Küresel Isınmada HFC ve Metanın Rolü:

1—HFC Gazları:

1--Dünya Ekonomik Forumu’nun verilerine göre, yüzyılın sonuna kadar iklimlendirmeden-soğutucularda kullanılan HFC Gazları- kaynaklanan sera gazı emisyonları küresel sıcaklıklarda 0,5 santigrat derece artışa neden olacak .

1.1--klimaların daha az enerji harcayan klimaların geliştirilmesini hızlandırmayı amaçlıyor. RMI’nin tahminlerine göre, böyle bir teknoloji hızla devreye alınırsa,2050 yılına kadar 100 gigaton CO2 eşdeğeri emisyonu önleyebilir

2--HFC)büyük oranda soğutucularda kullanılıyor. Ki bunun da acilen değiştirilmesi gerekiyor.

3--Sera gazı olarak C02’den 1.000-3.000 kat daha güçlü olan HFC , yavaş yavaş atmosfere sızıyor ve klimalar bozulduğunda da tamamen kaçıyor.

4—HFC ile savaşımdaki hızlı ve kalıcı getirilerine çarpıcı bir örnek olarak, 1987 Montreal anlaşması ile atmosferdeki ozon tabakasının incelme ve delinmesine yol açan kimyasalların yasaklanmasını gösterebiliriz. Eğer bu yasaklamalar olmasa ve kloroflüorokarbon türü ozon yokedici gazlar salınmaya devam edilse idi güneşin zararlı mor ötesi ışınlarını tutan ozon tabakası 2040 lı yıllarda yok olacaktı!

2—Metan:

1--İnsan eli ile atmosfere salınan metan gazını azaltmak küresel ısınmayı yavaşlatmak ve sıcaklık artışını 1.5 derece santigrad ile sınırlamak için en az maliyetli stratejilerden biri. Alınacak önlemlerle 2030 yılına kadar metan salimim %45 oranında yani yılda 180 milyon ton azaltmak olası. Bu da, 2040’larda küresel ısınmanın 0.3 derece santigrad daha az olmasını sağlayarak, iklim değişikliğini azaltma amaçlı uzun vadeli önlemlere zaman kazandıracak.

2--Metan (CH4), insan tarafından atmosfere salınan (antropojenik) gazlar arasında karbon diyoksitten hemen (C02) sonra geliyor, küresel sera gazı salımlarının %20’sini oluşturuyor ve küresel ısınmanın %25’ine o yol açıyor.

3--Metan, atmosferdeki ısıyı tutmakta yani küresel ısınmada karbondioksitten tam 25 kat daha güçlü.

4--Metan sahralarının %35 ine fosil yakıt endüstrisi yol açıyor ve en yüksek azaltma potansiyeli de bu alanda. Gerekli tüm önlemler az masrafla sağlanabiliyor. Bunların başında, petrol, doğal gaz ve kaya gazı tesislerinde metan kaçaklarının bulunması ve onarılması var.

5--Metan gazı salmayı sürdüren eski kömür madenlerinin suyla doldurulması da bir diğer önlem.

6--Atıklar: Evsel ve diğer atıkların toplandığı çöplükler küresel metan saliminin %20 sine yol açıyor. Buralardaki organik maddeler çözündüğünde ortaya metan çıkıyor. Önlemler ise, geri dönüştürme ve kompost (organik gübre) yapmak olabilir.

7--İnsan eli ile metan gazı saliminin %40 ı tarım sektöründen kaynaklanıyor. Bunu azaltma yöntemleri ise, hasat sonrası tarlalarda atık bırakılmaması gerekirse kontrollü yakılması-zira çürüme ile metan çıkmasına izin vermektense yakılma ile karbondioksit çıkması daha önemli.

8-- Metan avcısı uydular

8.1--Küresel ısınmayı hızla sınırlama yolunda en önemli adımlardan biri, petrol ve doğal gaz çıkarma tesisleri, iletim boruları (pipelines) ile atık toplama alanlarındaki metan kaçaklarını duyarlı biçimde belirleyebilmek.

8.2--Bu amaçla oluşturulan ve yeni görüntüleme teknolojilerini kullanan uydu şebekeleri şimdiden büyük yararlar sağlamaya başladı bile. Carbon Mapper ve MethaneSat gibi projeler yalnız metan kaçaklarının yerini belirlemeyi değil, kaçakların miktarlarını ölçmeyi de hedefliyorlar.

8.3--Bu işlemler sürekli izleme (monitoring) şeklinde yapılacak. Böylelikle sapla samanı birbirinden ayırmak yani en büyük metan sahalarını belirlemek ve bunların bulunduğu ülkelere uluslararası baskı yapmak da mümkün olacak.

8.4--NASA’nın ünlü Jet Propulsion Laboratory tesislerinde geliştirilen ve hiperspektrometreler ile çalışacak olan küçük bir buzdolabı büyüklüğündeki uydular metan kaçağı kaynaklarını 30 metre çözünürlükle belirleyecek. Böylelikle büyük bir endüstriyel tesiste hangi bölümün ya da aygıtın salınım yaptığı bile anlaşılabilecek.

Kaynak:Tübitak Bilim ve Teknik Dergisi