Ekonomi-Akışkanlar Mekaniği Benzeşimi
1--Kullanılan Akışkanlar
Mekaniği Formülleri:
2--Temel Yaklaşım: Ekonomide
para akışı ile Akışkanlar Mekaniği diğer bir deyişle su akışı arasında analoji
kurulacaktır. Su akışının matematiksel anlamda dinamiğinden yararlanarak para
akışı gözlemle uyumlu yorumlanacaktır.
2.1--Temel Formüller ve gösterimler:
Re:Reynolds sayısı V(tl/sn):para akış hızı Q=Parasal debi
m:paranın
akıcılıgı(vizkozitesi):1/Li ,
Li:paranın
likiditesi(nakit..Li:1,Çek..Li:0,8 gibi)
r:paranın yoğunluğu
d:paranın işlendiği alanın çapı
C:direnc katsayısı t:paranın işlendigi süre,
R:para akışına karşı oluşan
direnç yada paranın değer kaybı(enflasyon),
2 2 5
2--H:Rxt:toplam direnç R=C.V/d =C.Q/d
3—Direnç-Paranın Değer
Kaybı:R………. Hm=Rxt=topl.direnç
2
R=CxV/d
C=direnç katsayısı V(tl/s)=para
akış hızı d=piyasa derinliği
3.1—Reynolds sayısı:
Re=r.V.d/m r=para akışının yoğunluğu V(tl/s)=para akış hızı d=piyasa derinliği
m=parasal akışın
vizkozitesi-likiditesi
3.2—Akışın Durumları ve
direnç katsayısı:
Re=0….2000 arası…..akış
laminar…………….C=64/Re
-1/4
Re=2000…4000 akı… yarı
türbülanslı(kaotik)..C=0.316.Re
Re=4000 den büyük…..akış tam
türbülanslı…..C=1
3.3--Bilgi:
1--Suyun akış durumları akışın durumu hakkında en iyi bilgi veren
sayı olan reynolds sayısı adı verilen bir sayıya bağlı olarak üçe ayrılır.
1-Akışın paralel katmanlar
halinde aktığı laminar akış ki reynolds sayısı 0….2000 arasındadır.
2--Akış hızı reynolds
sayısına bağlı olarak biraz daha artırılırsa akış karışmaya başlar bu durumda
akış yarı türbülanslı yani kaotik akar.ki reynolds sayısı 2000…4000
arasındadır.
3--Yine akış hızı biraz daha
artarsa yine reynolds sayısına bağlı olarak akışın tam karıştığı yani tam
türbülanslı akışa geçilir.Burada kayıplar(akışa karşı direnç) sadece akış
hızının karesinin fonksiyonudur.
4--Genellikle karmaşa ile
kaos çok karıştırılmaktadır.Sağlıklı akışlar kaotik akıştır.Karmaşada kaostaki
gibi düzen yoktur ve olaylarda parametreler arasında hiçbir bağıntı bulunmaz.
4.1--Sağlıklı akış kaotik
olup,kaosun öngörülmezlik ve başlangıç şartlarına aşırı duyarlık kavramları
sözkonusudur.
4.2--Sağlıklı ekonomik düzen
yani ekonomi makinası laminar sınıra yakın kaotik olup kaosun kurallarına uygun
davranır.Kaotik akışlar kaotik yani non-lineer diferansiyel denklem tarafından
idare edilir
4—Parametreler Açısın İncelenirse:
4.1--m(vizkozite) acısından incelenirse:
1.1--paranın
akıcılığı(vizkozitesi) düştükçe yada likiditesi yüksek nakit-çek gibi takas
enstrümanlara geçildiği para akışlarında sistemin Reynolds sayısı artacaktır.
1.2--Bu durumda akış laminar
ise direnç düsecektir yani enflasyon(paranın değer kaybı) azalacaktır.
hiperenflasyonist ekonomide likiditesi yüksek nakit yerine likiditesi düşük
senet ve çek kullanmak daha uygundur.
1.3-- likiditesi yüksek
enstrümanlara ağırlık vermek sistemin türbülansa kayma eğilimini daha da
arttırır. ve bir kere sistem hiperenflasyona kaydımı artık likidite ve piyasa
derinliği, paranın yoğunluğu önemini kaybeder sadece para akış hızının karesine
bağlı bir tam türbülanslı bir akış oluşur.
