Endüstriyel Kaçak Deşarjların Ahtapot Sistemi İle Tespiti:

1—Kaynak çalışmada, Konya Kenti’ndeki endüstriyel kaçak deşarjların kanalizasyon sistemine yerleştirilen biyofilm toplayıcı ahtapotlarla izlenmesi amaçlanmıştır.

1.1--Almanya’da uzun yıllardır başarılı bir şekilde uygulanan bu yöntemin ülkemizdeki uygulanabilirliği değerlendirilmiştir.

1.2-- Almanya’da 36 yerleşim bölgesindeyaklaşık 15 yıldır biofilm toplayıcılar ile numuneleme yapılmaktadır. Endüstriyel kaçak deşarjların tespitini sağlayan bu yöntem basit, ucuz ve etkili bir yöntem olması dolayısıyla tüm ülkede kabul görmüştür. Yöntemin ilk geliştirildiği yerleşim olan Bielefeld’debiyofilmle numuneleme ilk olarak 1994 yılında başlanmıştır.1996 yılında ise kanalizasyon sisteminde rutin kontroller başlamıştır. 2001 yılında Kintrup ve Wünsch’e göre referans değerleri belirlenmiştir. 2004 yılında yaygın bir kullanıma erişilmiştir.

1.2.1--2005 yılında bir bilgisayar yazılımı ile datanın değerlendirilmesi kolaylaştırılmıştır. Bu yazılım sayesinde numune noktalarıyla ilgili tüm bilgiler, noktaların koordinatları, daha önceki analiz sonuçları, civardaki sanayi tipleri gibi pek çok bilgi görüntülenebilmektedir.

1.2.2--Kentte 2800 biofilm numunesi alınmaktadır. Genellikle Cd, Cr, Cu,Zn, Ni, Pb, Hg vb. metaller analiz edilmektedir. Örnek kontrol noktaları 1500 rutin nokta 1100 fabrika çıkış noktası olacak şekilde ayrılmıştır. Bu verilere göre histogramlar çizilerek datalar oluşturulmuştur.

1.2.3--Uygulama ilk olarak Ağır metaller ve PCB bileşiklerinin izlenmesi için kullanılmış, daha sonra diğer kirletici parametrelerin izlenmesi için de uygun olduğu tespit edilmiştir. Metod üzerindeki çalışmalar halen devam etmektedir.

1.2.4--Bu yöntemde, ahtapottan alınan biofilm numunesinin analizi ile elde edilen data referans değerin tespitini sağlar. Referans değerden sapan değerler örnekleme yapılan noktaya deşarj yapıldığını gösterir.

1.2.5--Deşarj yapıldığı tespit edilen noktanın memba tarafına doğru sanayi kuruluşları incelenerekgerekirse yeni noktalaraörnekleyici yerleştirilir. Biofilm numunesindeki kirletici konsantrasyonundan atıksu içerisindeki kirletici konsantrasyonunun tespiti mümkün değildir. Uzun yıllar ortalamasıyla oluşturulmuş data ile mukayese yapılarak sapmalar tespit edilmektedir.

1.2.6-- Numuneleme işlemi ithal bir ürün olan biyofilm toplayıcı ahtapotlar kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmada kullanılan ahtapotlar polietilenden üretilmiş çok kollu bir malzeme olup kollarının daha sabit durması için içerisinden sert bir plastik geçirilmiştir.Materyalin sıyırılması için özel üretilmiş sıyırma aparatı kullanılmıştır.

1.2.7-- Konya için belirlenen ağır metal referans değerleri Cd hariç tüm bileşikler için Almanya’da belirlenmiş olan referans değerlerin çok üzerindedir. Bunun nedeni Konya’da izlenen tüm noktalarda yüksek ağır metal deşarjının sürekli olarak gerçekleşmesidir.

1.2--Ülkemizde ilk defa Konya’da kullanılan bu yöntem kanalizasyon sistemlerinde kirletici parametrelerin izlenmesini sağlamakta, kirletici deşarj noktası tespit edilebilmekte, kanalizasyondan örnekleme yapma işlemini kolaylaştırmaktadır.

1.3—Çalışmanın ilk basamağında ağır metal içeriği yüksek atıksu deşarjı izlenmiştir. Kanalizasyon sisteminin seçilen noktalarına yerleştirilen ahtapotlar üzerinde biriken biyofilmde Krom (Cr), Bakır (Cu), Çinko (Zn), Nikel (Ni), Kurşun (Pb), Civa (Hg) ve Kadmiyum (Cd) konsantrasyonları (mg/kg) aylık periyotlarla izlenmiştir.

1.4--Ağır metal analizleri mikrodalga özütleme işleminin ardından ICP-OES ile gerçekleştirilmiştir. Bir yılı geçen izleme çalışması sonuçlarına göre üç noktada tespit edilen yüksek sapma değerleri bu noktalara endüstriyel deşarj yapıldığını ortaya koymuş, deşarj yapan endüstriler tespit edilmiştir.

2--Çalışma sonuçları yöntemin ülkemiz için uygulanabilir bir yöntem olduğunu ortaya Koymaktadır.

2.1-- Konya kanalizasyon sistemi birleşik sistem olup şehrin atıksuları bir arıtma tesisinde toplanarak arıtılmaktadır. Konya’daki endüstriyel faaliyetler sonucu oluşan ve kanalizasyona deşarj edilen ağır metal içeriği yüksek atıksular, atıksu arıtma tesisinin yükünü arttırmakta ve arıtma çamurunda birikime neden olmaktadır.

2.2--Kaçak deşarjların tespit edilerek önlenmesi durumunda bu sorun kaynağında çözülmüş olacaktır. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar biofilm örnekleme yönteminin endüstriyel kaçak deşarjların tespitinde ülkemizde de uygulanabilir bir yöntem olduğunu ortaya koymuştur.

Kaynak:Tmmob-Çevre Mühendisleri Odası Dergisi-Konya’da Endüstriyel Kaçak Deşarjların Ahtapot Sistemi İle Tespiti-Fatma Bedük1, Mehmet Emin Aydın1, Senar Aydın1, Ümran Çiçek1,Serdar Koyuncu2, Müfit Bahadır3