Ekonomide Aktif Titreşim İzolasyonu:
1--Ekonomik sistemi bir
makine olarak niteleyen Keynes,bu makinenın muazzam işleyişi karşısında
hayretini dile getirmişti.Evet ekonomik sistem bir organizma haline gelemedi
ancak uygarlığın ilerlemesi ile zaman içinde belki bir organizma haline
gelebilir.
2—Bugünlerde Küreselleşme
temel ekonomik araştırma alanlarından biri.Asya krizinin yorumunda paul krugman
süreci otoyolda araçlardan birinin fren yapması sonucu otoyolun kilitlenmesine
Benzetiyordu.Ancak bu benzeşim yerine fizikten bir alıntı yaparak asya krizini
benzer ekonomik sistemlerin(ekonomik frekansları yakın) frekanslarının
kilitlenmesi olarak da yorumlamak mümkün.
2.1--Bu yaklaşım ayrı
coğrafyalardaki ülkelerinde,birinin krize girmesi durumunda neden krize
girdiğini modelleyebilir.Krizin hemen sonrası İMF nin açtığı Krediler bu
ülkelerin krizden çıkmasına yardım edebilmekte ancak bir süre sonra krize giren
ekonomilerin durgunluğa sürüklendikleri gözlenmektedir.
3--Bu anlamda bilimde Esas
olan gözlem ve buna uygun modelleme yapmaktır.Ekonomi multidisipliner anlamda
Ampirik formüllerle desteklenmesi gereken uygun mühendislik modellerle
anlaşılabilir hale gelebilir.Bu anlamda ekonomik enerji,ekonomik
entropi,entalpi, ekonomik frekans Para akış hızı gibi terimler uygun mevcut ekonomik
terimlerle ifade edilip,kestirimler yapılabilir.
3.1--Ayrıca İMF yi ve ABD Hazine Bakanlığının uyguladıkları reçetelerden dolayı Ülkelerin zayıflamasına neden olmakla itham edilmesi karşısında bunun böyle olmadığını Ve olayın bilgi eksikliği karşında çok daha karışık olduğunu vurgulayan Paul Krugmanın yaklaşımı bence doğrudur.
4--Bu yazının konusu ekonomik
sistemi engebeli yolda(dalgalı kur) yürüyen bir motorlu araca benzetmek,aynı
zamanda bu araçta yay+amortisör ile destekli tekerler ile aracın ilerlediğini,
aynı zamanda bu aracta yolcu kabininde(ekonomik sistem) en az titreşim
hissedilmesi ana benzeşimdir.
5--Ekonomik kütlesi olan araç
belli bir hız ile ilerlerken belli bir değerden sonra araç mekanik titreşimler
teorisine göre rezonansa girmekte ve araçta sarsıntı(ekonomik kriz) oluşmakta
eşyalar ve yolcular savrulmaktadır.
Mekanik Titreşimler
Teorisinde(Mekanik Titreşimler,Prof.Dr.Fuat Pasin,Birsen Yayınevi, 2000,
sayfa:89) bu problem aktif titreşim izolasyonu olarak teorik olarak incelenmiş ve
sonuçta aktif titreşim izolasyonunda şu kaide ortaya çıkmıştır
6--kaide:yumuşak yay,az sönüm,büyük kütle.
6.1--Bu kaideyi ekonomik
sisteme uyarlarsak:Belli devirle çalışan ekonomi
Makinesine büyük bir kütle(İMF Kredisi,yada nakit enjeksiyonu) ithal edersek,ekonomik sönümü mevcuda göre arttırırsak (sönüm yada direnç para akış hızı ile doğru orantılı olup akış hızı arttırılmalı,likiditesi düşük parasal enstrümanlar kullanılmalı,piyasa derinliği azaltılmalı) Yumuşak yay(ekonomide elastiklik arttırılmalı(bürokrasi azaltılmalı,özelleştirme arttırılmalı)
6.2--Ancak krizin hemen
sonrası uygulanan bu önlemler,ekonomi motoru belli bir dönüş değerinin üzerinde
ise bu önlemler farklılaşır.Ancak herhalükarda kütle ithali(nakit enjeksiyonu)
en iyi araçlardandır.
6.3--Ayrıca belirli bir sönüm
ve elastiklik vede büyük ekonomik kütleye sahip ekonomilerin kriz (rezonans)la
niçin karşılaşmadıkları bu teori ile açıktır.
6.4--Ayrıca krizin yayılması
frekans kilitlenmesi ile açıklanabilir.Sonuçta kriz ekonomik büyümenin(rezonans)
doğal sonucudur.
6.5--Krizlere yakalanmayan ülkelerin ekonomi motorları belli bir kritik devrin üzerinde döner.Eğer bunların motorları yavaşlarsa kriz noktasından(rezonans) tekrar geçebilirler.
6.5.1--Ancak krizi büyük ekonomik kütleleri ve özel sektörlerinin elastikliği ve para akış Hızının ve piyasa derinliğinin uygun değerleriyle sarsıntısız veya daha az sarsıntı ile atlatırlar.Burada formülasyona kaynak kitap ve ekonomik verilerle gidilebilir ve olay sayısal hale getirilebilir.