Enerji İçecekleri-2:
1--Enerji içecekleri diye
bilinen ürünler, son yıllarda ülkemizde ve özellikle genç insanlar arasında
sıkça kullanılıyor. Gençler, özellikle sınavlara hazırlanırken performans artırıcı
olarak, spor yaparken dayanıklılık ve kas gücünü artırmak amaçlı bu ürünleri
kullanıyor. Dahası bir çok genç insan, bu ürünleri alkolle birlikte
tüketiyorlar. Bu durum sadece ülkemizde değil, tüm dünyada böyle.
2--Bu ürünler, gazlı veya
gazsız olsun, içerdikleri yüksek miktarda şeker, çoğu kez miktarı belirsiz
kafein içeriği ile hiç masum değil. Bu ürünlerin içinde (markalar arasında
farklılıklar olmasına karşın) kafein ve şeker yanısıra taurin, karnitin,
kreatin, farklı tatlandırıcılar (sükraloz, mısır şurubu), bitkisel özler
(ginkgo biloba, açai, ginseng) ya da vitaminler (özellikle B12 vitamini) farklı
miktarlarda bulunabiliyor.
3--Satış rakamlarına
bakıldığında, 18-38 yaş arası grup, bu ürünleri kullanan esas grubu
oluşturuyor. Ancak 12-17 yaş arası gençlerin de üçte birinin bu enerji
içeceklerini tükettiğini unutmamak gerekiyor. Bu ürünleri tüketenlerin 65%’ini
erkekler oluşturuyor. Pazar, her geçen gün büyüyor, 2013 yılında tüm dünyada
enerji içeceklerinin pazarı 27.5 milyar dolara ulaşmış durumda. Yapılan
hesaplamalar 2021 yılında bu değerin 61 milyar dolara çıkacağını öngörüyor.
3.1--Avrupa Gıda Güvenliği
Birliği (European Food Safety Authority) (EFSA)’ya göre günlük 400 mg kafein
alımı güvenilir kabul ediliyor. Bu miktarın üzerinde kafein alındığında
sinirlilik, uykusuzluk, sık idrara çıkma, çarpıntı, ritim bozukluğu,
hazımsızlık, mide yanması, baş ağrısı gibi yakınmalar ortaya çıkabiliyor.
3.2--ABD’de, ilaçların
aksine, enerji içeceklerinde bulunan kafein içeriği yasal olarak belirtilmek
zorunda değil. Bu yüzden yaklaşık 16 farklı enerji içeceği markasında kafein
miktarının açıklanmaması çokça eleştiriliyor. Yapılan bir çalışma, enerji
içeceklerindeki kafein içeriğinin 6-242 mg arasında değişebildiğini' ve bu
miktarın 350 mg ‘a kadar yükselebildiğini gösterdi. Fikir edinmenizi
kolaylaştırmak için bir fincan kahvede yaklaşık 90 mg kafein bulunduğunu
3.3--Bir kutu enerji içeceği
yaklaşık olarak 7-14 çay kaşığı şeker içeriyor. Birçok markanın şekersiz
seçenekleri mevcut otsa da, bu ürünlerde şeker yerine tatlandırıcı
kullanıldığını unutmamak lazım.
3.3.1--İsveç ve Amerika’da
yapılan çatışmalarda, enerji içeceği tüketen çocuklarda diş çürüğü görülme
sıklığının arttığı ve bunun şekere bağlı olduğu gösterilmişti. Yüksek kafein
aliminin çocuklarda nörolojik bozukluklar, kalp, kemik ve kas gelişiminde
olumsuzluklara neden olabileceği ile ilişkili çalışmalar yayınlandı. Yüksek
kafeine bağlı felç,-yoğun anksiyete ve fobi gibi nöropsikiyatrik anormallikler
de görülebiliyor.
3.4--Amerikan Kalp Birliği
tarafından 2019 yılında yayımlanan bir çalışmada, enerji içeceklerini
tüketenlerde kalp fizyolojisinin olumsuz etkilendiği, aritmilerin ortaya
çıkabileceği ve kan basıncının artabileceği gösterildi. Yazıda özellikle
doğuştan kalp anomalisi bulunan, kalp hastalığı veya yüksek tansiyonu olan
hasta grupları, enerji içeceklerinin zararları açısından uyarıldı.
3.5--Alkol ile bu ürünlerin
birlikte tüketilmesinin en önemli sorunu enerji içeceklerinin uyarıcı
etkisinden dolayı, alkolün yatıştırıcı etkisinin maskelenmesi ve bu nedenle
farkında olmadan alkolün fazla tüketimi. Bu durum alkol ilişkili sağlık
sorunlarını ve trafik kazalarını arttırıyor.
4--Uzmanlar, enerji
içeceklerinin uzun dönem olumsuz etkilerinin henüz bilinmediği konusunda
tüketicileri uyarıyor. Henüz karaciğer, dolaşım sistemi üzerindeki etkileri ile
şeker hastalığı ve metabolik sendrom gibi sorunlara yol açıp açmadığı
bilinmiyor.
4.1--Yüksek şeker içeriğinden
dolayı özellikle çocuklarda, uzun dönemde şeker hastalığı ve aşırı şişmanlığa
yol açabileceği düşünülüyor
5--Bu nedenle son yıllarda
Avrupa’da özellikle genç popülasyonun enerji içeceği tüketimini azaltmak için
düzenlemeler yapılıyor. Norveç’te bir dönem enerji içeceklerinin satışı
yasaktı. Avusturalya ve Yeni Zelanda’da enerji içecekleri için maksimum kafein
miktarı 320 mg olarak belirlenmiş ve çok sıkı denetleniyor. 2018 yılında
İngiltere’de de 16 yaş altına bu ürünler satılamıyor. Türkiye’de de 2017
yılından beri enerji içeceklerinin 18 yaş altı kişilere satışı yasaklandı.
Kaynak:HBT-Mustafa Çetiner