Enerji Verimliliği İçin
Politika ve Uygulama Önerileri:
1-- Elektrik Sektöründe
Enerji Tasarrufu İle İlgili Öneriler
1--Santral verimi, çeşitli
teknolojik yenilikler ve teknik önlemlerle arttırılabilmektedir
1.1--Santrallarda,
otomasyonun geliştirilmesi, termik santrallara yeterli miktar ve dizayn kalitesinde
yakıtın sürekli olarak sağlanması, koruyucu bakım sistemlerinin oluşturulması
sonucu arızaların azaltılması, arıza müdahale ve periyodik bakım sürelerinin
kısaltılması, yedek parça stok kontrolü sistemlerinin kurulması ve kalifiye
eleman temini ve çalıştırılması üretim veriminin arttırılmasını sağlayacaktır
2--Yenilenebilir Enerji
Kaynaklarının özellikle ve öncelikle karasal arazi-kıyı rüzgar türbinleri—nehir
tipi yüzer hidroelelektrik santraller-biyoyakıt uygulamaları-çatı tipi panelli
elektrik üretimi ve ges kurulumu-çatı tipi sıcak su üretimi ve elektrik üretimi
yapılması bütün ve özellikle izole bölgelerde kullanılması,
3--Sanayi sektöründeki
otoprodüktörlerin kendi ısı ihtiyacını karşılarken elektriğini üretmesi fazla
elektriği sisteme satması iletim ve dağıtım kayıplarının azaltılmasında etkili
olacaktır
4--Bölge ısıtmasının
yaygınlaştırılması, ısı üretimi ile birlikte elektrik üretimi veya elektrik
üretiminden elde edilen ısının bölge ısıtmasında-sera ısıtmasında-balıkçılıkta
vs kullanılması teşvik edilerek nihai enerji verimi yükseltilmelidirü Bu
şekildeki üretimler, sistem dengeleri göz önünde tutularak desteklenmelidir
5--OG Dağıtım trafolarında
puant gücün, ihtiyacın çok üzerinde bir kurulu güce sahip olması durumunda,
ihtiyaç fazlası kurulu güçten oluşan gereksiz bir teknik kayıp söz konusudurü
İşletme ve Bakımı TEDAŞ’a ait OG/AG Transformatörlerin Puant güce göre kapasite
kullanım oranı % 65’lere çıkarılmalıdır.Bunun için ciddi bir mühendislik
çalışması yapılarak düşük kapasite ile çalışan ancak kurulu güçleri yüksek olan
transformatörler uygun güçlü transformatörler ile değiştirilmelidir.Aynı durum
özel sektöre ait trafolarda da söz konusu olup özel sektör bu anlamda
bilgilendirilmelidir.
6--Dağıtım sistemimizde oranı
düşükte olsa, 33 kV ile 0,4 kV arasındaki gerilimler iptal edilmelidir.Ülke
genelinde orta gerilimde tek bir gerilim benimsenmesi halinde diğer hatlar ın
33 kV’lık hatlara dönüştürülmesi gerekmektedir.Bilindiği üzere gerilim
seviyeleri yükseldikçe hat kayıpları da azalmaktadır
7--Köy ve beldelerdeki AG
şebekeleri şehir şebekelerine göre daha uzun olmasına rağmen havai hat
iletkenlerden en düşük kesitli Rose iletken, yoğun olarak kullanılmaktadır.AG
şebekelerinde hattın uzun, iletken kesitinin ince olması önemli hat kayıplarına
neden olmaktadır
7--Ülkemiz çok geniş bir
araziye sahip olup enerji tüketim yoğunluğu düşüktür. Bu nedenle orta ve alçak
gerilim hatlarının uzunluğu taşınan enerji başına çok yüksek olmakta, bu da
enerji kayıplarının yüksek oluşmasına neden olmaktadır.Bu nedenle, şebekelerin
plan ve proje aşamasında bir dağıtım trafosuna bağlı çok sayıda direğe sahip
uzun hatların ilk yatırım sırasında ucuz olduğu ilkesinden vazgeçilerek yerine
en yakın trafodan beslenen kısa hatlar tercih edilmelidir
8--Sistemde kullanımda olan
tüm sayaçlar ve ölçü elemanları usulüne uygun şekilde kontrol ve bakımdan
geçirilmelidir
9--Piyasada satılan
elektrikli ev aletleri üzerinde, enerji verimliliğini gösteren bir etiket
bulunmaktadır.Halkın alım sırasında tercih yapmasını sağlamak üzere
bilinçlendirme çalışmaları yapılmalı, hatta 20 yaş üzeri otolara yapıldığı gibi
kampanya şeklinde bir vergi indirimi ile bu verimsiz cihazların stoktan
çekilmesi sağlanmalıdır Bu şekilde tasarruf hedefi belirlenerek ülkemiz
sanayicisinin de desteği ile bu hedefle bağıntılı olarak enerji tüketiminin
azaltılması sağlanmalıdır. Verimli aydınlatma ile ilgili geniş kapsamlı
demonstrasyon projeleri yürütülmelidir, gerekirse devlet teşvik vermelidir
2--Sanayi Sektöründe
Enerji Tasarrufu ile İlgili Öneriler
1--Enerji Verimliliği kanunu
ile getirilen “proje destekleri” ve “gönüllü anlaşmalar”maddesinin yaratacağı
olumlu ortamdan maksimum düzeyde faydalanılmalı ve sanayi ile verimliliği
artırıcı, enerji yoğunluğunu ve emisyonları düşürücü ortak çalışmalar yapılmalıdır.
