Fotovoltaik Paneller ile Güneşten Elektrik Üretme:
1—Güneş Panellerinde Ömür ve Maliyet:
1.1--Güneş panellerinde ömür
kaliteli paneller için 25 yıl,normal panellerde 15 yıl kabul edilir ve 5.5-7 yılda kendini amorti ettiği
düşünülürse,amorti süresi sonunda 8-18
yıl bu elektrik bedavaya gelmektedir.
1.2—1kw lik bir güneş
enerjisi sistem maliyeti 1200-1500 Euro arasında.Ayda 50 kwh elektrik üretimi
için 3x0.75 kw lik sistem yeterli.
2—Güneş Paneli Kurulumunda Kredilendirme:
2.1--Güneş enerjisi santrali
kurmak için gereken kredi birçok banka tarafından yenilenebilir enerji desteği
olarak verilmekte.Akbank,İş Bankası,Denizbank,Garanti Bankası, ve Vakıfbank ın
oluşturduğu Avrupa Kalkınma Bankası ve Avrupa Birliği destekli Türkiye
Sürdürülebilir Enerji Finansman Programı TURSEFF e gidip kredi talebinde bulunulabilir.TURSEFF
sadece yenilenebilir enerjiye kredi veriyor.
3—Güneş Paneli Kurulumunde Sektörel Seçim:
3.1--Konfeksiyoncular
Çarşıları,Siteleri,OSB ler kendi elektriklerini güneş veya fotovoltaik güneş
panellerinden karşılayabilir.
3.2--Özellikle enerjini
üretimde önemli bir girdi olduğu düşünülürse, maliyetin düşürülmesi ve kar
marjinın artırılmasında önemli bir unsur olabilir.Ayrıca tarımsal sulama
projeleri için güneş enerjisi çok avantajlı.
3.3--1.5 m2 20 kg ağırlığında
4 panel 1 kw üretebilmekte.Bu panelin beslediği DC motorlu sulama pompası ile
gün boyu artezyen kuyudan çekilen su,yerden 2-3m yukarıdaki depoda depolanmakta,bu
depodan beslenen pilli selenoid vanalı damalama sulama ile bir sera
sulanabilir.
3.4--Aynı zamanda hayvan
çiftliklerinde enerji maliyetlerini düşürmenin en iyi yanı güneş
paneli(özellikle PV-T-Su soğutmalı panel) ile buna bağlı DC motorlu sistemler
ile enerji maliyetlerinde büyük düşüş
sağlanabilir.
3.5—Büyük holdinglerde
kullandıkları enerjinin büyük bölümünü yenilenebilir kaynaklardan özellikle
güneş panellerinden karşılamaya başladı.Bunlardan birisi de İttifak
holding tükettiği 65 milyon kwh enerjinin
% 60 ını güneş panellerinden sağlamayı planlamakta.
3.6—SP Enerji tarafından
Türkiye nin en büyük güneş enerjisi santrali(GES) 500 kWp-775000 kwh/yıl(yıllık
1550 saat— günlük 4.3 saat) gücünde
olup, Santralde her biri 240 W kurulu güçte
1944 adet,220 W güçte 144 adet olmak üzere 2088 adet güneş paneli ve 30
adet invertör kullanılmış olup,sistem fabrikanın 400V luk elektrik sistemine
irtibatlandırıldı.Tesis ile her yıl 409 adet-40 yaşında ağacın ömrü boyunca
tükettiği 409200 kg CO2 salınımını engellemekte.Bu değerde bir güç ile 6500
kişilik bir ilçenin elektrik gücü anlamına gelmekte.
Not:1-- 409 ton
CO2/500kw=0.82 ton/kw,, 2-- 409200 kg
CO2/775000 kwh=0,53 kg CO2/ kwh
4—Su Soğutmalı Güneş Panlelleri(PV-T Panel):
4.1--Su soğutmalı PV-T kolektörleri
geliştiren TEKS-TAR Güneş Enerjileri Ltd. PV panellerin soğutulması ile
bunların yavaş yavaş kavrulmasını önleyerek PV Panellerin kullanım ömürlerini
iki katına çıkardığı gibi verimlerinide panelin soğutulmasını sağladığı için %
40 varan oranda artırmayı başardı.
4.1.1—Su soğutmalı PV-T
kolektörlerimizin boyları 2-3.4 m//enleri 60-100 cm arasında olup,kurulu
güçleri 60-400Wp(W) araında değişiyor.
4.2—Panellerin soğutulmasında
kullanılan su ile sıcak su üretimi yapılmakta. Amaç sıcak su elde etmek ise kolektörün 1/3 panel,2/3 esnek su ısıtıcı
kolektör için değerlendirdiği panellerin gücü 60-100W arasında güce
civarında.Eğer hem elektrik hem sıcak su üretmek amaç ise kolektörün yarısı
panel,yarısı esnek su su ısıtıcı kolektör olmakta ve en fazla 120-160Wp gücünde
paneller kullanılabilmekte.Amaç fotovoltaik panelin ömrünü uzatmak ise panel
oranı 2/3,su ısıtıcı oranı 1/3 panel gücü 200Wp üstüne çıkmakta.
