MAKALELER / Ekonomi-Akışkanlar Mekaniği Benzeşimi





Ekonomi-Akışkanlar Mekaniği  Benzeşimi

 

1--Kullanılan Akışkanlar Mekaniği Formülleri:

 

2--Temel Yaklaşım: Ekonomide para akışı ile Akışkanlar Mekaniği diğer bir deyişle su akışı arasında analoji kurulacaktır. Su akışının matematiksel anlamda dinamiğinden yararlanarak para akışı gözlemle uyumlu yorumlanacaktır.

 

2.1--Temel Formüller ve gösterimler: 

 

Re:Reynolds sayısı   V(tl/sn):para akış hızı   Q=Parasal debi

 

m:paranın akıcılıgı(vizkozitesi):1/Li   ,

 

Li:paranın likiditesi(nakit..Li:1,Çek..Li:0,8 gibi) 

 

r:paranın yoğunluğu   

 

d:paranın işlendiği alanın çapı   

 

C:direnc katsayısı    t:paranın işlendigi süre,

 

R:para akışına karşı oluşan direnç yada paranın değer kaybı(enflasyon),

                                                      2        2  5

2--H:Rxt:toplam direnç  R=C.V/d  =C.Q/d

 

3—Direnç-Paranın Değer Kaybı:R………. Hm=Rxt=topl.direnç   

              2                                                                  

 R=CxV/d      C=direnç katsayısı   V(tl/s)=para akış hızı   d=piyasa derinliği    

 

 

3.1—Reynolds sayısı:

 

Re=r.V.d/m    r=para akışının yoğunluğu   V(tl/s)=para akış hızı   d=piyasa derinliği    

                       m=parasal akışın vizkozitesi-likiditesi

 

 

3.2—Akışın Durumları ve direnç katsayısı:

                       

Re=0….2000 arası…..akış laminar…………….C=64/Re

                                                                                           -1/4

Re=2000…4000 akı… yarı türbülanslı(kaotik)..C=0.316.Re

 

Re=4000 den büyük…..akış tam türbülanslı…..C=1

 

 

 

3.3--Bilgi:

 

1--Suyun akış durumları  akışın durumu hakkında en iyi bilgi veren sayı olan reynolds sayısı adı verilen bir sayıya bağlı olarak üçe   ayrılır.

 

1-Akışın paralel katmanlar halinde aktığı laminar akış ki reynolds sayısı 0….2000 arasındadır.

 

2--Akış hızı reynolds sayısına bağlı olarak biraz daha artırılırsa akış karışmaya başlar bu durumda akış yarı türbülanslı yani kaotik akar.ki reynolds sayısı 2000…4000 arasındadır.

 

3--Yine akış hızı biraz daha artarsa yine reynolds sayısına bağlı olarak akışın tam karıştığı yani tam türbülanslı akışa geçilir.Burada kayıplar(akışa karşı direnç) sadece akış hızının karesinin fonksiyonudur.

 

4--Genellikle karmaşa ile kaos çok karıştırılmaktadır.Sağlıklı akışlar kaotik akıştır.Karmaşada kaostaki gibi düzen yoktur ve olaylarda parametreler arasında hiçbir bağıntı bulunmaz.

 

4.1--Sağlıklı akış kaotik olup,kaosun öngörülmezlik ve başlangıç şartlarına aşırı duyarlık kavramları sözkonusudur.

 

4.2--Sağlıklı ekonomik düzen yani ekonomi makinası laminar sınıra yakın kaotik olup kaosun kurallarına uygun davranır.Kaotik akışlar kaotik yani non-lineer diferansiyel denklem tarafından idare edilir

 

 

4—Parametreler Açısın İncelenirse:

 

4.1--m(vizkozite) acısından incelenirse:

     

1.1--paranın akıcılığı(vizkozitesi) düştükçe yada likiditesi yüksek nakit-çek gibi takas enstrümanlara geçildiği para akışlarında sistemin Reynolds   sayısı artacaktır.

 

1.2--Bu durumda akış laminar ise direnç düsecektir yani enflasyon(paranın değer kaybı) azalacaktır. hiperenflasyonist ekonomide likiditesi yüksek nakit yerine likiditesi düşük senet ve çek kullanmak daha uygundur.

 

1.3-- likiditesi yüksek enstrümanlara ağırlık vermek sistemin türbülansa kayma eğilimini daha da arttırır. ve bir kere sistem hiperenflasyona kaydımı artık likidite ve piyasa derinliği, paranın yoğunluğu önemini kaybeder sadece para akış hızının karesine bağlı bir tam türbülanslı bir akış oluşur.