Teşvik edilecek teknoloji ve ekipman listeleri baştan belirlenmeli ve iki yılda
bir yenilenmelidir.
1.2.1--Gönüllü anlaşmalar
kapsamına, verimli taşıt, verimli cihaz üretimini desteklemek üzere, ilgili
sanayi kuruluşları da alınmalıdır.Enerji yoğun sektörlerle veya çok büyük
tesislerle pazarlıklar yaparak enerji verimliği arttırma hedefleri
belirlenmeli, bu tesislere teşvik öncelik ve kolaylıklar, sağladıkları başarı
ilaveli orantılı şekilde verilmelidir, bu konuda Enerji Verimliliği Kanunu ile
getirilen teşviklerin kullanılması, belirli hedefler ve dönemlere göre ve fayda
maliyet analizleri sonuçlarına göre yönetilmelidir.
2--Tüm sanayi tesislerinde;
EV Kanunu gereğince, 1000 TEP enerji tüketimi olan sanayi kuruluşlarında tasarruf
imkan ve odaklarının tespiti, enerji tüketimi hedeflerinin tespiti ve
izlenmesi, mevcut durumdaki enerji tüketimi ve hedef miktarlara yaklaşım için
plan ve programlar yapılarak, "Enerji Yönetim" sisteminin kurulması
öngörülmüştür.Bu tesisleri izlemek için yeni teknolojilerden de yararlanarak
etkin bir izleme sistemi geliştirilmelidir
3--Sanayide birinci öncelik
üretime olduğu için enerji tüketim miktarına gereken önem ve dikkat
verilmemektedir Zaman zaman aşırı enerji tüketimleri olmaktadırü Enerji
tüketimi konusunda merkezi bir izleme ve denetleme mekanizmasının oluşturulması
yapılan çalışmaların etkinliğinin arttırılması açısından gereklidirü Bu amaçla
TÜ İK’in gerekli verilerin toplanması ve değerlendirilmesi çalışmalarında
yetkinleştirilmesi ve hızlı ve güvenilir hizmet vermesi sağlanmalıdır
4--Fabrikalarda en büyük
eksiklikler; gerekli ölçüm, kontrol cihazları ile otomatik kontrol
sistemlerinin ve bilgisayar destekli koruyucu bakım, bakım-onarım sistemlerinin
olmamasıdır Bu nedenlerle enerji tüketimleri sağlıklı bir şekilde
izlenememekte, arıza ve duruşlara bağlı üretim kayıpları oluşmaktadır Tüm
tesis yatırımlarında bu konuya özellikle önem verilmeli, gerekirse sanayicimize
tavsiye niteliğinde bir tebliğ yayınlanmalıdır
5--Enerjiyi kullanan
personelin ve üst yönetimin enerji tasarrufu konusunda bilinçlendirilmesi en
önemli konuların başında gelmektedirü Bu konuda çeşitli yayın, promosyon
kampanyaları, seminer ve eğitim programları ile personelin bilgilendirilerek
tesiste uygulanan enerji tasarrufu çalışmalarına katılımları sağlanmalıdırü Bu
konuda enerji yöneticilerine büyük görevler düşmektedir
6--Enerji verimli üretim
teknolojilerinin tespiti için sektör uzmanlarından gruplar oluşturulmalıdır.Bu
gruplar Türkiye’deki sanayi kuruluşlarının yakın ve orta vadede enerji
verimliliği ve çevresel etkiler açısından tercih etmeleri gereken teknolojileri
tespit edilmeli tesis kuracak veya yenileyecek yatırımcıya bu konuda ücretsiz danışmanlık
sağlayacak bir merkez oluşturulmalıdır
6ü1--TÜBİTAK tarafından
Ar-Ge’ye yönelik olarak başlatılmış olan çalışmaların bu yönde de
detaylandırılması sağlanmalıdır.Bu çalışma devlet ve sanayici tarafından
sağlanacak ortak desteklerle yürütülmelidir.Seçilen teknolojiler de teşvik
edilmelidir.
