Küresel Karbon Emisyon
Kaynakları ve Öneriler:
1--Gıda İsrafı Kaynaklı
Karbon Emisyon:
1--Birleşmiş Milletler Gıda
ve Tarım Örgütünün (FAO) tahminlerine göre tüm dünyada insan tüketimi için
üretilen gıdanın üçte biri nihai tüketicilerine ulaşamıyor, bu da insan
kaynaklı toplam sera gazı saliminin %8’ine karşılık gelen 4,4 GtC02 eşdeğeri
sera gazı salınıma neden oluyor.
2--Gıda israfı tedarik
zincirinin tüm aşamalarında gerçekleşiyor ancak gıda israfından kaynaklı en
büyük karbon ayak izi nihai tüketim sırasında gerçekleşiyor.
2.1--Bu da toplam gıda israfının
%22’sine, gıda israfı kaynaklı sera gazı saliminin ise %55’ine karşılık
geliyor.Dolayısıyla, gıda israfının en aza indirgenmesinden kaynaklanacak
tahmini fayda hayli yüksek.
2—Hayvansal Protein
Kaynaklı Emisyon:
1--Hayvansal proteinler iklim
değişimini körükleyen önemli etmenler arasında. Hayvancılık sektöründen
kaynaklı salımlar yıllık 7,1 GtC02 eşdeğeri düzeyinde. Bu da insan kaynaklı
toplam sera gazı saliminin %14,5’ini oluşturuyor.
2--Sığır eti ve inek sütü
üretimi bu sektörden kaynaklı salımın %60’tan fazla bir kısmından sorumlu.
Domuz ve kümes hayvanlan ürünleri ise %15-20’lik bir paya sahip.
2.1--Eğer dünyadaki sığırların
tamamını bir çiftlikte varsayıp bu çiftliği bir ülke gibi değerlendirirsek bu
ülke küresel sera gazı salım kaynağı sıralamasında üçüncü sırada yer alır
3--ABD’deki ortalama bir kişi
hayvansal protein tüketimini %45 azaltarak beslenmeye dayalı sera gazı salimini
yanya yakın oranda indirebilir.
4—Bu emisyon kaynağına
yönelik olarak çözüm olarak , Bireylerin hayvansal protein ve ürünler yerine
(kırmızı ve beyaz et, süt ve ürünleri vb.) daha çok meyve, sebze, tahıl ve
baklagilleri tüketmesi, ayrıca yerel gıda kaynakları tercih edilmesi.
3—Kentsel Katı Atık
Kaynaklı Emisyon:
1--Dünyadaki kentsel
bölgelerde her yıl üretilen kentsel katı atığın yaklaşık yarısını organik
atıklar oluşturuyor.
2--Organik atıklar çöplüklere
gittiğinde anaerobik (oksijensiz) olarak parçalanarak güçlü bir sera gazı olan
metan üretimine neden oluyor.
3--Kompost yapmak organik
atıkların metan üretmeden kararlı hâldeki toprak karbonuna dönüşmesini
sağlıyor.
3.1--Kompostun toprağı
iyileştirmek için gübre olarak kullanılması bitkilerin daha iyi gelişmesini
sağlayarak bitkiler yoluyla karbon depolanmasını destekliyor.
4-- Eğer tüm ülkeler Avrupa Birliğindeki kompost yapma
oranlarına tüm organik kentsel katı atıkların yaklaşık %57’si ulaşırsa 2050’ye
gelindiğinde kümülatif olarak 2,3- 3,9 GtC02 eşdeğerinde sera gazı salımı
azaltımı sağlanabilir.
4—Otlakların Ağaçsızlığı:
1--Ağaç barındıran otlaklar
ağaç barındırmayanlara göre beş ila on kat fazla karbon tutar.
2--Otlaklara ağaçlar
eklenmesi anlamına gelen silvopastür yaklaşımı hem arazinin hem de hayvanların
sağlığını ve üretkenliğini artırarak çiftçilere yemişler ya da meyveler gibi
gelir getirebilecek yan ürünler sağlar.
3--2050’ye gelindiğinde,
küresel silvopastür uygulamaları toplamdaki mevcut 142 milyon hektarlık alandan
224 milyon hektarlık bir alana genişletilirse salmalarda kümülatif olarak
31,2-65 GtC02 eşdeğeri azalma sağlanabilir
4—Çözüm olarak, Otlaklara ağaçlar ekleyerek hayvancılık
faaliyetlerinde üretkenliği artırmak.
5—Gıda Üretiminde Tek
Yıllık Bitkilerin Kullanımı:
1-- Her yıl yetiştirilen
tarım bitkilerinin çoğunluğu tek yıllık bitkilerdir. Oysa çok yıllık bitkiler
her yıl benzer oranda verim sağlarken daha fazla karbon tutulumu sağlıyor.
