Beyni Genç Tutmak-Emeklilik:
1--Üsküdar Üniversitesi
Nörobilim Ana Bilimdalı Başkanı, NPISTANBUL Beyin Hastanesi Nöroloji Uzmanı
Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağa göre , beyni genç tutmak için:
1--Aslında unutmak doğaldır.
Belli bir bellek kapasitesi var. Beyin fizyolojisi, öğrendikçe yeni bilgilere
yer açar. Yeni bilgilerle eski bilgileri ilişkilendirerek aklımızda
tutabiliriz. Eğer yeni öğrendiklerimizle eski bilgiler arasında alaka
kuramazsak unuturuz. Dolayısıyla bağlantı kurmak önemlidir.
1.2--Genel olarak beyin
hücreleri ve bağlantılarının sayısı kadar bellek kapasitesi var tabi. Sınırsız
bir kapasite yok. Biyolojik bir şey bu. Ama bu kapasiteyi biz kendimiz farklı
yollardan artırabiliriz.
2--Eğitim görmüş kişilerle
görmemiş olanlar arasında kapasite açısından müthiş bir fark oluyor. Eğitim
görmüş kişi ,yeni öğrendikleriyle ilgili davranışlarını geliştirip dünyaya öyle
bakarken, eğitim görmemiş insanlar, her olayı doğarken beyinde saklamış
oldukları kapasiteyle değerlendirirler.
2.1--Bu kapasite genetik
yapımıza göre her insanda farklıdır. Yaşlanma ile öğrenme kapasitesi azalır.
Ancak her insan aynı yaşta yaşlanmaz. Biyolojik ve genetik mirasımıza bir şey
yapamıyoruz ama eğitimle geliştirebiliyoruz.
3--Çok ileri döneme kadar
Alzheimer ortaya çıkmaz. Ne kadar çok öğrenmişsek, öğrenme, bellek kaybına dair
o kadar az açık veririz. Çünkü öğrenmek, protein sentezini artırarak beyni
yaşlanma ve yıpranma etkilerine karşı güçlendirir.
3.1--Onun için bu işlerle
uğraşan, erken emekli olmayan, elini eteğini işlerden çekmeyen, hayatını
yaşamaya devam eden insanlar bazen 85 yaşına geldikleri hâlde kitap da
yazarlar, ders de verirler sosyal hayatlarını da yürütebilirler.
3.2--Ama 50 yaşında siz “Ben
domates yetiştireceğim” diye işten ayrılıp bir sahip kasabasına giderseniz beyniniz
için olumsuz olacaktır.Zira Yaş ilerledikçe, beyin çevreniz ve sosyal çevreniz
daraldığı ölçüde zararını görürsünüz.
3.3--Tek tip uyaranlarla
beyninizi yürütmeye çalışırsanız, yani görüştüğünüz insanlar, yaşadığınız
olaylar tek tip hâline gelirse bu erken yaşlanmayı getirir.
4--Emekli olmayı tavsiye
etmiyorum. Özellikle erken emekli olan kendi beynine kötülük yapar. Duygusal
zekâ tek tip insanlarla gitmez. Heyecan, merak, kişinin daha önce görmediği
davranışları görmesi, duymadığı sesleri duyması gerekir.
4.1--Hobiler edinmek,
gruplarla seyahat etmek iyi bir çözüm olabilir.
İnsanlar mutlaka müzeye, sergiye gitmeyebilir ama imkânı olanlar merak
edenler mutlaka gitmeli. Bir ressamın tablosuna bakmalı, söyleşiye gitmelidir.
5--Pollyannacılık oynamayalım
ama olaylara iyi yönden bakalım. Daha kötü olayları, daha kötü durumdaki
kişileri düşünelim. Şikâyet etmek yerine şükredelim.
6--Olumsuz, negatif,
kötümser, geçmişteki olayların tesirinde fazla kalan, kafaya takan, travmanın
etkisinden bir türlü kurtulamayan, her gördüğü olayı gelecekte olacakmış gibi
varsayan insanların beyni daha çabuk yaşlanır.
7--Son zamanlarda çok
tartışılan konulardan biri de sağ beyin-sol beyin özellikleri ve bunun insan
hayatına yansıması. “Dünya sağ beyinle yönetilseydi daha güzel olurdu” gibi bir
yaklaşım da var.
7.1--Büyük fotoğrafı
görmemizi, empati geliştirmemizi sağlayan, duygularımızı idare eden daha çok
beynin sağ tarafıdır.
7.2--Mantıksal olan sol taraf
işlemci robot beynidir. Sol beyin bu
işlem ne sonuç verirse ona göre duygu geliştirir. İşlem olumsuz olursa olumsuz
duygulara kapılır.
7.3--Ama sağ beyin “Dünyada
neler oluyor?”, “Kötünün de kötüsü var” gibi bir düşünce tarzına sahiptir.
7.4--Bazı insanlar sadece
işlemci beyniyle yaşıyor. Her şeye matematiksel bakıyor ve genelleştiriyor.
Duygu ve empati geliştirmiyor.
7.5--Aynı zamanda yapay zekâ
beynidir bu. Robot zekâsı da tamamen sol
beyin özellikleri üzerine geliştirilmiştir. Çünkü kuralları, matematiği, bağlantıları vardır.
7.6--Ancak ikisinin mümkün
olduğunca eşit oranda kullanılması gerekir. Çünkü sağ beyinle sol beyin zaten
ikisi birleşir korpus kollosta birleşir-sinal alışverişi yapar.
7.6.1--Dolayısıyla herhangi
bir konunun sol beyinle ilgili bir çözümü varsa sağ beyinle ilgili bir çözümü
de vardır. Bu ikisi de kafamızın içindedir. Bunu kullanmak bize kalıyor.Kıasaca
her olayın hem sonut-matematik-sayısal yanı olurken aynı anda onun duygusal
boyutuda vardır.
8—Yorum:
1--Kişiler iki beyni
kullanmak için yazı yazarken iki elin birden kullanılması-matematik
gibi-bulmaca gibi işlerle uğraşırken bir yandan duygusal müzik dinleyebilir.
2—Kişi , Film seyretmek gibi
iki beyin yarımküresini aynı anda kullanıldığı süreçleri yaşantı haline
getirebilir.
3—Öte yandan psikolojik
çatışmaların bilince çıkması tedavide ana etken olabilmekte.İlaçlar-hipnoz vs
bunu sağlayabilir.Bu anlamda meşru sınırlar içinde hoşlandığınız filmleri
seyretmek bilinçaltındaki gerilmeleri azaltıcı yönde fayda gösterip
bilinçaltını dolayısıyla kişiyi rahatlatabilir.
Kaynak: www.turkiyegazetesi.com.tr