacteriosides bakterilerinin patojen türlerinin gastrointestinal sistemde oluşumunu önlediğini göstermiştir.

5.8.1--Yapılan çalışmada ek olarak propolisin bağırsak duvarındaki patojen bakteri adezyonunu önlediği ve doğal bağışıklık sistemi hücrelerinden doğal öldürücü (natural killer- NK) hücrelerin aktivitesini arttırdığı rapor edilmiştir

5.9--Propolis ve bileşenleri diğer beyin dokularında meydana gelen oksidatif stres tahribatını önleyebilir. Sinir sistemi organlarından beyin dokusunda gözlenen oksidatif stres akut ve kronik yaralanmalara neden olur ve nöronal hasarın patogenezinde önemli bir rol oynar. 

Propolis ve türevleri antioksidan enzim aktivitelerini artırarak, yağ peroksidasyonunun oluşumunu azaltır. Serbest radikal oluşumunu önleyerek, radyasyona maruz kalan beyin dokusunda oksidatif stresi önlediği görülmektedir

5.9.1—Yapılan bir çalışmada Alzheimer hastalığında oluşan amiloid plakların ana bileşeni olan amino asit peptidlerinde azalış ve oksidatif stresin koruyucu bileşenlerinden olan glutatyon ve SOD aktivitesinin arttığı gözlenmiştir.Bunun yanında multipl skleroz, serebral arter tıkanıklık,Parkinson hastalığı, iskemi ve epilepsi gibi nörolojik hasta gruplarında propolisin antioksidan içeriğinin kullanılması uygulanabilecek alternatif bir seçenektir.

5.10—Yapılan bir diğer çalışmada fruktoz tüketen fareler üzerinde propolis tedavisinin anlamlı düzeyde plazma insülin seviyesini düşürdüğü gözlenmiştir. Ancak kan glukozu ve total kolesterol seviyesinde herhangi bir azalış kaydedilmemiştir. Araştırmada elde edilen bulgular propolisin insülin direnci gelişimini engelleyebileceği sonucunu göstermişti

6—Sonuç olarak Süt ve süt ürünlerinde fonksiyonel bir bileşen olarak propolis kullanımı yeni bir işlevsel gıda üretme yolundaki önemli araştırma alanlarından birisidir.

Kaynak:

 1--TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Dergisi--Süt ve Süt Ürünlerinde Fonksiyonel Bir Bileşen Olarak Propolis-Zehra ÖĞE, Özge Duygu OKUR*Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Mühendislik--Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü, Zonguldak

 2--https://www.medicalpark.com.tr/

 3--https://dergipark.org.tr/tr/