Dünya Ekonomisindeki Akışın Multidisipliner Yorumu:
1--Alıntı=Uluslar arası mali
yatırımcıların ,mevcut yatırım fırsatlarındaki çeşitlilik,küresel ekonominin
merkezinde olmaktan kaynaklanan avantajla güçlenmektedir.Sermaye,mali
faaliyetlerin merkezine çekilmekte ve buradan dağıtılmaktadır.
1.1--Uluslararası mali
piyasaların dünyada bu kadar hakim bir rol üstlenmesinin ve etkilerinin bu
kadar hızla artmasının nedeni budur.
1.2--Küresel mali
piyasalar,sermayeyi merkezdeki kuruluşlara ve piyasalara emen,daha sonra da
çevreye kredi ve portföy yatırımları şeklinde doğrudan veya çok ululu şirketler
kanalıyla dolaylı olarak pompalayan çok büyük bir dolaşım sistemi gibi
işlemektedir.
1.3--Dolaşım sistemi bu kadar
güçlü olduğu sürece,bütün yerel piyasaları etkiliyecektir. Gerçekten,bir çok
yerel sermaye sonuçta uluslar arası
sermayeye dönüşmektedir.Fakat sistem çökme tehlikesine maruzdur.
1.4--Finansal krizler merkezi
ve çevreyi birbirinden farklı biçimde etkilemektedir.Bir çöküş uluslar arası
mali sistemi tehdit ettiğinde,onu korumak için bir şeyler yapılmalıdır.
1.4.1--Bu da,merkezdeki
ülkeleri korunma için birçok önlemler almaya zorlamaktadır.Aynısı çevredeki
ülkeler için geçerli değildir.onlar kötü sonuçlara katlanmak durumundadır.
George Soros(Amerikan
üstünlüğü hayali)
1.5--Sonuç merekezdeki
ülkeler (ABD-Avrupa,Japonya) bu küresel türbülansa karşı likiditeyi emmeye
başladılar.(Piyasaların yolları ayrılıyor-A.Yıldırım-sabah)
1.6—Kavramlar:
1--Ekonomik organizmanın
takas aracı-enerji(yakıt) kaynağı=para
2--Likit Blok(Uluslararası
likidite)
3--Uluslar arası Likiditeyi
emen Merkez Bloklar:(ABD)+(Avrupa)+(JAPONYA)
4--Perifer(Çevre)Bloklar:Gelişmekte
olan ülklere
1.7--Akışın hız:Re>4000
aştığı ve sistem türbülansa kaymaya başladı.Tek çözüm akış hızını eşik değerin
altına çekip 2000>Re<4000
aralığına yani yarı türbülanslı (kaotik) bölgeye geri dönmek.
1.7.1--Tam türbülansta basınç
kaybı(enflasyon-enerji kaybı-paranı değer kaybı) sadece akış hızının karesi
ile(parabolik-küresel para dolaşımında hiperenflasyona doğru kayış) ile doğru
orantılıdır.Re sayısını aşağı çekmek için:
1-paranı akış hızı
2-paranın yoğunluğu
3-paranın likiditesi
4-paranın aktığı kanalın
çapı(piyasa derinliği)( Reynolds sayıs hepsinin çarpımına eşit olup) aşağı
çekilmelidir.
2--Sonuçta merkez bloklar
faiz artırımı yoluyla parayı kendi ülkelerine doğru akıtmakta,buna bağlı olarak
bu ülkelerde dolaşımdaki para akış hızı artacaktır.
2.1--Enflasyon için(laminar
sınırda) parasal debinin karesi ile doğru-piyasa derinliğinin 5. kuvvetiyle
ters orantılı olarak kabul edilirse;sonuçta bu ülkelerde enflasyon artacaktır.
2.2--Perifer ülkelerde ise
doların(sıcak sermayenin) kaçışı ile ülke piyasa dolar hacmi düşeceği için
,ülke merkez bankaları ellerindeki dolar rezervlerini piyasaya sürerek,kurdaki
artışı aşağı çekmeye çaılışacaklardır.
2.2.1--Aynı zamanda,bu
süreçte kurdaki dalgalanmalar(genliğin yüksek-dalga boyunun kısa olması) piyasa
kur hacminin düşük(piyasada kur hacmi(dolaşımdaki yabancı para miktarı) az
olması(sığ) dalgalanmanın(aynı anda dış çekilmenin) genliğini artıran bir unsur
olarak rol oynamaktadır.