1.4--Kısaca akıcı para (nakit) normal laminara yakın
kaotik akışlarda en iyi takas enstrümanıdır. Sınırlarda direnci azaltıp
,paranın değerinin düşmesini önler..Buna karşın Akıcılığı düşük para (çek-senet gibi) likiditesi düşük
enstrümanlar da sistemin Reynolds
Sayısını asağı çekerek sistemin türbülansa kaymasını engeller.
1.5--Bu nedenle sağlıklı
ekonomide türbülansa karşı likiditesi düşük enstrümanlar önemlidir.Ancak
reynolds sayısının aşağı çekilmesi
direnci yani enflasyonu arttırır.Ekonomik direncin artması kendini ,paranın
değerini kaybetmesi diğer bir deyişle enflasyonun artması ile ortaya koyar.
Enflasyon ekonomik direncin yani kayıpların bir sonucu veya göstergesidir.
4.2-r:paranın yogunlugu:
2.1--Paranın yogunluğu
arttıkça reynolds sayısı artar.Laminar sınırlarda direnci(enflasyonu düşürür)
azaltır
4.3--d:paranın işlendigi alanın capı(piyasa
derinligi):
3.1--Paranın işlendigi alanın
capı arttıkça Reynolds sayısı artar.Piyasa derinliği, laminar saglıklı sınırlarda direnci
azaltır(enflasyonu düşürücü etki yapar) ve eko sağlığa katkı sağlar.
3.2--Ancak Hiperenflasyon
anlamına gelen türbülans durumunda
piyasa derinliğinin artması,
reynolds sayısını arttırır bu da dırencı daha da arttırarak türbülansı(hiperenflasyonu) kaymaya neden olabilir.
3.3--Bütün bu nedenlerle piyasa hacmi büyük ölçekli ekonomiler bir
kez türbülansa girerlerse ,türbülanstan kurtulma şansları daha zayıftır.
3.4--Yüksek ve yogun parayı
saglıklı sınırlarda dengelemeye çalışan ekonomik dengeleme mekanizması ,paranın
islendigi alanın capını arttırır.Bu da
piyasanın derinliğinin artmasına neden olabilir..
3.5--Ancak
psikotik-hiperenflasyona kayma-yarıtürbülans durumunda Piyasa derinliğinin
artması capının sonuçta reynolds
sayısını arttırır bu da dırencı daha da arttırarak Psikozu ve turbulansı
derinleştirir sonuçta tam türbülanslı hiperenflasyonist bölgeye geçilmiş
olur.Bu bölgede tek çözüm para akış hızını belli bir değerin altına çekmekle
mümkündür.
4.4-V:Para akıs hızı:(Nakit akıs hızı(tl/h))
4.1--Normal laminar
sınırlarda paranın değer kaybı
(enflasyon) akış hızı ile doğru, psikotik-türbülanslı
durumlarda Akış hızının karesi ile doğru orantılıdır.
4.2--Akış hızının artması
herhalükarda piyasanın harcadığı direnç yani paranın değer kaybına bağlı
enerjiyi artırır. Bu da piyasanın para
yıkımı ile doğru orantılıdır.
4.3--Ekonomi hastalıkları ile
ekonomi sağlığı arasındaki sınırı para
akıs hızı belirler.
4.4--Sağlıklı ekonomide paranın akış hızı belirli aralıktadır(örneğin V:0….1.5 tl/sn)
yada piyasada para yıkım hızı(enflasyon) belirli aralıktadır.
4.5--Bu sınırı aşarsa önce
yarı türbülanslı bir bölge ardından tam
türbülansın hakim olduğu psikotik
bölgeye kayılır..Türbülansta direnç sadece akış hızının karesi ile doğru orantılıdır.Akışın
yogunlugu/akıcılıgı/işlem alanı çapından bağımsızdır.
4.6--Bu nedenle enflasyonist ekonomiler
psikoz ekonomisi olarak değerlendirilirse enflasyon mücadelesinde en önemli
olan para akış hızı kontrolu yani Para tabanının merkez bankasınca
kontroludur.
4.5-Akışın süresi:t:Piyasanın para
yıkımı(enflasyon) yolu ile direnclere harcadıgı enerjı,süre ile doğru
orantılıdır