3--Bina Sektöründe Enerji
Tasarrufu ile İlgili Öneriler
1--Mevcut bina sahipleri ve
kullanıcılarında, enerji tüketimleri hakkında bilgi edinme ve enerji
verimliliği konusunda farkındalık yaratma amacıyla seminerler düzenlenmeli,
faturalarda ilave bilgiler ve bağlı bulundukları belediyelerin web sayfalarında
yer alacak hanelere ait tüketim eğrileri, göstergeler vasıtasıyla kıyaslama
olanağı sağlayacak bilgilerin verilmesine yönelik çalışmalar yapılmalıdır
1.1--Bu amaca yönelik olarak
gelişmiş ülkelerde uygulanmakta olan ve ülkemizde de özellikle büyükşehir
belediyelerinin kullanmaya başladığı coğrafik bilgilendirme sistemi (GIS)
vasıtasıyla hane veya bina bazında doğalgaz ve elektrik tüketimlerinin
izlenmesi ve kWh/m2 gibi göstergelerin elde edilerek, mahalle ve yerleşim
yerleri ölçeğinde renkli enerji performans haritalarının oluşturulması
mümkündür Bu haritalar, bina rehabilitasyon alanlarının seçilminde öncelikli
yerlerin belirlenmesi ve hane sahiplerinin teşvik edilmesi açısından somut
veriler olmaktadır
2--Mevcut binaların
rehabilitasyonu (çatı izolasyonu, çift cam uygulaması) için sade vatandaşın yararlanabileceği finansman destekleri sağlanmalı ve enerji hizmet sektörünün
(doğal gaz ve elektrik satış firmaları) katkıları ile yaratılan fonlardan
tahsisat ayrılmalıdır
3--Büyük konut sitelerinde ve
ticari tesislerde (alışveriş merkezi, hastane, otel vüsü) kojenerasyon teşvik
edilmelidir
4--Ulaştırma Sektöründe
Enerji Tasarrufu ile İlgili Öneriler
1--Ülke şartları göz önüne
alınarak yolculuk alışkanlıklarının değiştirilmesine yönelik programlar
hazırlanmalı, özellikle bisiklet kullanımının şehir içi ve turizm alanlarında
artırılması için gerekli alt yapı hazırlanmalıdır
2--Toplu taşımacılığın
(özellikle de tramvay ve metronun) yaygınlaştırılması ve gelişmiş tam adaptif trafik
sinyalizasyon sistemlerinin kurulması gibi çalışmalar için belediyeler ve
ilgili birimlerin elemanlarına yönelik eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları
yürütülmelidir
3--Otobüs ve kamyon
işletmeciliğinin büyük şirketler halinde yürütülmesi yük ve yolcu
taşımacılığının veriminin arttırılması ve işletmelerde enerji yönetim sistemi
kurulması sağlanmalıdır Şehir içindeki belediye taşıt filolarında da taşıt
başına katedilen yol uzunluğuna göre yakıt tüketimi izlenmeli, düşürülmesi için
önlem alınmalıdır
4--Denizyolu ve demiryolu
modlar ındaki atıl kapasitelerin değerlendirilmesi için işletme iyileştirmeleri
yapılmalıdırü AB’de uygulanmakta olan “hızlı deniz yolları” (sea motorways)
yönteminin en kısa zamanda ülkemizde de uygulanması için gereken önlemler
alınmaya başlanmalıdırü Bu kapsamda; “Orta ve Doğu Avrupa ile olan taşıma
hattının Tuna-Sakarya ve Tuna-Marmara Limanları hatlarına alınması”, “Güney
Avrupa ile olan taşıma hattının Brascia-Aliağa hattına alınması” ve “Kuzeyden
bağlantının ise, olanaklar çerçevesinde, Ukranya iç su yolu şebekesi ile
sağlanması” için çalışmalara başlanmalıdır
5--Denizyolu ulaşımında,
başta yaş sebze ve meyve taşımacılığının çok olduğu Antalya, Muğla ve İzmir
gibi iller ile Doğu Karadeniz limanlarının İstanbul bağlantılarına Ro-Ro
seferlerini özendirici çalışmalar başlatılmalıdır İskenderun, Antalya ve İzmir
deniz bağlantısının etkin kullanılmasını sağlayıcı tedbirler alınmalıdır
