Depreme-Muhtemel Bir Depreme Karşı Öneriler:

1—Temel Bilgi:

1—İstanbul Belediyeleri 5.8 lik Silivri depremi sonrası yapılan şikayetleri kayıt altına alarak bunları bakanlığa bildirmekte.Bu binalar muhtemel deprem ağır hasar görebilecek binalar olabilir.Bakanlığın bunları beton dayanımını ölçtürüp binada kat fazlalığı durumuna göre risk sınıfına alması ve bunları tebligat bırakılarak tahliye ettirmesi sonrası ya güçlendirmeye sokması yada yıkması uygun olabilir.

1.1—Risk sınıfı olarak şöyle bir model önerilebilir.

1--Risk sınıfı1…kentsel dönüşüm+acil hemen yıkılmalı…..betonu C15 altı-kat fazlalığı 2 kat

2--Risk sınıfı 2..güçlendirme yapılabilir…betonu C18 üstü-kat fazlalığı yok

3--Risk sınıfı3…kentsel dönüşüm+yıkılmalı….betonu C18 altı-kat fazlası yok

1.2—Yeni deprem yönetmeliğinin(2003) ve yapı denetimlerin(2001) uygulamaya girmesi dikkate alınarak 2006 yılı öncesi bütün binalar ihaleye çıkılarak tek tek kontrol edilebilir.

1.2.1—Yapılan kontrol için-Pratik olarak beton sınıfını tayin etme:

Yapılan bir çalışmada 720W lık şarjlı bir matkap ile- 12 mm çaplı-12 cm uzunluğunda matkap ucunun normal bastırmasıyla cep telefonun kronometresiyle yapılan ölçmesinde bir betonu delme süresi ile beton sınıfı yaklaşık aynıdır.Yani betonun delinme süresi 35 sn ise C35 yada betonu delme süresi 18 sn ise C18 alınabilir.

3—Bitişik nizamda bina eski bina(1999 öncesi) bitişik bina yeni bina yada güçlendirilmiş-yeni bina ise binaların depremde birbirine çarpmasıyla eski bina yıkılacağı için bu tür yapılarda eski binalar hemen yıkılma yoluna gidilebilir.

4--Bu şekilde bina karot sonrası ve kat fazlalığı durumuna göre risk sınıfına sokulup güçlendirilebilir yada yıkılabilir.

5--Kentsel dönüşüm müteahhit veya TOKİ vasıtasıyla gerçekleştirilebilir.Esenler Belediyesi TOKİ ile kurduğu ortaklık ile riskli mahallerini TOKİ evlerine taşırken-boşalan riski binaları TOKİ ile üretip sahiplerine vermekte.Kentsel dönüşüme sokacağı binaları esnek bir politika çerçevesinde kişileri ikna ederek yürütmekte.

5.1—Kentsel dönüşüm müteahhit vasıtasıyla gerçekleştirilecekse bugünkü rayiç üzerinden müteahhide eskiden %50 si kalırken artan maliyetlere bağlı olarak binanın %60 kalmalıdır.

5.1.1—Bunu sağlamak için Esenler Belediyesinin yaptığı gibi 3NK üstü olan çatı katına üstü çatılı daire yapma izini verip 3 katın müteahhide-2 katın mal sahibine bırakılmasıyla bu iş ekonomik olarak çözülebilir.

5.2--Ayrıca bir defaya mahsus imar fazlalığı verilebilir.TAKS-KAKS hesapları çerçevede yeniden düzenlenebilir.

5.3—İlçe belediyeleri denetim mühendisleri ile saha taraması yaptırıp buna bağlı olarak öncelikle riskli bölgelerde kentsel dönüşüm alanları ilan edip projelerini hazırlatabilir.Bu iş için hak sahipleri ilçe belediyesi-TOKİ ortaklığı veya büyük müteahhitler yolu ile imalatın yapılmasını talep edebilir.

6—Kamu görevlileri toplumsal sistemi idare ettikleri için öncelikle kamu binaları deprem riski anlamında kontrolları hemen yıpılıp öncelikle güçlendirme yoluna gidilebilir.

2—Güçlendirme Yöntemleri:

1—Güçlendirmede basit ve etkili çözümler uygulanabilir.

2—Boş kiriş altlarına harman-dolu tuğla ile duvar örülüp bunların perde gibi davranması sağlanabilir.

