BM'nin Yapısının Değiştirilmesi Tartışmaları:

1--BM'nin kurulduğu 1945'ten bu yana veto hakkı sahibi bu 5 ülke aleyhine çok büyük bir değişiklik olmamıştır. Mesela 45 etmene dayanan bir analize göre (Global Fight Fighters) Dün- ya'nın en güçlü askeri güçleri sıralamasında veto hakkı bulunan bu 5 ülke ilk 8'in içerisinde bulunmaktadırlar (1-ABD, 2-Rusya, 3-Çin, 5-İngiltere ve 8-Fransa).

1.1--Buna karşın, Türkiye 6., Brezilya 11., Hindistan 4. Ve Endonezya 18. sırada yer almaktalar. Oysa ilk 10'da Güney Kore 7'nci, Japonya 9'uncu ve İsrail'de 10'uncu sırada bulunmaktadır.

1.2--Askeri büyüklük ölçümlemeleri bir tarafa, IMF'nin yaptığı ekonomik büyüklük sıralamasında bu 5 ülke; 1- ABD, 2-Çin, 6-Rusya, 8-İngiltere, 9- Fransa şeklinde sıralanmakta ve Japonya 3, Hindistan 4, Almanya 5, Brezilya 7 ve İtalya 10'uncu sırada ilk 10 içerisinde yer almaktalar. Bu sıralamada Endonezya 15'inci ve Türkiye ise 16'ncı sırada kendisine yer bula-bilmektedir. Söz konusu 5 ülkenin toplam ekonomik büyüklüğü dünya ekonomisinin %42'sinden daha fazladır.

1.3--BM genel bütçesine katkı açısından bakıldığında ise ABD %22, İngiltere %6.6, Fransa %6.1, Çin %3.2 ve Rusya %1.6 ile BM bütçesinin yaklaşık %40'ını oluşturmaktadırlar

1.3.1-- Bu ülkeleri Almanya %8, İtalya %5, Kanada ve İspanva %3.2, Meksika %2.3, Güney Kore %2.3, Avustralya %1.9, Hollanda %1.9 ve Brezilya %1.6 katkı ile izlemektedir. Bu 15 ülke BM bütçesinin yaklaşık %82'sini öderken geriye kalan 178 üye ülke ise sadece %18'ini karşılamaktadır.

2--Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SITA) verilerine göre ise; ABD doları cinsinden askeri harcama büyüklüğü açısından bu ülkeler ABD, Çin, Rusya, İngiltere ve Fransa şeklinde ilk 5 içerisinde yer almaktadır. Bu 5 ülkeyi sı-rasıyla Japonya, Suudi Arabistan, Hindistan, Almanya ve Brezilya takip etmekte, Türkiye 15'inci, Endonezya ise ancak 28'inci sırada kendisine yer bulabilmektedir.

2.1--Bu 5 ülkeden sadece ABD'nin askeri harcaması toplam dünyadaki askeri harcamaların neredeyse yarısı, bu 5 ülkenin askeri harcamaları toplamı ise toplam askeri harcamaların yaklaşık %65'ini teşkil etmektedir.

2.2--İlk 10 sıradaki ülkelerin askeri harcamaları toplamı ise toplam harcamaların %80'ine yaklaşmaktadır

3--BM'nin barış ve güvenlikle ilgili ayrı bir bütçesi daha bulunmaktadır (peacekeeping). Bu operasyonlara (2011-2012 yılları) ABD (27.14%), İngiltere (8.15%), Fransa (7.55%) ve Çin (3.93%) olmak üzere yaklaşık % 47 oranında maddi katkıda bulunmaktadırlar. Gönüllü yardımlarla birlikte bu oran % 50'yi geçmektedir.

3.1--Diğer en büyük katkısı olan ülkeler ise Japonya (12.53%), Almanya (8.02%), İtalya  (5.00%), Kanada (3.21%), İspanya (3.18%) ve Güney Kore (2.26%)'dir. Bu 10 ülke neredeyse barış operasyonları bütçesine %81'in üzerindeki katkılarıyla bu operasyonların yükünü çekmektedirler,

4--BM bütçelerine olan katkıları açılarından yaptığımız değerlendirmesinden  anlaşılacağı gibi BM Güvenlik Kon- seyi'nde veto hakkı olan ABD, Rusya, İngiltere, Fransa ve Çin'in II. Dünya Savaşı sonrasındaki güçlü askeri ve ekonomik pozisyonları bugün de devam etmektedir. Ancak bugün itibariyle bu ülkeleri özellikle askeri büyüklük açısından Hindistan, Japonya, İsrail, Türkiye, Güney Kore, Almanya, Suudi Arabistan, Brezilya ve Pakistan gibi ülkelerin takip etmekte olduğu görülmektedir.

4.1--Güvenlik Konseyi karar alma mekanizmasında bir değişiklik olması konusu gündeme geldiğinde yukarıda sayılan ülkelerin yanı sıra İspanya, İtalya, İran ve Kuzey Kore gibi birçok ülkenin de olası yeni bir yapılanmada söz sahibi olmaya çalışmaları yadırganmamalıdır

Kaynak:Dünya gazetesi- Dr. Mustafa DENİZ-BM Yöneticisi, Araştırmacı-Yazar