Aflatoksinin İnsan Sağlığına Etkisi:

1--Aflatoksin, Aspergillus flavus ve Aspergillus İV parasiticus adı verilen iki tür küfün neden olduğu doğal yoldan oluşan bir mikotoksindir (Mantar türünden bir organizmanın ürettiği zararlı madde).

1.1--Aspergillus flavus H doğada yaygındır ve genellikle kuraklık gibi olumsuz M koşullarda yetişen tahıllarda görülür.

1.2--Küf toprakta, çürümekte olan bitkilerde, samanda, mikrobiyolojik çürümeye maruz kalan tahıllarda oluşabilir.

1.3--Bu küfün oluşmasına zemin hazırlayan koşullar yüksek nem ve yüksek sıcaklıktır.

1.4--Böcek ve kemirgen istilası da bazı depolanmış ürünlerde küf gelişimini kolaylaştırır.

1.5--Doğada en az 13 farklı tür aflatoksin bulunur. Bunların içinden en toksik olanı aflatoksin Bl'dir. Aspergillus flavus1 un varlığı, her zaman zararlı aflatoksin düzeyini göstermese de aflatoksinin üretilmiş olduğu anlamına gelir.

1.6--Son yapılan araştırmalara göre Çin ve Sahra Çölü'nün güneyindeki bölgelerde aflatoksin bulaşmış yiyecekleri tüketmek insanlarda karaciğer kanserine (hepatoselüler Karsinoma -HCC) yol açan en önemli faktörlerden biridir. Bu ülkelerde bazı bölgelerde her yıl yaklaşık 250.000 kişi HCC kaynaklı hastalıktan ölüyor

2--Aflatoksin çoğunlukla hasattan önce ürün henüz tarlada iken oluşur. Hasattan sonra aflatoksin, mahsulün geç kurutulması ve mahsulün daha yaşken depolanması gibi durumlarda oluşur

2.1--Aflatoksin sıklıkla süt, peynir, mısır, yerfıstığı, A k tohumu, fındık, badem, incir, baharatlarda görülür. Süt, yumurta ve et ürünlerinin kontamine olmasının nedeni, hayvanın aflatoksin oluşmuş gıdalarla beslenmesidir. Ancak aflatoksin kontaminasyonu riskinin en fazla olduğu ürünler mısır, yerfıstığı ve pamuk tohumudur.

3--Gelişmiş ülkelerde yoğun olarak aflatoksin ile kontamine olmuş yiyeceklerin satışına izin verilmez. Bu nedenle gıdalarda bulunabilecek miktar yasayla belirlenmiştir.

3.1--Ülkemizde gıda maddelerinde bulunmasına izin verilen aflatoksin miktarı 5 mikrogram, Avrupa ülkelerinde ise 2 mikrogramdır.

3.2--Kaldı ki bu ülkelerde uzun süre düşük doz aflatoksine, maruz kalmanın ne tür sonuçlar doğuracağı bilinmiyor. Dünyanın dört bir yanındaki ülkelerde “akut aflatoksikoz (yoğun miktarda aflatoksine maruz kalanlarda ortaya çıkan zehirlenme)” vakaları görülmekle birlikte başta Tayvan, Uganda, Hindistan gibi Üçüncü Dünya Ülkelerinde daha sık görülür.

3.3--Zehirlenme belirtileri kusma, karın ağrısı, akciğerlerde ödem gibi şikayetlerle başlayıp, koma ve ölüme kadar gidebilir.

4--Kanıtlarda bulunan etkilerde, birkaç hayvan çeşidinde aflatoksinin özellikle karsinojenik etkisi ve dünyanın bazı bölgelerinde aflatoksine maruz kalma düzeyleri ile insanlarda karaciğer kanseri vakası görülme sıklığı arasındaki ilişkiler göz önüne alındığında mümkün olduğunca aflatoksine maruz kalmamanın gerekliliği ortaya çıkıyor.

4.1--Birkaç ülkede elde edilen gıda ürünleri için tolerans düzeyler, aflatoksin kontrol programlarında yürütmeyi kolaylaştırmak amacıyla yönetim araçları olarak kabul edilmelidir ve maruz kalma limitleri sağlığın korunmasını sağlayan düzeyden de daha az olmalıdır.

Kaynak:CBT-1) Internet: wwwiindik.com, www.tse.gov.tr,www.igeme.org.tr, www.tuketimdemeği.org2--Fındık ve Yetiştiriciliği Kitabı