3--Kolonlar birbirine çelik halatlara çapraz olarak bağlanarak depreme karşı emniyet arttırılabilir.ve bunların üstü duvar kağıdı ile kaplanabilir.

4—Binalar yeni bir ürün olan içten ve dıştan kevlar esaslı X-Flex duvar kağıdı ile kaplanarak binanın dağılması önlenebilir.

5—Kamu binalarına sismik izolasyon uygulanarak gelecek deprem dalgası en aza indirilebilir.

6—Binaların çevresini ağaçlandırarak binanın temeline gelen sular bu ağaçlar vasıyasyla emdirilerek bina temel altının depremde sıvılaşması riski en aza indirilebilir.

7—Şehirde riskli mahallerde ağaçlandırma yoğunluğu arttırılarak gelen deprem dalgasının ağaç kökleri vasıtasıyla azaltılması işe yarayan bir çözüm olabilir.

8—Güçlendirilen binaların cephesine 1.5-2 cm perlitli sıva atıp üzeri açık renk su bazlı boya ile boyanarak ısı yalıtımı yapılıp aynı zamanda bina ömrü uzatılabilir.

8.1—Depremde can ve mal kaybına depreme dayanıklı olmayan binalar ve alınmayan tedbirler neden olabilmekte.

9—Deprem kaotik diferansiyel denklem tarafından idare edildiği kabul edilirse 99 depreminin sismik verileri kaotik analizi yapılarak hangi sismik veride-deprem oluyorsa aynı kaotik analizler Kandilli Rasathanesince deprem olabilme öngörüsü yapılarak valiliğe bildirilebilir.Valilik kandillinin verilerini ve diğer kaynak verilerini(hayvanat bahçesinde hayvan davranışları-deprem tahmini yapan kişilerin verileri) dikkate alarak gereken tedbiri alabilir.

10—Ruhsat safhasında yüksek katlı(15 kat üzeri) binalara sismik izolasyonlu statik çözümlerin yönetmeliğe girmesi uygun olabilir.

10.1—Benzer şekilde ahşap malzeme kullanımı teşvik etmek için riskli mahallerde ahşap ve çelik kullanımı için yerel yönetimler teşvik(harçlardan belli oranda muafiyet) getirebilir.

10.2--Aynı muafiyet enerji ve su verimliği içinde belli oranda yapılabilir.

10.3—Bina çevresine dikilen ağaçlar bina zemin suyunu emip depreme karşı güvenliği artırdığı için Bursa Nilüfer Belediyesinin yaptığı gibi yerel ağaç türlerinin kullanıldığı peyzaj projeleri ruhsat safhasında istenebilir.

3—Depreme Karşı Pasif Önlemler:

1—Belediyeler bir ekip kurarak ilçedeki bütün dairelerde deprem salınımında eşyaların sabitlenmesini sağlayabilir.Bu imkan ile eşya devrilmesinin getirdiği riskler en aza indirilebilir.

4—Deprem Sonrası İçin:

1—Kamudaki sağlık personeli ve özelde eczacılar deprem sonrası psikolojik yardım-insan kaçakçılığı ve tıbbi yardım için şimdiden kayıt altına alınarak ekipleri-başkanı-tlf-irtibat noktaları belediylerce görevlendirmeler yapılıp-kayıt altına alınabilir.Aynı şekilde asker ve emniyet birimlerininde görev alanları belirlenebilir ve tebliğ edilebilir.

2—Depremde toplanma alanlarının yerleri için belediyelerce ev ev bilidirimi SMS ve sosyal medya yolu ile yapılabilir.

3—Depremde yol açma için çalışacak kamu ve özel araçlar ve ekipman şimdiden belirlenip görevlendirmeler yapılabilir.Acil ulaşım yollarında olabilen park etme sorununa karşı buraya  koncak mobeseler ile buraya kesinlikle park yapacaklara ceza yazılması suretiyle park yapmaya imkan verilmemesi sağlanabilir.

4—Depremde sağlıklı yiyeceğe ulaşım için gıda temini için kamu ve özel-lokanta-pastane vs görevlendirmeleri yapılabilir.

