Endüstri Tesislerinde Gürültü Kontrolü ve Uygulamaları-2

 

1--Endüstride gürültü kontrolü ile; iş veriminde beden işçilerinde %35 ofis elemanlarında, %60 oranına yakın verim düşüklüğünün önüne geçilmesi, belki de en önemlisi, iş kazalarından korunum ve hatalı imalatın önüne geçilmesi genel amaçlar olarak sıralanabilir.

 

1--Etki yüzeylerinde söndürücü malzemeler (sandviç duvarlar veya esnek malzemeler gibi) kullanılmalıdır. Yüksek iç sönümleyici malzemeler olarak dökme demir, sandviç plakalar, plastikler kullanılabilir.

 

2--Akış kısıtlayan tasarımlı boru tesisatı kullanmaktan sakınılmalıdır. Daha büyük deve-boyunları seçilmeli veya değişen en kesitli sistem yerine değişmeyen en kesitli sistemler-sabit çaplı  boru-kanal tesisatı seçilmelidir. Gerekli açıklıklarda veya tasarımlanan akustik açıklıklarındaki alanlarda gürültü emicileri sağlanmalıdır.

 

3—Gürültüye maruz yerler gürültü emici malzeme ile doldurulmak suretiyle gürültü şiddeti sınırlandırılmalıdır.Sandaviç duvarların arasına yada alçıpan plakaları arasına 10 cm cam yünü doldurmak suretiyle iç duvarlarda iyi bir ses yalıtımı sağlanabilir.

 

4--Gereksiz bütün açıklıklar ve dilatasyon (genleşme) aralıkları kapatılmalıdır.

 

5--Gürültü Yayılmasının Azaltılması Bu amaçla aşağıdaki işlemler tavsiye edilir:

 

5.1--Alanının yaklaşık olarak %30'u delinmek suretiyle açılmış plaka (perfore saç) kullanmalıdır.

 

5.2--Yüksek iç sönümleyici malzemeler (dökme demir, sandviç plakalar, plastikler) kullanılmalıdır.

 

5.3--Havayla taşınan ses yalıtımında , yüksek kütleli plaka kullanımı veya çift duvar kullanımı sağlanmalıdır.

 

6-- Yüksek frekanslarda ,mevcut Açıklıklar, muhafazaların etkisini azaltır. Bu sebeple açık boşluklar en aza indirilmelidir.

 

7-- Eşit yüksek gürültü kaynağı beraber yerleştirildiğinde toplam gürültü seviyesi 3 dB kadar yükselir. Bununla birlikte iki gürültü kaynağı birbirinden uzak yerleştirildiğinde bu kaynakların her birinin çevirme alanı kadar etkilenir.

 

8-- Üretim işlemlerinin izin verdiği yerlerde yüksek gürültülü makineler daha sessiz olanlardan ayrılmalıdır. Böylece yüksek gürültü kaynaklarını ayrı odalara yerleştirmek suretiyle veya etkili şekilde kapatılmış kapıları olan  mahaller söz konusu olabilmelidir.

 

9--Çok sayıda yüksek gürültülü makinalar ayrı bir odada toplanmalıdır.Bu durumda oluşacak gürültü şiddeti genellikle birkaç desibel daha yükselir. Ancak bu yükselme oda yüzeylerinde yapılacak uygun işlemlerle en aza indirilebilir.

 

10-- Gürültü engelleri ve ekranlar genellikle, çelik cam ve plastik levhalardan oluşur.Ses kaynağına bakan yüzeyleri ses emici kaplamalar ile kapatılmalıdır.

 

11--Ses Yalıtımında ,yalıtım yöntemine göre ses basınç seviye azalmaları aşağıda verilmiştir:

 

a)--Ses yalıtım malzemesiyle örtülmesi ses yalıtımı yaklaşık olarak 3 db -10 dB.