4.3—PV-T kolektör ile 45
derecenin üstünde sıcak su almak mümkün.PV-T panellerin üstünden devamlı su
aktığından tozlanma ve verim düşme problemi yok.PV-T panellerin soğutulmasında
arzeyne su kullanıldığında panel sıcaklığı 30 C nin altına düştüğü için verim
%30 un üstüne çıkmakta.Panelden çıkan sıcak su seradaki bitkilere güneşten
kızarmış bitkilere direk artezyen suyu verildiğinde şok etkisi yapmakta
olup,PV-T panelin sıcak suyu verildiğinde şok etkisi azalmakta.
4.4—Sonuçta tekstil esaslı
PV-T kolektör ile kullanım ömrü 2 katına çıkar,verimleri %20-40 arasında
artar,seranın sulama pompa enerjisi PV panelden üretilir,artezyen suyu ile şok
etkisi olmadan gündüz sulama yapılabilir.Aynı sistem ile kışın da seralar
ısıtılabilir.
5—Fotovoltaik Panel Kurulumu İçin En İyi Bölgeler:
5.1--Fotovoltaik güneş paneli
kurulunda,bölge seçimi yaparken,çok güneş alan yerlerde verim panellerin
ömrünün kısalması nedeniyle düşük olduğu için uygun olmayabilir.Ancak PV-T
paneller çok güneş alan yerler içinde çözüm olabilir.
5.2--Türkiye de normal ve kaliteli güneş panelleri ile en iyi güneş
tarlaları Konya,Karaman,Van,Malatya, ve Elazığ illerinde kurulabilir.
6—Türkiyenin güneş enerjisi üreten fotovoltaik panel
hurdalığına dönüşmemesi için
6.1--Giren panellerinüzerinde
imal tarihinin yazılması gereklidir.
6.2—Avrupa dan gelen
panellerin arasında sadece Uzakdoğu menşeyli olanlar değil,daha önce
kullanılmış ürünlerde bulunmakta.Bunlar belli süre kullanılmış verimsizlik
nedeniyle garanti kapsamında çıkmış panel olabilmektedir.
6.3--Ya garanti edilen verimi
sağlayamadığı için sigorta şirketlerinin elinde kalan yada garanti süresi
dolduğu için daha verimli paneller monte etmek için yerinden sökülebilen
malzemeler olabilmektedir.
6.4--Avrupa kota koyduğu
Uzakdoğu ülkelerinden gelen ürünler depolarda kaldı. Aşırı derecede bir stok
oluştu.Orada satamayanlar Türkiye ye göndermeye başladı.Üretimin ne zaman
yapıldığı ve kalitesi belli değil.
6.5--Sonuç olarak bunlar
kontrol edilmez ise Türkiye güneş paneli hurdalığına dönüşebilir.
7—Lisansız Elektrik Üretimi:
7.1—EPDK Lisansı
almadan-Lisansız elektrik üretimi için 500kw lık sınır şimdilik
30.03.2013-28603 saylı Elektrik Piyasası kanunu ile 1MW çıkarıldı.2,5 MW kadar
çıkarılabilecektir.Hedef 5 MW DIR. 500 kw lık türbin ile 1 MW lık türbin
arasındaki fiyat farkı sadece % 20 dir.
7.2—Şebekeye satmamak
suretiyle bir fabrika istiyorsa direkt 3MW bir rüzgar türbini bile kurabilir.
7.3--2015 yılına kadar
lisansız üretimde 5000 MW kurulu güç hedefi ,Türkiye kurulu gücünün %7-8 olup
,60 milyar dolarlık enerji faturasının 4-5 milyar dolarının Türkiye de kalması
anlamına gelmektedir.
7.4—Yapılması gerekenlerden
birisi de Almanya nın yaptığı gibi Konutların çatısına güneş paneli
koyup,apartamanın tükettiği elektriğin büyük bölümünü bununla üretmek,kalanını
şebekeye satmak.Yada o bölgede 3-5 MW elektrik
üretimi yapmak isteyenlerin önünü açmak uygun olacaktır.Bu ise lisansızda
sınırı 5 MW çekmek ile olabilir.
7.5—Lisansız üretimde önemli
bir problemde yerel yönetimlerden izin almak olup,normal çatıya sıcak su
üretimi için güneş kolektörü konulururken izin alınmasına gerek duyulmazken,
çatıya 3 kw lık elektrik üretimi için,
1.5 m2 20 kg ağırlığında 4 panel ile 1 kw üretebildiği için ,3 kw güç
için 4.5 m2 alan 60 kg ağırlık anlamına gelmektedir.Bunun için çatı projesine
gerek olmaz herhalde.
7.5.1--Aynı zamanda çatı
tahta çatı olsa dahi,bu panellerin çelik konstrüksiyon ile beton zemine
oturtulması her zaman mümkündür.Bu anlamda yerel yönetimlerin belli kw a kadar
çatı projesi istememesi,yasayla sağlanmalıdır.Zira yapılacak çatı projesi 3 kw
lık PV panel maliyetini aşmış olacaktır.