5—Deprem sonrası için şimdiden ilçe afet masasının başkanı ve üyelerinin bazıları askeri personel olması uygun olabilir.Deprem kriz masasının başkanı olarak görevlendirilen kişinin yüksek rütbeli bir subay olması daha uygun olabilir.ve bu şekilde görevlendirmeler yapılabilir.

6—Toplanma yerleri için en uygun alan parklar ve site bahçeleri olduğu için buralara insanların ihtiyacını karşılayan WC ler yapılması uygun olacaktır.Belediyeler mümkün mertebe yeni küçüklü büyüklü park yapmaya devam etmelidir.

7—Belediyeler standart deprem çantası yaptırıp bunları vatandaşlara cüzi ücretle verebilir.

5—Muhtemel İstanbul Depremi Üzerine Görüşler:

1—İÜ den Prof.Dr.Şener Üşümezsoya göre muhtemel bir deprem Kumburgaz fayında olabilir.şiddeti 6.5 civarında olabilir.

2--Tarihsel süreçteki İstanbul depremleri muhtemelen 6.5 civarında olmuş olabilir.7 ve üzeri depremler bir tasarım olup,Marmara denizinin altındaki kırık durumuyla sağlıklı analizde uyumlu değil.Tarihsel süreçteki İstanbul depremlerinin şiddetinin en fazla 6.5 olduğu düşünülebilir.

4—İTÜ den Prof Dr Ahmet Ercan da Büyük İstanbul depremi diye bir şey yok. İnsanlara gereksiz korku salmamak lazım. Daha küçük olarak iki depremin olacağını burada kanıtlarıyla sunduk " diye konuştu.

4.1--İki bin yıllık depremleri inceleyen Prof. Dr. Ercan "Kuzey Marmara’da son 2 bin yıldır olan depremler incelendiğinde 6.6 ile 7.2 büyüklüğü arasında bir deprem olma olasılığı %24’dür. Bu büyüklükteki depremler her 104 yılda bir olmaktadır. Buna göre olası dönem sonu 2039-2040’dır" diye kaydetti.

4.2--Marmara’da 7.2’den büyük bir deprem olma olasılığının % 5 olduğunu belirten Prof. Dr. Ercan, "Bu büyüklükte bir deprem 570 yılda bir olmaktadır.

4.3--Gölcük depreminin 7.5 olması nedeniyle, Marmara aşırı orada dinginleşmiş, büyük bir deprem yaratma olasılığı azalmıştır. Böyle bir deprem 2500 yılından önce olması şaşırtıcı olur.

4.4--Ne var ki, Marmara’nın en çok olan depremleri, % 71 olasılıkla; 6.0 ile 6.5 büyüklükleri arasındaki depremleridir ki, bunlar da her 30 yılda bir olmaktadır.

4.5--Eğer, sayın bakanın(Mehmet Özhaseki) sözünü ettiği gibi 2030’dan önce İstanbul’da deprem olacaksa, bunun büyüklüğünün 6.5’u geçmesi beklenmemelidir" ifadelerine yer verdi.

6—Deprem Nedir:

1--Fay kırıkları boyunca sınır oluşturan tektonik plakaların yer değiştirmesine(GPS Uydularından yer değiştirme saptanabilmekte) bağlı oluşan gerilimlerin belli bir eşik değer üzerinde bu enerjinin mekanik dalga (deniz dalgası gibi-dalgada yüzen yukarı aşağı inen kayık gibi) ve elektromanyetik dalga-enerji olarak boşalmasıdır.

2--Bu enerji boşalırken tıpkı bir yıldırım sacilması gibi kollara ayrılır.Bu kollar altından geçtiği binayı yukarı aşağı götürür getirir bina altında sıvılaşma varsa yana yatırır.

2.1—Deprem dalgası yer katmanlarında ilerlerken tıpkı bir ışık gibi yakınsak ve ıraksak mercek gibi odaklanabilir

3--Binayı rezonansa sokarsa da yıkar.Bina Statik hesabında yanal deprem kuvvetleri dışında rezonans durumuna göre taşıyıcı elemanlar(kolonlar) boyutlandırılır.

3.1—Bina tasarımında gevşek zeminlerde yüksek katlı perdeli sistemler-kayalık zeminlerde düşük katlı kolonlu sistemler önerilir.Bina temeline konacak sismik izolatörler binaya gelen deprem dalgasını büyük oranda sönümleyebilir.