2.3--Ülkede kurun aşağı
çekilmesi sonuçta bunu piyasadaki
hacimleriyle orantılı ülke paralarının ters olarak değer kazanmasına yol
açacaktır.Paranın değer kazanması-kurun düşüklüğü cari açığı daha da
artıracaktır.Aynı zamanda bu durum risklerin değerinide yükseltecektir.
2.4--Merkez bankası bu
durumda değerlenmiş yerel paranın
değerini düşürmek için piyasanın parasal debisini artırmak yoluna(paranın
değeri ile parasal debi tıpkı pompalarda olduğu gibi ters bir eğrisel çizgi ile
birbirine bağlıdır) gidecek yani para basmak yoluna gidecektir.Bu parayı bir
takım amaçlar için kullanma yoluna gidebilir.
2.5--Sonuçta merkez bankası
döviz rezervinin azalması-cari açığın daha da yükselmesi ile ülkenin ekonomik
risk puanı anormal artacaktır.Çözüm dalgalı kur yerine tekrar sabit kura
geçilebilir.
3--kesinlikle merkez bankası
döviz rezervini,yani ülkenin toplam nakit aktiflerinin-pasiflerine oranı
(aktif/pasif=alacak/borçlar=0,5)oranı=%50 altına düşmemelidir.Tıpkı 2001
krizinde ayakta duran şirketlerde olduğu gibi. Bu oran bu oran 0 a
yaklaştığında ekonomik sistem rezonansa girmektedir.
3.1--İdeal durumda,bu değerin
1 olmasıdır.Bu anlamda merkez bankası rezervi belli değerin her zaman üstünde
olmalıdır.Aksi takdirde krizi içeri buyur edersiniz.
3.2--Öte yandan yapısal bir
anlam olan kamunun ekonomideki payı %50 nin altına düşmemelidir.İdeal durumda
bu değer %50 dir.Aksi takdirde krizleri sönümleyen kamu ekonomisinin,genel
ekonomideki payının %50 nin altına düşmesiyle krizlere daha zayıf hale gelindiği
anlaşılabilir.
3.3--bu oran %50 nin üstünde
ise ekonominin akış hızı zayıflamakta ve hantal ve rekabetçi olmayan bir
ekonomik görünüm ortaya çıkmaktadır.
3.4--yüksek büyüme hızı tıpkı
kanserde çoğalan hücreler gibi pekde iyi bir şey anlamına gelmez.Yüksek
ekonomik metabolizma hızı(büyüme süreci) pek de sağlıklı bir şey değildir.
4--ülke yaşı ile büyüme hızı
arasında(tıpkı insanda olduğu gibi) daha önceki bilgilerden yola çıkılarak bir değer yada fonksiyon elde
edilebilir.Temel hesap ülkede ekonomik hücre anlamında(firma-sektör) belli
aralıktaki paranın değeri ve parasal
debi ile her sektör beslenmelidir.
4.1--Aksi taktirde paranın
değeri düşük ise veya parasal debi zayıf ise ilgili sektörler beslenememekte ve bu yara olarak kangrene
dönüşmektedir.Burada sektörel bazda parasal değerin olduğu yani sektör bazında
parasal değer kabulü yapılmaktadır.
5--Ekonomik organizmada
olması gereken akış çevrimi:Merkez ülkelere(beyinin kandaki yakıtın(glikoz-yağ)
kullanım oranı=insandakinin aynı)para akış hızı-paranın likiditesi-damar
çapları…periferin para akış hızı-likiditesi-yoğunluğu ile bağlantılı.
5.1--Bir üst sistemde akış
çevirimi:Merkezi pompa(ortak dünya parası+ortak dünya merkez bankası) saptanan
oranlarda ve ilgili parametrelerde merkeze ve perifere göndermesi
5.2--Örneğin.merkez ülkelere-tam likit(beyin için glikoz gibi) ve belli damar çapları dahilinde Tüm yakıtın%60 ını göndermesi,perifere de tam+yarı likit %40 para pompalaması ve tüm bunların yani merkezin ve periferin bunları tekrar(likit bloğu) ana pompaya(dünya merkez bankasına) aynı piyasa kanalından göndermesi(emen piyasa kanalı-basan piyasa kanalı)
5.3--Dünya merkez
bankasının,merkez ülkelerden uzaklığı/periferin en uzak noktasın uzaklığı
oranı=insanda kalbin kafadan uzaklığı/ayaktan uzaklığına eşit alınması,merkezi
pompanın fiziki korunması,merkezi bağışıklık sistemi(silahlı kuvvetler),uzman
organ ülkeler vs.Merkezi pompanın ritmik-kaotik hareketinin sağlanması.