Gün Işığı Aydınlatmanın Önemi-Sağlığa Faydası-Aydınlatma Değerleri:

 

1—Araştırmalar:

 

1--Rensselaer Politeknik Enstitüsü Aydınlatma Araştırma Merkezinden Mariana Figueiro ve ekibi bu sorulan yanıtlamak için melatonin düzeyini ölçmekle işe başladılar. Uyku ile ilişkili bir hormon olan melatonin, vücut saatinizden gelen sinyallere göre geceleri yükselir.

 

1.1--Bazı çalışmalar akıllı telefonlardan yansıyan ışığın uyku döngüsünü bozduğunu gösteriyor. Fakat Figueiro’nun ekibi melatonin düzeyini etkileyebilmek için mavimsi ışığın daha büyük ekranlı aygıtlardan yansıması gerektiğini ortaya çıkarttı.

 

1.2--Yetişkinler için bu miktar 1 saat boyunca 85 lüks* iken, ergenler için 71 lükstür.

 

1.3--Figueiro bu konuda şöyle konuşuyor: “Büyük bir iPad bu miktara maruz kalmanız için yeterlidir. Ancak cep telefonları bu kadar ışık yaymaz. Yine de siz geceleri saatlerce akıllı telefonlarınıza takılmayın. Daha düşük yoğunluğa çok uzun süreler maruz kalırsanız melatonin hormonu baskılanabilir.”

 

1.4--Geceleri oturduğunuz odadaki daha sıcak renkler yayan akkor ampuller veya sıcak-beyaz LED lambalar gibi ışık kaynakları melatonin üretimini baskılamaz.

 

1.5--2 metre uzaktan izlediğiniz TV ekranları da bu etkiyi yaratmaz.

Anahtar kriter şu olabilir: Işık kaynağının gözlerinize ne kadar yakın olduğu fark yaratır. Farklı bir araştırmada Figueiro şu bilgiye erişti: Bir İPad gece modunda bile olsa melatonini baskılayabiliyor. Bunun için tek çözüm cihazı tamamen kapatmak.

 

1.1—Depresyonda-Ruhsal Durumda IşığınRolü:

 

 

1--10 yıl önce Hollanda’da yapılan bir klinik'deneyde ışıklara müdahale etmenin yaşlıları sakinleştirdiği görüldü. 6 bakım evine daha parlak bir ışıklandırma sistemi kuruldu. Böylece sabah 10 ile 18 arasında odaların içindeki ışık, dış mekânlarda bulutlu havadaki ışıkla eşdeğer hale getirildi.

 

1.1--Deney kapsamında başka 6 bakım evinde ise aydınlatma olduğu gibi bırakıldı.3-5 yıl sonra daha parlak ışıklandırmaya maruz kalan yaşlılarda bilişsel çöküşün hafiflediği ve depresyon sıklığında azalma tespit edildi. Parlak ışık ile birlikte melatonin desteği de sağlanınca hastaların uykusu düzeldi ve ajitasyon belirtileri azaldı.

 

2--Figueiro hastanelerde ışıklandırmaya müdahale edildiğinde hastaların daha hızlı iyileştiğinin tespit edildiğini söylüyor. Özellikle yoğun bakım ünitelerinde ışıklandırma giderek daha fazla önem kazanıyor. Aydınlatmada her 100 lükslük bir artış, hastanede kalış sürelerinde 7.3 günlük bir azalmaya yol açıyor.

 

3—Yapılan bir araştırmada , Elde edilen ilk sonuçlar pek iç açıcı değildi. Pencerelerin bir veya iki metre uzağındaki alanlarda ışık miktarı aniden düşüyordu. Figueiro çalışanların uyku düzenlerini inceledi. Gün içinde parlak ışığa maruz kalan kişiler pencere kenarında oturanlar veya öğle yemekleri için dışarı çıkan¬lar- geceleri daha çabuk uykuya dalıyor ve daha uzun süre uyuyabiliyorlardı.

 

4—Gün ışığı aynı zamanda , Depresyonu tedavi ediyor: Gün ışığının başka yararları daha saptandı. Genel Hizmetler Dairesi’nin yürüttüğü araştırmada daha fazla gün ışığı insanların kendilerini daha az depresif hissetmelerine yol açıyordu.

 

4.1--Bu sonuçlar daha önceki araştırmalarla da uyumluydu: Sabahları maruz kalınan parlak gün ışığı mevsimsel ve diğer depresyon tedavilerinde de fayda sağlıyordu. Bunun da nedeni ışığın vücudun biyolojik saatini güçlendirmesi, uyku kalitesini düzeltmesiydi.

 

4.2--Fakat depresyon ile gün ışığı arasındaki ilişki aslında bu kadar dolaylı değildir. Son yapılan bir hayvan çalışmasında, beynin ana saatini ayarlayan ipRGC’Ierin  aynı zamanda beyindeki talamus bölgesine de bağlı olduğu anlaşıldı.

 

4.2--Talamus duygu durum ile de ilişkili bir bölge. İsveç Umea Üniversitesinden Katharina Wui- ff, “bu çok önemli bir buluş. Çünkü ışığın yalnızca saati değil, duygu durumu da etkilediğini gösteriyor” diyor.

 

4.3--Zindelik sağlıyor: Bir diğer yararı da dikkati toplamakta kolaylık ve zindelik. 2017’de yapılan Alman çalışmasında sabahları parlak gün ışığına maruz kalmak insanların reaksiyon sürelerini minimuma indiriyor ve gün boyu zindelik sağlıyor

 

2—Aydınlatmada Ampül Seçimi:

 

1--Sıcak tonlu ampulleri veya kısılabilir, renk değiştiren ampulleri tercih edin.

 

2--Vücudunuzun sesine kulak verin, uykunuz gelince yatağınıza yatın.

 

3--Sokak lambalarının ışığının sizi rahatsız etmemesi için ışık geçirmeyen perdeler kullanın.

 

4--Işıklandırma parlak ve mavi-beyaz olmalı. Gün ışığı daha iyi.

 

5--Her gün aynı saatte uyanın. Uyanır uyanmaz perdeleri açın.

 

6--Kahvaltınızı evinizin en aydınlık, en güneşli kısmında veya dışarıda yapın.

 

7--Koşullar elverdikçe yürüyün veya bisiklete binin.

 

8--Alışık olduğunuz yerde değil, pencereye yakın bir yerde oturun veya çok parlak ışık veren bir masa lambası alın.

9--Olabildiğince fazla açık havada dolaşın. Ancak güneşten sakının.

 

10--Kapalı yerde değil, açık havada egzersiz yapın.

 

2—Çeşitli Aydınlatma Şiddetleri Değerleri:

*Lüks: Belirli bir yüzey üzerine düşen toplam ışık miktarıdır. Yani bir yüzeyin ne kadar aydınlık olduğunun ölçüsüdür.

 

 

 

1—Direk güneş ışığı………100.000 lüx

 

1.1—Gün ışığı………………10.000 lüx

 

11.2--Bulutlu gün……….….1000 lüx

 

2--Ameliyathane-market-ofis-labratuar-sınıf-bekleme odası-depo-ev sinemsı….1000-100 lüx arası

 

3—karanlık bir gün…….100 lüx

 

4--Alaca karanlık…………..10 lüx

 

5--Gece/gündüz……………10-1Lüx arası

 

6—Dolunay………………..0.1 lüx

 

7—Çeyrek ay……………...0.01 lüx

 

8—Yıldız ışığı……………..0.001 lüx

 

Kaynak:Bilim ve Teknik Dergisi-Tübitak