6--Yeteri kadar koruması
olmayan çok sayıda liman ve/veya barınak yerine, gerekli yerlere ulaşım tekniği
yönünden yeterliliği olan limanlar yapılarak “hızlı deniz yolları” için
elverişli ortam yaratılmalıdır. Denizlerimize uygun tekne tipleri
geliştirilmelidir.
7--Nehirler ile baraj gölleri
ve doğal göller en kısa zamanda etkin ulaşım amacıyla kullanılmaya
başlanmalıdır
8--Ağırlık bisiklet-metro-demiryollarına-deniz
taşımacılığı-yenilenebilir enerjili araçlara verilmelidir.Yeni bir demiryolu
ağı saptanmalı ve hatlar yüksek standartlı olarak yapılmalıdır
9--TCDD’nin araç parkı bakımından
çok fakir olduğu, aktif park içinde toplam kapasitenin sadece % 69 oranında
faal olarak kullanıldığı görülmektedirü Demiryollarının mevcut durumunun bile
etkinliğinin arttırılması gereklidirü Bu amaçla gerekli yeni yatırım ve
iyileştirme çalışmalarına ağırlık verilmelidir
10--Ulaşım sektöründe yüksek
yakıt tüketimine sahip taşıtlar ile eski araçların kullan ımdan çekilmesi hızla
planlanmalıdırü Ömrünü tamamlamış araçların dolaşımdan kaldırılması ve araç
parkının yenilenmesi için gerekli önlemler alınmalıdırü Buna da kamu
sektörlerindeki ve çoğu verimsiz olan 50ü000 den fazla binek taşıtlarından
başlanmalıdırü Kamu sektörünün çok özel amaçlar dışında binek aracı olarak 1200
cc motor hacminden büyük araç satın alması yasaklanmalı, mevcut parkta olan araçlar
da bir plan dahilinde değiştirilmelidir
11--Akaryakıt kaçakçılığının
önlenmesi ve akaryakıt piyasasının kontrolü sağlanmalıdırü EN 14274 ve EN 14279
no’lu standartlara göre gerçekleştirilen Akaryakıt Kalite Denetlemelerinin
(Fuel Quality Monitoring System) ülkemizde de tam anlamıyla uygulanması
sağlanmalıdır
12--Petrole olan bağımlılığın
da azaltılması amacıyla standartlara uygun alternatif yakıt kullanımı teşvik
edilmelidirü Bu kapsamda; Biyodizelin petrol ürünü gibi vergilendirilmemesi,
oto-biyodizele yüksek ÖTV getirilmemesi sağlanmalıdırü Biyodizel, Petrol Kanunu
yerine yenilenebilir enerji düzenlemeleri içinde değerlendirilmelidirü Tarım
politikalarından başlayarak biyodizel üretimi çeşitli yasalarla düzenlenmeli,
özendirilmeli ve teşvik edilmelidir
13--LPG ile çalışan araçların
yaygınlaşması amacıyla LPG için konulan ve perakende fiyatın önemli bir
bölümünü oluşturan ÖTV indirilmelidir
14--Şehir içi toplu taşıma
filoları ile sanayi ve kargo filolarında sıkıştırılmış doğalgaz (CNG) Ve Elektrikli
araçlar ve alternatif yakıtların
kullanımı teşvik edilmelidir
15--Özel hava yolu
şirketlerinin devreye girmesiyle birlikte havayolu sektörü son yıllarda büyük
atılım yaparak % 30’luk bir büyüme kaydetmiştirü Böyle bir trendin sürmesiyle,
özellikle otomobiller ile sağlanmakta olan bir kısım yolcu taşımacılığının
daha, enerji verimliliği daha yüksek olan havayoluna kaymasının göreceli olarak
yararlı olacağı öngörülmektedirü Ana akslar boyunca uzun parkurlardaki otomobil
ve otobüs seyahatleri hava taşımasına dönüştürülmelidir
5—Uygulama Önerileri:
1—Normal Ampullerin Kompakt Fluresan ampul ile
değiştirilmesi halinde yapılacak tasarruf:
1.1--Türkiyede 17 milyon 660 bin olan konut sayısı üzerinden, her bir konutta 8 ampulün 4 saatlik kullanınını dikkate alarak, 75 voltluk akkor lamba ile buna eşdeğer olan 15 voltluk kompakt flüoresan lamba kullanımı karşılaştırıldı.