 

2--Ses emici kaplamalı tek kabuk muhafazalar ile ses yalıtımı yapmak yaklaşık olarak 10 dB - 25 dB

 

3--Ses emici kaplamalı çift kabuk muhafazalar ile ses yalıtımı yapmak 25 dB'den fazla ses yalıtımı sağlar.

 

12--Ses Yalıtımında yüzey de yalıtım işlemleri özellikle akustik özellikli sert yüzeyleri olan odalarda etkilidir.

 

13-- Ses Yalıtımında Yüzey de yalıtım işlemi bir çalışma alanının tasarım safhasında uygulanabilecek bir tedbir olarak düşünülmelidir. Bu safhada ses emici özellikli ve gerektiği yerde ısı yalıtımı olan duvar ve tavan yapılarını seçme imkânı mevcuttur.

 

14--Titreşim yalıtımı-makinanın uygun titreşim yalıtıcıları üzerine montajı için makinanın montajı, yapıdan ayrılmış ağır, rezonans yapmayan temel kütle üzerine yapılmalıdır.Bu ise makine altına 25-30 cm kalınlığında temel bloku-betonarme kaide yapmak ile mümkündür.

 

15--Titreşim yayan yapılarının söndürülmesi yapıyla taşınan sesin ısıya dönüşmesi sağlanmalıdır.Bu isa makinenin temel blokuna yay+amortisör gibi darbe sönümleyici elemanlarla sabitlenmesi ile sağlanabilir.

 

16--Boru tesisatında esnek ekleme parçaları –kompansatörler kullanılmalı veya işletme bakımından uygulanabilir değilse , boru üzeri minimum boru çapı kalınlığında kauçuk hazır boru kılıfları ile kaplama yapılmalıdır.

 

17--Uygun bağlantı elemanlarının kullanımı (yaylı amortisörler, hidrolik sıkıştırıcılar), yapıyla

taşınan sesin, boruları destekleyen tertibatlara iletilmesine mani olur.

 

18-- Yüksek gürültü seviyelerine maruz kalmış kişiler ses yalıtımlı kabinlerde korunabilir. Ses basınç seviyelerinin tipik olarak azalması 15 dB ila 30 dB arasındadır. Bununla birlikte yeterli şekilde havalandırılmalıdır. Birçok durumda (mesela yüksek sıcaklığa maruz kalan yerlerde) havalandırma sistemi tesisi gerekli olabilir.

 

19-- iş mahallinde gürültü toplanması çok yüksekse, personel işitme koruyucusu takmalıdır.Özel durumlarda en uygun işitme koruyucusunu seçerken rahatlık, hijyen ve güvenlik ses zayıflatma kapasitesiyle beraber düşünülmelidir.

 

20--Makina yerleşimlerinde prosesin el verdiği ölçüde, aynı gürültü seviyesindeki makina ve ekipmanı bir bölümde toplama yoluna gidilmelidir.

 

21--Tasarımda ;, mesela bir laboratuar veya bir dinlenme odasının bitişiğindeki odada Güçlü gürültü kaynakları yer almamalıdır.

 

22--Susturucular: İçten yanmalı motorlar vs için özel frekans aralıklarında için Yansıtıcı tip Reaktif tip ve rezonans yapıcı susturucular kullanılırken , Daha çok pervaneler, üfleyiciler, basınçlandırıcılar ve klima sistemlerinde ise boğmalı susturucular, emici kaplamalara dayanır tip susturucular kullanılır.

 

23--Klima Santralleri ve Fanlar İçin yalnızca azami 1 metre uzunluğunda ses emici öngörülmesi tavsiye edilebilir.Bir kısa ses emicinin ekleme emilimi yeterli gelmezse, cihazın arkasına hava kanalında ikinci bir ses emici takılabilir.

 

KAYNAKÇA:Tesisat Mühendisliği Dergisi Sayı: 91, s. 69-73, 2006- Korhan IŞIKEL