2--Yaprak dökmeyen tropikal
tarımsal ağaçların (örneğin muz, ekmek ağacı, avokado, Hindistan cevizi,
Brezilya fıstığı) yetiştirilmesi çok daha az yakıt, gübre ve pestisit
gerektiriyor.
2.1--Bu ağaçların dikili
olduğu alanlann toplamı 62 milyon hektar daha artarsa 2050’ye gelindiğinde bu
ağaçlar kümülatif olarak .......................................................20,2-47,2 GtC02 eşdeğerinde karbon tutabilir.
3--Söz konusu analiz bu alan
artışının ormanlara dokunulmadan mevcut tanm alanlarının dönüştürülmesiyle
gerçekleşeceğini varsayıyor.
4—Çözüm olarak , Gıda üretimi
için tek yıllık bitkiler yerine çok yıllık ağaçları tercih etmek.
5.1—Tek Yıllık Bitkilerle
Ağaçların Birlikte Yetiştirilmemesi:
1--Ağaçlarla yıllık
bitkilerin birlikte yetiştirilmesi arazinin üretkenliğini geliştirip toprağın
karbon içeriğini artırır. Birlikte ekimin farklı faydalar sağlayan pek çok
çeşitlemesi var.
2--Bazı sistemlerde ağaçlar
ekinlerin yetişmesini desteklerken bazı başka sistemlerde erozyona, sellere ve
rüzgâra karşı koruma sağlıyor.
3—Çözüm olarak , yıllık bitkilerle
ağaçları aynı arazide bir arada yetiştirmek.
6—Çölleşme:
1-- Dünyada 384 ila 445
milyon hektarı bulan çölleşmiş tarım arazisi bulunuyor. Daha önce tarım arazisi
ve otlak olarak kullanılmış bu alanlar zamanla çölleşmiş.
2--Terk edilen arazileri
üretken hâle getirmek onların karbon tutmasını da sağlıyor. Restorasyon
ağaçlıklar oluşturarak, yerel bitki örtüsünün geri dönmesini teşvik ederek ve
yenileyici tarım yöntemleri başlatarak yapılabilir.
3—Çözüm olarak , tahrip olmuş
ve terk edilmiş tarım alanlarını tarım ürünü ya da yerel bitki örtüsü
yetiştirerek restore etmek.
7—Otlatma Biçiminin Emisyona
Etkisi:
1-- Sıkı gruplar hâlinde
hareket eden, yoğun şekilde ot yiyen, toynaklarıyla toprağı karıştırıp sonra da
başka tarafa ilerleyen göçebe hayvan sürüleri çayırlıklar için faydalıdır.
1.1--İşte kontrollü
otlatmada, hayvanların belirli bir alanda ne kadar süre otlayacağı ve tekrar
hayvan otlatılmadan önce o alanın ne kadar süre dinleneceği kontrol edilerek bu
fayda maksimuma çekilebilir.
2--Otlatma yöntemleri
geliştirildiği takdirde dönüm başına 123 kg ila 741 kg karbon tutulabilir.
8—Pirinç-Çeltik Üretimi
Kaynaklı Emisyon:
1--Pirinç üretimi küresel
olarak tanm kaynaklı sera gazı salımlanmn en az %10’undan sorumlu.
1.1--Bunun temel sebebi su
altındaki çeltik tarlalarının metan üreten mikroorganizmalara! çoğalması için
uygun bir ortam oluşturması.
2--Geliştirilmiş çeltik
üretimi ve çeltik yoğunlaştırma sistemi (SRİ) sera gazı salimini azaltırken
çeltik üretimini artıran yaklaşımlardır.
3--Bu uygulamalar birkaç
farklı tekniği kapsıyor:
1--sezon ortasında suyu
tahliye ederek ıslak-kuru dönüşümü sağlamak,
2--daha az su seven çeltik
soylan yetiştirmek,
3--fideleri aralarında daha
fazla boşluk bırakarak tek tek dilemek,
4--toprağı sürmeden dikim
yapmak ve
5--toprağı beslemek için
kompost kullanmak.
4—Çözüm olarak bir dizi
yenilikçi teknik yoluyla hem küçük hem büyük ölçekli operasyonlar için düşük
metan salimli pirinç üretimine geçmek.
9—Tarım Arazilerinde
Dönüşümlü Ekim Yapılmaması:
1--Koruyucu tarım
tekniklerinin küresel ölçekte, dünya yüzeyinin yaklaşık %37’sini kaplayan tarım
arazilerinde uygulanmasının küresel ısınmayı yavaşlatma potansiyeli önemli bir
değer.
2—Çözüm olarak ,Tarım
arazilerinde dönüşümlü ekim yapılması, örtücü ekinler yetiştirilmesi ve
tarlaların daha az sürülmesi.