1.2--Bu hesaplamaya güre, Türkiyede konutların aydınlatılmasında tasarruflu lambaların seçilmesinde yıllık 12 milyar 376 milyon kwh tasarruf yapılabileceğini ortaya koydu.Bu rakam, 2006 yılında konutlarda elektrik tüketiminin 33 milyar 238 milyon kwh olduğu dikkate alındığında %37 lik bir tasarruf imkanı olduğunu güstermektedir.Bu tasarrufun 2006 yılı itibarıyla parasal karşılığı ise 1 milyar 662 milyon YTL olmaktadır.
2—Binalara Yapılacak Isı
Yalıtımı ve Mekanik Tesisat Isı Yalıtımı İle Sağlanacak Tasarruf:
2.1--Isı Su Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği (İZODER) Yünetim Kurulu Başkan Yardımcısı Sedat Arıman ise binaların yalıtımı konusunda ; Türkiyede 8 milyon bina,16 milyon konutta yalıtım yok.Binaların dış cephesi-camları ve Isıtma amacıyla kullanılan kalorifer tesisatı ve su tesisatında yapılacak yalıtımla enerjiden % 63 tasarruf sağlanabilir.Bu binalarda yalıtım yapmak suretiyle yıllık 7 milyar dolarlIk enerji tasarrufu yapılacağı hesaplanmaktadır.Binalarda yapılan Isı yalıtımı suretiyle ekonomideki cari açık birkaç yıl içinde kapanabilir.
2.2—Enerji Etkin Bina
Uygulaması:
Enerji etkin uygulama
olarak , low-e” kaplamalı çift cam, mantolamayla yalıtım, giydirme
cephe, suyun güneş enerjisiyle ısıtılması,eski Ortadoğu yapılarındaki etkin
havalandırma bacaları gösterilebilir.
2.2.1--Bu şekilde,
enerjinin verimli kullanıldığı, 275 m2 toplam alanlı iki katlı bir örnek bina
EİE (Elektrik İşleri Etüt) İdaresi tarafından hazırlanmıştır.
2.2.2--Binanın duvarları,
tavanı ve zemini değişik kalınlıkla özelliklerdeki polistren köpük ve cam
yünüyle mantolanmıştır.
2.2.3--Diğer enerji etkin uygulamalar binanın yıllık toplam enerji ihtiyacını 97.500 kWh’dan 25.000 kWh’a düşürmüştür.
Söz konusu enerji tasarrufu
şöyle kuruşlandırılabilir:
a)--Enerji fiyatı hesabıyla
kazanım: 1 kWh’in yaklaşık 0,22 TL olduğu varsayılarak bir yılda enerjiye ödenecek
fatura tutarının 16.000 TL azalacağı görülmektedir. Bu da kullanıcıların
işletme giderinden elde ettiği kazançtır.
b)--Azalan hammadde, TEP
(ton eşdeğer petrol) maliyetinden kazanım: 1 TEP ile 11.628 kWh enerji
üretilebilmektedir. Enerji tüketiminden bir yılda sağlanan 72.500 kWh’lik
tasarrufun TEP eşdeğeri 6,23 TEP’dür.
b1)--Bir varil petrol
0,15898 TEP olup, varil fiyatı 100 ABD doları alınırsa 1 TEP’ün fiyatı 629 ABD
doları olur. Buradaki yıllık kazanç yaklaşık 4.000 ABD doları
kadardır.Dolayısıyla petrol ithalatındaki tasarruf da kayda değerdir.