 

1.4--Kısaca  akıcı para (nakit) normal laminara yakın kaotik akışlarda en iyi takas enstrümanıdır. Sınırlarda direnci azaltıp ,paranın değerinin düşmesini önler..Buna karşın Akıcılığı düşük  para (çek-senet gibi) likiditesi düşük enstrümanlar da sistemin Reynolds  Sayısını asağı çekerek sistemin türbülansa kaymasını engeller.

 

1.5--Bu nedenle sağlıklı ekonomide türbülansa karşı likiditesi düşük enstrümanlar önemlidir.Ancak reynolds sayısının  aşağı çekilmesi direnci yani enflasyonu arttırır.Ekonomik direncin artması kendini ,paranın değerini kaybetmesi diğer bir deyişle enflasyonun artması ile ortaya koyar. Enflasyon ekonomik direncin yani kayıpların bir sonucu veya göstergesidir.

 

4.2-r:paranın yogunlugu:                                                                                                                             

 

2.1--Paranın yogunluğu arttıkça reynolds sayısı artar.Laminar sınırlarda direnci(enflasyonu düşürür) azaltır

 

4.3--d:paranın işlendigi alanın capı(piyasa derinligi):

 

3.1--Paranın işlendigi alanın capı arttıkça Reynolds sayısı artar.Piyasa derinliği, laminar   saglıklı sınırlarda direnci azaltır(enflasyonu düşürücü etki yapar) ve eko sağlığa katkı sağlar.

 

3.2--Ancak Hiperenflasyon anlamına gelen türbülans durumunda  piyasa derinliğinin  artması, reynolds sayısını arttırır bu da dırencı daha da arttırarak  türbülansı(hiperenflasyonu)  kaymaya neden olabilir.

 

3.3--Bütün bu nedenlerle   piyasa hacmi büyük ölçekli ekonomiler bir kez türbülansa girerlerse ,türbülanstan kurtulma şansları daha zayıftır.

 

3.4--Yüksek ve yogun parayı saglıklı sınırlarda dengelemeye çalışan ekonomik dengeleme mekanizması ,paranın islendigi  alanın capını arttırır.Bu da piyasanın derinliğinin artmasına neden olabilir..

 

3.5--Ancak psikotik-hiperenflasyona kayma-yarıtürbülans durumunda Piyasa derinliğinin artması capının  sonuçta reynolds sayısını arttırır bu da dırencı daha da arttırarak Psikozu ve turbulansı derinleştirir sonuçta tam türbülanslı hiperenflasyonist bölgeye geçilmiş olur.Bu bölgede tek çözüm para akış hızını belli bir değerin altına çekmekle mümkündür.

 

4.4-V:Para akıs hızı:(Nakit akıs hızı(tl/h))

 

4.1--Normal laminar sınırlarda  paranın değer kaybı (enflasyon) akış hızı ile doğru,  psikotik-türbülanslı durumlarda Akış hızının karesi ile doğru orantılıdır.

 

4.2--Akış hızının artması herhalükarda piyasanın harcadığı direnç yani paranın değer kaybına bağlı enerjiyi  artırır. Bu da piyasanın para yıkımı ile doğru orantılıdır.

 

4.3--Ekonomi hastalıkları ile ekonomi sağlığı  arasındaki sınırı para akıs hızı belirler.

 

4.4--Sağlıklı ekonomide   paranın akış hızı  belirli aralıktadır(örneğin V:0….1.5 tl/sn) yada piyasada para yıkım hızı(enflasyon) belirli aralıktadır.

 

4.5--Bu sınırı aşarsa önce yarı türbülanslı bir bölge ardından tam  türbülansın hakim olduğu  psikotik bölgeye kayılır..Türbülansta direnç sadece akış hızının  karesi ile doğru orantılıdır.Akışın yogunlugu/akıcılıgı/işlem alanı çapından bağımsızdır.

 

4.6--Bu nedenle enflasyonist ekonomiler psikoz ekonomisi olarak değerlendirilirse enflasyon mücadelesinde en önemli olan para akış hızı kontrolu yani Para tabanının merkez bankasınca kontroludur.                                                                                                                                  

 

 

4.5-Akışın süresi:t:Piyasanın  para yıkımı(enflasyon) yolu ile direnclere harcadıgı enerjı,süre ile doğru orantılıdır

 




Makalenin İzlenme Sayısı : 203

Eklenme Tarihi : 21.12.2021

Önceki sayfaya geri dön.