7.5.2--Yerel yönetim için
Onaylamada ,çatı projesi istenmeden elektrik tesisat projesine standart PV
Panel projesi ilave edilebilir.Türkiye sıcak su ısıtmada dünya ikincisi
olup,aynı durumun PV paneller içinde sağlanması uygun olacaktır.Lisansız
elektrik üretimi ,üretim yerel olarak yapıldığı-hat olmadığı için kayıp-kaçak oranlarıda oldukça azalacaktır.
8—Lisansız Elektrik Üretim Süreci:
1—Lisansız üretimin bağlanmak
istendiği noktadaki trafolar ve hatlar,şebekeye buradan verilecek ek yükü
kaldırabilecek kapasiteye sahip olmalı.
2—Bağlanacağı şebekenin
buradan gelecek yükü,zirve noktasındayken bile karşılayacak kapasitede olması
önemli.
3—Süreç boyunca üretimin
yapılacağı bölgenin dağıtım şirketiyle dirsek teması halinde çalışılmalı.
4—Üretim tesisiniz mevcut
elektrik dağıtım şebekesine,trafo merkezlerine daha doğrusu bağlanma noktasına
yakın olması gerekir.Aksi takdirde kuracağınız tesisin 3 katı kadar da enerji
nakil hattı tesis etmek zorunda kalınır.Bu durum da karlı olunmaktan çıkar.Hat
nekadar uzun ise hat kayıplarıda o kadar yüksek olacaktır.
5—Sonuç olarak falan yerde
arazim iyi rüzgar alıyor oraya birkaç rüzgar türbini dikelim mantığı yerine
enterkonnekte şebekeye en yakın nerede tesisi kurabilirim ve şebeke bu yükü
tolere edebilirmi sorusuna cevap aranması en uygun yol olacaktır.
6—Güneş enerjisi santrali
kurarken lisanslı başvuru için son 6 ay
içindeki ışınım değerlerinin bulunması ve bu değerin 1650 kwh/m2/yıl değerinin
üzerinde olması gerekmekte.
6.1—Bölgelere göre Güneş
Enerjisi Dağılımı(kwh/m2/yıl) ve Güneşlenme Süresi(saat/yıl)
1--G.Doğu
Anadolu………..1460….2993
2—Akdeniz……….………..1390….2956
3--Doğu
Anadolu…………..1365….2664
4—İç Anadolu………...…..1314….2628
5—Ege……………………..1304….2538
6—Marmara………………..1168….2409
7—Karadeniz……..………..1168….1971
8—Ortalama……………….1311(günlük
3.6 kwh/m2)….2640(günde 7.2 saat)
Kaynak.EİEİ Genel Md.
6.2--Lisanslı üretimde ÇED
Raporu gerekmekte ve bu rapora göre yapılaşma yasağı getirilen,sulak
alanlar,orman alanları,tarım alanları,meralara GES kurulması yasak olup,bunun
dışındaki alanlara kurulabilir.Kamu kurumlarının GES kurması izni başbakanlık
iznine tabidir.Almanya vs GES,Rüzgar Türbini kurulumunu büyük ölçüde
belediyeler ve onun ortak olduğu kuruluşlar yapmaktadır.Bu anlamda aynı
mekanizmanın Türkiye de önün açılması uygun olabilir.
9—Güneş Enerjisi Politikaları İçin Öneriler:
1—Türkiye sıcak su üretiminde
dünya ikincisi olup,aynı başarıyı PV Panellerde sağlamak için PV Sistemleri
için kablo,konektör,ayak,cam,inverter vs,rüzgar türbinlerinde türbin parçaları
vs için teşvik getirilmesi en uygun politika olabilir.Üretimin yerli üretime
kaydırılması,kalitesiz dış üretimin gelişinin engellenmesi uygun olacaktır.
2—Güneş enerjisi sektöründe
kurulan her 1 MW lık sistem yaklaşık 30-5 kişiye iş imkanı yaratır.
3—Güneş enerjisine dayalı PV
panel-GES kurulumu 1-2 kw dan 40-50 MW kadar kurulum aralığına sahiptir.Çok
noktada bağlantı olması elektrikte kararlığı ve güvenirliği sağlar.Şebeke
kayıplarını minimize eder.
4—Türkiye de 2023 yılına
kadar hedef olarak ilan edilen güneş-elektrik kapasitesinin 2 katını Almanya ve
İtalya 1 yıl içinde kurabilmekte.Bu anlamda lisansız elektrik üretiminde sınırı
hızla 5 MW çıkarmak ve yerel yönetimlerin çatı vs projesi istemeden,PV panel
kurulumuna destek ve teşvik vermeleri aynı zamanda yerel yönetimlerinde
yenilenebilir enerji şirketi kurmalarının başbakanlık izninden çıkarılması ve
kuracakları tesislerde özelde olduğu gibi belli mw altında izin
istenmemesi,üstünde Maliye Bakanlığından finansman onayı alınması olabilir.
5—Türkiye de 380 GW güneş
elektrik potasiyeli bulunmakta olup,bu değer bugünkü kurulu gücün 6 katından
fazla.
Kaynakça:1--Dünya Gazetesi ,
2--CBT