2.2.4--Bir kWh üretimde 0,48 kg CO2 açığa çıkarsa enerji verimli bu bina, yılda yaklaşık 35 ton CO2 daha az salımlayacaktır.Buradaki enerji tasarrufu %74 olup EİE İdaresi bu sonuca ideale çok yakın koşullarda ulaşmıştır.
2.2.5--Standart bir enerji
etkin binada bu değer %50 olsa yukarıdaki değerler kullanılarak yılda tasarruf edilen
enerji, m2 başına elektrik faturasını 39 TL, ithalatı 0,0151 TEP veya 9,8 ABD
doları ve CO2’i de 84 kg/m2/yıl kadar azaltacaktır.
2.3—Yeşil Bina Uygulaması:
Yeşil binaların maliyeti,
standart yapılara göre %5-10 daha fazladır. Ancak enerjiyle su tüketimindeki azalışa
bağlı olmak üzere işletme giderlerindeki tasarrufla kısa sürede amortismanın
sağlandığı
kaydedilmektedir.
2.4--Şantiye Yönetiminde
Enerji Verimliliği:
1--Şantiyelerde iş
yönetiminin her aşamasında enerji verimliliğinin hesaba katılması inşaat
mühendisliğinin “mesleki etik” kavramıyla örtüşmektedir.
2--Üretimi, az enerjiyle
gerçekleştirebilmek için CPM (Critical Path Method), PERT (Project Evaluation &
Review Technique) ve diğer iş programlarına enerji verimliliği modülünü koyup
karar almak, şantiye enerjisinin tümünü/bir kısmını yerel YEK’larıyla üretmek,
suları imkân nispetinde cazibeyle akıtmak,
2.1--Malzemeleri geri
dönüşümlü ve enerji etkinlerden seçmek,
2.2--Su tüketimini en az
miktara indirmek, tuvaletlerde çift hazneli rezervuar kullanmak,
2.3—yağmur hasadıyla
kullanma veya yer altı suyunu beslemek,
2.4--arıtılmış gri suyu
tuvaletlerde, arazi sulamasında kullanmak,
yer altı sularını besleyip kaçak veya gölcükleri önlemek,
2.5--Sahayı ve toprağı
olabildiğince az bozmak, erozyonu önlemek ve besin değeri yüksek üst toprağı
arazide yeniden kullanmak sıralanabilir.
2.5—Soğutma Sistemlerinde
doğal soğutmalı(dış havalı sulu ekonomizer) sistemlerin kullanılması:
1--Doğal soğutma içeren su
soğutma cihazları Ankara şartlarında hava soğutmalı kondenserli sistemlere göre
yıllık işletme giderlerinde yaklaşık % 37 tasarruf, su soğutmalı kondenserli
cihazlara görede %25 tasarruflu işletme maliyetine sahiptir.
1.1--Doğal soğutma içeren
su soğutma cihazları İstanbul şartlarında hava soğutmalı kondenserli sistemlere
göre yıllık işletme giderlerinde yaklaşık % 30 tasarruf, su soğutmalı
kondenserli cihazlara görede %15 tasarruf sağlamaktadır
1.2--Doğal soğutma içeren
su soğutma cihazları İzmir şartlarında hava soğutmalı kondenserli sistemlere
göre yıllık işletme giderlerinde yaklaşık % 15 tasarruf sağlanmakta ve su
soğutmalı kondenserli cihazlara yaklaşık olarak başa baş bir işletme maliyetine
sahip olmaktadır.
2--Yapılan tasarruf ile
doğal soğutmalı bir yatırım takriben 1-2 yılda kendini amorti edebilmektedir.
Soğuk su dönüş set sıcaklığı otomatik kontrol v.b. sistemler ile 15°C’den
16°C’ye çıkartıldığında kış aylarında yapılan tasarruf %4 oranında
artırılabilmektedir
3—Demiryollarında
Elektrikli Lokomotif Kullanılması:
1—2008 yılı itibarıyla Demiryolları
ile
yolcu taşıma oranının………..%
2.1,
yük taşıma oranının ise……..%
5.1 düzeyinde bulunmakta.
