Uzay Tıbbı--ISS’de Astronotların Bağırsak Sağlığını Korumak:

1--Astronotların uzay görevleri öncesinde mikroplarla karşılaşıp hasta olmalarını önlemek için mümkün olduğunca az seyahat etmeleri ve az sayıda insan ile temasta bulunmalarına dikkat edilir.

1.1--Ayrıca, ISS’ye taşman malzemeler de mikroplardan arındırılarak istasyon ortamına bakteri taşınması mümkün olduğunca engellenir. ISS içerisinde bulunan yüksek etkili filtreler ortamın bakterilerden ve diğer mikroorganizmalardan arındırılmasına yardımcı olur.

1.2--Uçuştan üç hafta önce alınmaya başlanan önlemler astronotların bağırsak sistemindeki bakteri sayısında neredeyse %50’ye varan bir azalmaya neden olur.

1.3--İki hafta kadar uzayda kalan astronotlarda ise, bakteri sayısı daha da azalırken fırsatçı patojen (sağlıklı bireyleri hasta yapmayan ancak bağışıklık sistemi düştüğünde hastalığa yol açma olasılıkları bulunan mikroorganizmalar) olarak nitelendirilen Candida albicans gibi mikroorganizmaların sayısında artış olur. Aslında, kısa süreli uçuşlarda bile bağırsak, ağız ve burun mikro floralarının değiştiği görülür.

1.4--Yani, uzay uçuşları sırasında hatta hazırlık aşamalarında bile Bifidobacterium ve Lactobacülus gibi faydalı bakteriler azalırken, hastalığa yol açma ihtimali olan E. coli, Enterobacter ve Clostridium gibi bakterilerin sayısı artabilir.

1.5--Bu nedenle probiyotik takviyelerinin ISS’de çalışan astronotlar için faydalı olacağı düşünülür. Ancak, bazı nedenlerden dolayı probiyotik gıdalar ISS’de uzun süre muhafaza edilemez

2--ISS’de buzdolabı bulunmuyor, sadece deneylerde kullanılan biyolojik örnekleri saklamak için derin dondurucular mevcut. Oraya gönderilen meyve gibi taze tüketilmesi gereken gıdalar kısa bir süre içinde bitiriliyor.

2.1--Dolayısıyla, probiyotik ürünlerin oraya gönderilmesi ve oda sıcaklığında (23°C) saklanması bozulma riskinden dolayı sağlıklı değil. Bu nedenle, probiyotik içecek üreten ticari bir firma, uzun uzay görevlerinde probiyotik kullanımının bağırsak ve bağışıklık sistemi sağlığına etkisini, probiyotiklerin istasyon koşullarında saklanıp saklanamayacağını (uzaydaki raf ömrünü) ve bu probiyotik bakterilerin ağırlıksız ortamdan etkilenip etkilenmediğini araştırmak için japon Uzay Araştırma Ajansı (JAXA) ve ISS çalışanlarıyla iş birliği içinde bir proje gerçekleştirdi.

2.2--Araştırma kapsülleri ise, Nisan 2016’da Space X/Dragon Kargo Uzay Aracı (CRS- 8) ile soğuk zincire bile ihtiyaç duyulmadan, İSS’ye gönderildi ve bir ay sonra hiçbir hasara uğramadan geri getirildi

2.3--Sonuçlar incelendiğinde, bakteri sayısının hem istasyonda kalan örneklerde hem de kontrol gruplarında %50 oranında düştüğü gözlemlendi. Yine de ekip kalan miktarın astronotların bağışıklık sistemini güçlendirmeye yetecek seviyede olduğunu belirtiyor.

2.4--Bununla birlikte, bakterilerin genetik profilinde ve şeker kullanım faaliyetlerinde ise hiçbir fark gözlenmemiş. İstasyondan geri gelen örneklerin radyasyon ölçüm sonuçlarına bakıldığında, kontrol grup¬larına göre 130 kat fazla radyasyona maruz kaldıkları tespit edilmesine rağmen, analiz sonuçları bakterilerin istasyona gidiş yolundaki ve istasyondaki koşullardan etkilenmediğini ortaya koyuyor

3--Bu kapsül paketleri şu an düzenli olarak ISS’ye gönderiliyor. Astronotların günlük alması gereken probiyotik miktarı bu analiz sonuçlanna göre belirlenmiş ve yeterli seviyede olduğu düşünülüyor. Astronotlar, dünyaya dönmeden dört hafta önce bu kapsüllerden günde beş tane almaya başlıyorlar (yaklaşık 40 milyar probiyotik bakteri).

3.1--Uzay görevine gitmeden önce, görev sırasında ve dönüş sonrasında tükürük, dışkı ve kan örnekleri alınıp testler yapılarak bağışıklık sistemindeki değişiklikler ve bağırsak mikro florasının sağlığı kontrol ediliyor.

4--ISS’de yapılan bu çalışmalardan çıkan sonuçlar aslında sadece uzay ile sınırlı değil, yeryüzünde ekstrem yani uç koşullarda (yüksek irtifa, derin denizler vb.) çalışan insanların bağışıklık sisteminin nasıl destekleneceği konusunda da bir bakış açısı sağlıyor.

Kaynak:HBT- Saei, A. A. ve Barzegari, A. “The microbiome: the forgotten organ of the astronaut’s body-probiotics beyond terrestrial limits”. Future Microbiology, 7(9), 1037-1046,2012.Sakai, T., Moteld, Y., Takahashi, T., Shida, K., Kiwaki, M., Shimakawa, Y. ve Ohshlma, H.“Probiotics into outer space: feasibility assessments of encapsulated freeze- dried probiotics during 1 month’s storage on the International Space Station”. Scierıtific Reports, 8(1), 10687,2018.

Crucian, B. E., Chouker, A., Simpson, R. ]., Mehta, S., Marshall, G., Smith, S. M. ve Frippiat, ]. P.“Immune system dysregulation during spaceflight: potential countermeasures for deep space exploratlon missions”. Frontiers in Immunology, 9,1437,2018.-https://www.nasa.gov/mission_pages /statlon/research /experiments/explorer/ Investigation.html?#id=2047 Erişim tarihi: Aralık 2019.