Ömür-Canlıda Ömrü Telomer Kısalma Hızı mı Belirliyor-Matematik Model:

1--Hücre çekirdeğinde kromozomların uçlarında yer alan telomerlerin temel görevi genleri korumak. Ancak hücreler oluşan hasarları tamir etmek için bölündüklerinde, telomerler gittikçe kısalıyor. Yaşam boyunca gittikçe kısalan telomerler artık kendilerini yenileyemeyecek sınıra ulaştıklarında hücre de normal işleyişini kaybediyor

1.1--Flamingolar ortalama 40 yıl yaşıyor. İnsanlar 90 yıl, fareler 2 yıl, filler 60 yıl. Peki neden? Bir canlının yaşam süresi neye göre değişiyor? Kuşlar ve memelilerden oluşan 9 türü inceleyen İspanyol Ulusal Kanser Araştırmaları Merkezi (CNIO) araştırmacıları, bu türlerin yaşam süreleri ile, kromozomları ve genleri koruyan telomer yapılardaki kısalma hızı arasında doğrudan bağlantı olduğunu gösteren bulgular edindi.

1.2--Bu ilişki matematiksel bir eşitlik olarak ifade edilerek türün yaşam beklentisini yaklaşık olarak hesaplanabiliyor.

1.2.1--CNIO araştırmacılarının hesapladığı eğri, edinilen veri ile birebir örtüşüyor. Öyle ki yazarlara göre bu eşitlik kullanılarak yaşam süresi sadece telomer kısalma hızı ile tahmin edilebilir. Hesaplarda ortalama yaşam süresi (örneğin insanlarda 79 yıl) kullanılması, Fransız Jeanne Calment’in 122 yıl yaşaması ile kayda geçmiş maksimum yaşam süresinden çok daha doğru sonuç veriyor.

1.3--Çalışma, Madrid Hayvanat Bahçesi Akvaryumu ve Barcelona Üniversitesi tarafından ortak olarak gerçekleştirildi. Araştırmayı özetleyen makalede Telomer kısalma hızının, türlerin yaşam süresine dair güçlü bir gösterge olduğu belirtiliyor.

1.4--Fare, keçi, yunus, martı, geyik, akbaba, flamingo, fil ve insan telomerlerinin karşılaştırıldığı araştırmada, telomerleri daha hızlı kısalan türlerin yaşamlarının daha kısa olduğu gözlemlendi.

2--CNIO araştırmacıları telomerlerin uzunluğu değil, kısalma hızını karşılaştırmayı tercih ederek ilk defa türler arasında çok değişkenli bir karşılaştırma gerçekleştirmiş oldular: İnsan telomerleri yılda ortalama 70 baz çifti kaybederken farelerde bu sayı 7000 e varıyor.

3--Makalenin ilk ismi olan Kurt Whittemore, “Hala ikna olmayanlar mevcut. Onlara göre, örneğin, fareler iki yıl yaşıyor ancak çok uzun telomerlere sahip; buna karşın insanlar çok daha uzun yaşıyor fakat telomerleri daha kısa. Bizim gösterdiğimiz sonuçlara göre ise önemli olan telomler uzunluğu değil, kısalma oranı. Bu parametre, türe ait yaşam beklentisini yüksek bir kesinlikle oranı hesaplamaya yardımcı oluyor" diyor.

3.1--Araştırmaya göre telomer kısalma hızı, yaşam süresini vücut ağırlığı veya kalp ritmi gibi değerlerden daha kesin ölçüyor.

4--Makale yazarları bu ilişkiyi (aynı zamanda nüfus artışı, şehirlerin genişlemesi, türlerin yok olma hızı, vücut ağırlığı, yıllık gelir gibi hesaplarda da kullanılan güç kuralı eğrisi ile açıkladılar. CNIO Telomeraz grubu yöneticisi Maria Blasco, bu doğrudan ilişkinin türlere ait yaşam beklentisine dair somut bir kanıt oluşturduğunu belirtiyor.

5—Yorum:

1—Canlıda ömür için tez olarak:ömür genel hücre veriminin küpü ile orantılıdır diye bir tez savunulabilir.Genel hücre verimi ise telomer kısalma hızı ile doğru orantılı olabilir.Ömür=k1xn³  n=k2xvt   

n=genel hücre verimi(0…1)    k1,k2…sabit   vt=telomer kısalma hızı telomer kısalma hızı ise muhtemelen mitokondri verimi ile orantılı olabilir.