1.1--Aynı miktarda taşımacılığın
demiryolu ile
otobüslere gör………………. 3
kat,
otomobillere göre…………… 12
kat daha az enerji tüketimi ile gerçekleştirilebilmekte.
1.2--DemiryollarInda lokomotiflerin
elektrik enerjisi kullanmaya başlaması ile birlikte verimlilik artmış olup 1975
yılında % 2.72 si elektrikli hat olan demiryollarında bu oranın 2006 yılında %
22 ye çıkmasıyla kilometre bazında enerji tüketiminde 7.54 kat azalma sağlanmıştır.
1.3--Dünya Bankasının bir
raporuna göre elektrikli lokomotif bakım maliyetinin, dizel lokomotiflere göre
5.2 kat daha az olup enerji maliyeti açısından da elektrikli işletmeciliğinin 3.2
kat, yakıt maliyeti de 3.8 kat daha az olmakta.
1.4—TCDD nin 2006 yılı istatistiklerinden yapılan hesaplamaya göre hatların elektrikli işletmeciliğe çevrilmesi durumunda 156 milyon YTL tasarruf yapılabilecek ve elektrikli işletmeciliği geçiş nedeniyle gerekli olan 678 milyon dolarlık maliyetin de sağlanacak tasarrufla 5 yılda kendi kendini karşılayabilmekte.
6—Enerjide Hidrolik
Kaynaklar Daha Ekonomik:
6.1--Hidrolik kaynaklardan elektrik üretiminin maliyeti kwh başına 3-4 sent, kömüre dayalı üretimin maliyeti yaklaşık 5 sent iken,Doğalgazda ise şirketlere göre farklılık göstermesine rağmen maliyet 8 sent civarındadır.
7—Tüketiciyi A Sınıfı Elektrikli
Ev Aletlerine Teşvik Etmek:
7.1--Tüketiciyi enerji verimliliği A sınıfı olan ürünlere yönlendirmek gerekli olup A sınıfı bir cihaz alındığında ortalama tüketimden % 45 daha az enerji tüketimi gerekleşmektedir.
7.2—Çamaşır makinelerinde Suyun
elektrikle ısıtılmasının ortadan kaldırılması elektrik tüketimini azaltır sıcak
su kombiden sağlanırsa tasarruf imkanı sağlanır.Ayrıca yıkama programında belli
süre ön ıslatma olması halinde kirler daha çabuk çıkacağı için enerji tasarrufu
sağlanabilir.
7.3—Elektrikli kurutucuda , Kurutucunun haftada 4 kez kullanıldığı varsayımıyla, elektriğin % 80'inden fazlasının kurutucuya giren havanın ısıtılması için kullanıldığı için enerji tasarrufu için havayı aynı iş için tekrar dolandırmaktır. (Resirkülasyon sistemi).Ayrıca gazlı kurutucularda piyasada olmalı.
8—Çimento Fabrikalarında
Atık Yakıt Kullanmak:
8.1--2006 yılı sanayi
enerji tüketimlerine göre
çimento sektörü……….. % 13.34
lik paya sahip olurken,
demir-çelik sektörü……. %
12.22 lik paya sahip,
petrokimya sektörü…….. %
9.58lik paya sahip
8.2--Avrupa çimento sektörünün yakıt ihtiyacının % 17 si atık yakıtlardan sağlanırken, Türkiyede bu oran % 1-2 ler düzeyinde kalıyor.Atık yakıt kullanımı hukuki ve idari düzenlemelerle % 25 e çıkarılabilir.
8.1—Çimento Üretiminde Bor
Kullanmak:
1--IPCC (Intergovernmental
Panel on Climate Change), çimento üretiminde 1 ton klinker için CO2 emisyon
limitini 0,5203 ton ve çelik üretimi içinse 1,5 ton kabul etmektedir. Dünyada
toplam CO2 emisyonunun %7’sinin sadece portland çimentosu üretimi sırasında
açığa çıktığı biliniyor.
2--Karbon içeriği az,
çimento klinker oranı düşük formüller, enerji etkin geri dönüştürülmüş ve
üretimlerinde de az sera gazı çıkan yerel ürünlerin kullanılmasıyla beraber
alınacak başka önlemlerle bu emisyon azaltılabilir.
