Tarımsal Sulamada
Kullanılan Şebekeden Bağımsız Fotovoltaik Sistemler:
1--Şebekeden bağımsız
GES’ler, elektrik üretimi yapan sistemler olmaları itibarıyla, konu ile ilgili uzmanlaşmış
elektrik veya elektronik mühendislerince tasarlanmalı ve tesis edilmelidir
2--Şebekeden bağımsız GES
destekli sulama sistemleri ile ilgili bir başka sorunlu husus da, bu türden
sistem kurulumlarının, kaçak kuyu sondajlarını arttıracağı endişesidir. Tarım
ve Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’nün 16.06.2022 tarihli “Tarım
Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Planlanmasına Dair Uygulama Talimatı
Değişikliği” konulu yazısında özetle şöyle denilmektedir;
1--“Tarımsal sulama için;
talep sahibine ait toplam 20 hektar ve üzerinde tarım arazisi
bulunması, kuyunun /kuyuların sulama amaçlı ve DSİ’den izinli olması, sulama
kapasitesine göre ihtiyaç duyulan enerji için yapılacak olan GES’in kuyunun yanında
mümkün olduğunca tarımsal üretime engel olunmadan kurulması şartıyla, kuyunun sulama
kapasitesine göre ihtiyaç duyulan enerji için, kuyunun sulayacağı arazinin en
fazla % 1,5’i kadar zemine yapılmasına izin verilebilir.”
1.1--Buna göre; 20 hektar ve üzerindeki tarım arazilerinin yüzde 1.5’ine, zemin kurulumlu GES tesis edilmesi mümkün olabilmektedir. Buradaki en önemli husus,kuyunun DSİ’den izinli olması gerektiğidir. Zira tarımsal sulama için enerji talebi söz konusu olduğunda,ilgili dağıtım şirketi, kuyu için DSİ’den izin belgesini talep edebilmekte, böylelikle kaçak sondajın da önüne geçilebilmektedir.
1.2--Ulusal enterkonnekte şebekeden
enerji temin eden tarımsal sulama sistemlerinin yanı sıra, şebeke bağlantılı
GES’lere sahip tarımsal işletmelerdeki kuyular, ilgili yazıya göre DSİ’den
izinli olmak durumundadır. Bununla birlikte, şebekeden bağımsız GES’lere sahip
tarım
arazilerinin nasıl
denetleneceği belirsizdir. Zira herhangi bir kişi, herhangi bir tarım arazisi
üzerinde,şikayet konusu olmadığı sürece, bireysel olarak kuyu açtırabilir ve bu
kuyudan, kurduracağı şebekeden bağımsız GES destekli pompa sistemiyle sulama için
su temin edebilir.
1.3--Gerek kuyu açtırma
gerekse şebekeden bağımsız GES kurdurma aşamalarının tümünde, ilgili mercilere
haber vermeden bu işlemleri gerçekleştirebilir.Aynı yazının bir başka bölümünde
ise, 20 hektardan daha küçük tarım arazilerine yönelik, şu ifadeler yer
almaktadır:
1.3.1--“Talep sahibine ait
toplam 20 hektardan az tarım arazisi bulunması durumunda, tarımsal amaçlı sulamalarda
modern basınçlı bireysel sulama sistemlerinin üreticiler tarafından
kullanımının yaygınlaştırılarak daha kaliteli ve pazar isteklerine uygun
bitkisel üretimin yapılmasını sağlamak ve üreticilerin kırsal alanda gelir
düzeyini yükseltmek amacıyla geliştirilen, sabit olmadan kurulabilen,
istenildiği zaman katlanıp taşınabilen ‘sulama amaçlı seyyar GES’ler’ için
arazinin bitkisel üretim fonksiyonunu kazı/dolgu yapılarak veya beton atılarak
kısmen veya tamamen ortadan kaldırmadan kurulması şartıyla, 5403 sayılı Kanun
kapsamında izin alınmasına gerek bulunmamaktadır.”
2--Görüldüğü üzere, 20
hektarın altındaki tarım arazilerinde kurulacak GES destekli sulama sistemleri için,
herhangi bir kurumdan izin alınması bile söz konusu değildir. Sulama sistemi
kurulacak olan kuyu DSİ’den izinli olsa bile, bu kuyudan su temini yapacak olan
elektriksel sistemin (şebekeden bağımsız GES) hiçbir denetime tabi tutulmadan tasarlanması,
kurulumu ve işletmeye alınması söz konusu olabilecektir
Kaynak: Elektrik Mühendisliği Dergisi-- EYLÜL 2022--Sayı-471-Tarımsal Sulamada Kullanılan Şebekeden
Bağımsız Fotovoltaik Sistemlerin Durumu--Doç. Dr. Engin Çetin-EMO Denizli Şube
Yönetim Kurulu Yazmanı