10—Küresel Karbon Emisyonu
Azaltan Uygulamalar ve 2050 de Azaltma oranları:
1—Bisikletle yapılan kent içi
yolculuk oranlarının %5.5 de %7.5 e çıkması………………………………..........………………….2.3-11.4 GtCO2
2-- Arabayla yapılan seyahatlerin %5’i yürüyerek yapılmaya
başlansa ……………………………………..................……………………..2,9-11,1 GtC02
3-- Elektrikli bisikletlerle katedilen yol 2014’teki 400
milyar kilometreden 2050’ye gelindiğinde 2 trilyon kilometreye ulaşsa …….............................................….1-7,1
GtC02
4-- Tüm malzemelerin geri dönüştürülmesi %65’i aşan orana
ulaşırsa…. ………………………………………………………...............……..3,7- 5,5 GtC02
5-- Küçük rüzgâr türbinleri dünya çapındaki elektrik
üretiminin %1’ini karşılamaya başlarsa …………………………….................................................………0,2 GtC02
6-- %22 olan gıda israfının en aza indirgenmesinden kaynaklanacak
tahmini fayda ……….............................................................................…….70,5-95,7 GtC02
7--Bitki ağırlıklı beslenmeye
geçilerek …………………66,1-87 GtC02
8—Verimli pişirme ocaklarının
kullanılması …………..15,8-24,5 GtC02
9-- kompost yapma oranlarına -tüm organik kentsel katı
atıkların yaklaşık %57’sine ulaşırsa…………………………………...............................…… …2,3- 3,9 GtC02
10-- küresel silvopastür-ağaçlandırma uygulamaları
toplamdaki mevcut 142 milyon hektarlık alandan 224 milyon hektarlık bir alana
genişlet…………………………. 31,2-65 GtC02
11—Çok yıllık besin kaynağı
ağaçların dikili olduğu alanların toplamı 62 milyon hektar daha artarsa .......................................................................................................20,2-47,2 GtC02
12-- Tüm dünyada 231 milyon hektarlık bir alanda birlikte
ekim uygulaması yapılması ………….......................................................................................…17,2- 37 GtC02
13-- Yenileyici tarım uygulamaları ile……………………23,2-32.4GtC02
14-- Toplam 171 milyon hektarlık terk edilmiş tarım arazisi
restore edilmesi ile…………….....................................................................………14,1-30,8 GtC02
15-- Kontrollü otlatmanın yaygın olarak benimsenmesi
hâlinde …………………............................……………………………………..16,6-27,9 GtC02
16—Metan salınımını azaltan geliştirilmiş
çeltik üretimi ve çeltik yoğunlaştırma sisteminin kullanılması
ile……………...........................................................………………14-26,1 GtC02
17--Koruyucu tarım
tekniklerinin küresel ölçekte, dünya yüzeyinin yaklaşık %37’sini kaplayan tarım
arazilerinde uygulanması ile…......................................................................17,4 GtC02
18-- Araç paylaşımının %10’dan %15’e yükselmesi ile…6,9-29,5
GtC02
19--Toplu taşıma kullanımı
%40’a yükselirse………......…6,6-26,5 GtC02
20-- iş amaçlı uçak seyahati yerine uzaktan toplantı
yapılırsa………2,0-17,2 GtC02
21--hibrit araçların pazar
payı %6’ya ulaşabilirse…....……4-15,7 GtC02
11-- Daha az karbondioksit salınımı için bireysel olarak
uygulanabilecek önlemleri Leeds Üniversitesi ve Viyana Üniversitesi
araştırmacıları, Environmental Research Letters dergisinde 7000 kadar araştırma
sonucunu bir araya getirerek açıkladılar. Araştırmacılar iklimi korumaya ve
iklim dönüşümünü yavaşlatmaya yarayacak 771 önlem buldular.
11.1--Ulaşım alanında,
1--araçsız yaşam tarzı,
2--elektrikli araçlara geçiş
ve
3--uzun mesafe uçuşlarının
azaltılması, en yüksek C02 tasarruf potansiyeline sahip önlemler listesinde en
üst sıralarda.
4--Analize göre kişi başına
ve yılda tahmini 1,7 ton C02 tasarruf ediliyor.
5--Vegan beslenme biçimiyle
de kişi başına yaklaşık olarak….1ton daha az C02 üretiliyor.
6--Ayrıca yiyeceklerin daha
verimli pişirilmesi ve soğutulması da C02 tasarrufunda az da olsa etkili
olabilir diyor araştırmacılar.
7--Yenilenebilir enerjilere
geçiş ile………………. 1,7 ton ve
8--binaların yalıtımı
sayesinde de………………… 0,9 ton C02 tasarruf edilebileceği söyleniyor.
11.2--Tüm önlemler bir arada
ele alındığında ise kişi başı yılda 9,2 ton daha az C02 üretilebilir diyor
uzmanlar. Karşılaştırma için:
Ortalama bir Kuzey Amerikalının
ekolojik ayak izi….. 13,4 ton,
bir Avrupalının…………………...................……………………….
7,5 ton ve
bir Afrikalınınki ise
yaklaşık olarak…………........…………. 1,7 tondur.