3--Yeryüzünde bilinen bor
rezervinin %74’ünden fazlasına sahip olan ülkemizde aşağıda değinilen borla
ilgili araştırmalar yerel yapı malzemelerinin değerlendirilmesine iyi bir örnek
teşkil ediyor.
4--BOREN (Ulusal Bor
Araştırma Enstitüsü), DSİ (Devlet Su İşleri) ve TÇMB (Türkiye Çimento
Müstahsilleri Birliği) tarafından yapılan ortak bir çalışmayla BAB(borlu aktif
belit) çimentosu geliştirilmiştir.
5--BAB çimentosuyla CO2
salımında %25’e varan düşüş, kolay öğütülmesiyle de %10 enerji tasarrufu sağlandığı
belirlenmiştir.
6--Yüksek beton dayanıklılığı ve geçirimsizliğinin de kanal ve yol yapımı da dâhil inşaat sektörünün değişik alanlarında kullanımını çok elverişli kıldığı kaydedilmektedir.
7--Deriner barajında
kullanılan çimentoya ilişkin olarak DSİ ile BOREN değerlendirmesinde, toplam 3,5x106
m3 hacimde BAB çimentosuyla 140.000 tonluk tasarruf sağlandığı bildirilmiş
9—Demir-Çelik Üretiminde
verimliliği Daha da Artırmak:
9.1--Entegre tesislerde enerji
tüketiminin
% 65-75 i…………….kömür,
% 5-6 sı………………elektrik,
% 5 i………………… petrol, ve
% 10-15 i…………… doğalgaza
dayanıyor.
9.2--2001-2006 yıllarında entegre tesislerde enerji tüketimleri ortalama % 15 azaltılırken,
9.3--2000-2006 yılları arasında ark ocaklı tesislerin 1 ton ham çelik üretimi için kullandıkları enerji,
çelikhane için…………….% 35,
haddehane için……………% 40
oranınında düşürüldü.
9.4—Bu anlamda aşağıdaki
uygulamalar yapılabilir:
1--Kok fırınlarında kuru
kok söndürme sistemi kurulması,
2--Maliyeti düşürmek kömür
enjeksiyonundaki yakıt tüketimini azaltmak amacıyla yüksek fırına kömür enjeksiyonu
yerine, belli miktarda ve boyutta öğütülmüş, atık plastik enjeksiyonu
yapılması,
3--Haddehanelerde düşük
basınçlı soğutma suyu uygulamaları,
4--Kondenserlerde titanyum
boru uygulamaları,
5--Kuru kok söndürme sistemi
ısı geri kazanım sistemlerinde saf su kullanılması,
6--Güç üretim tesisinde
değişken basınç uygulamaları ve çok yüksek verimli türbin kanat sistemlerinin
kurulması,
7--Çok amaçlı gaz depolama
tankları kurulması
8--Kok fırın arabaları kapı
ve kasa temizleme mekanizmalarının modernizasyonu,
9--Hafif profil haddehanesi
modernizasyonu,
10--Kuru söndürme ilave toz
tutma sistemi,
11--Kontinü kütük döküm
makinası,
12--Elektrikli pota fırını,
13--Konverter curuf kesme
sistemi,
14--Yüksek fırınlarda
çansız tepe sistemi,
15--Kok kuru söndürme buharının tamamının geri kazanılması,
16--Yüksek fırınlar
prosesinin bilgisayarla kontrolü,
17--Konvertörde dökümden
döküme zamanın azaltılması,
18--Buhar yoğunlaştırma
ünitelerinin yaygınlaştırılması
19--BOF gazının etkin bir
biçimde değerlendirilmesi, yüksek fırın ve kok gazının etkin bir biçimde
artırılması ile buhar kazanlarında eşdeğer miktarda taş kömürü, dolayısıyla
enerji tasarrufu yapılabilecektir.
Kaynak:
1--Dünyada Ve Türkiye’de Enerji Verimliliği-Oda Raporu-Tmmob Makina Mühendisleri Odası-Nisan 2008--Enerji Verimliliği Konferansı--Entegre Demir-Çelik Tesislerinde Enerji Tasarrufu Potansiyeli-M. Emre ERTEM-Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş.
2--İnşaat Mühendisliğinde Enerji Verimliliği Dersi--Prof.
Dr. Semra Siber Uluatam ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü-Emekli Öğretim Üyesi