Merkez Bankası İşlemleri-Modelleme-Kontrol Organı Tipleri

1-- Genel Ekonomi(Piyasa) Nin Otomotik Kontrol Teorisi Açısından İncelenmesi-2                                

1--Merkez bankası piyasa işlemleri yaparak piyasa üzerinde bir nevi kontrol organı görevi yapar.Kontrol büyüklügünün kontrol edilebilmesi için yani istenilen referans degere getirilebilmes İçin mevcut kontrol hatasının küçültülmesi mümkünse sıfır yapılması  gerekir.

2--Bu amaçla bir Kontrol organına ihtiyaç vardır.Kontrol organı hatayı giriş olarak alır ve hatanın şekline baglı olarak bir karar hazırlar.Hazırlanan karar bir kumanda sinyali ile son konrol elamanına gönderilir.Böylelikle piyasa işlemleri başlatılır.

2.1--Böylece  sistem girişinde hatayı küçültecek degişme meydana gelir.Hatanın elde edilebilmesi için referans deger ile ölçülen kontrol büyüklügünün karşılaştırılması gerekir.

2.2--Cogu kere karşılaştırma elemanı kontrol organı içindedir.Sürekli kontrol organı devamlı devrede olup hatayı küçültücü kumanda saglar.

3--Kontrol tipleri: 1-Orantı(P) tipi 2-İntegral(I) tipi 3-Orantı+integral (PI) tipi kontrol organı tipleri olabilir.:Ölçme organı ile referans deger karsılastırılıp aradaki fark  ile hata elde edilir.

3.1--Hata kontrol organına giriş yapar ve kumanda saglanır.Kontrol edilen sistemde tekrar ölçme organı ile ölçüm yapılır ve ve takrar referans deger ile karsılastırılıp hata elde edilir ve bu hata ile tekrar kontrol oranının girişine sinyal verilir ve kontrol organı piyasa işlemini kontrollu olarak bu şekilde yapar yani kumanda sinyalini gönderir.

4--MB nin piyasyı kontrolu kademelidir her kademede saptanan hata ile ihalelerin degeri saptanır sanki sürekli piyasaya giriş yapılıyormuş gibi.MB örnegin bir ay süreyle bono ihalesi yapacak olsun.Öncelikle bono ihalesinin piyasaya giriş için bir zamana baglı bir satış fonksiyonunu saptar.

5--Laplace transformasyonu ile bunun M(s)  çıkış fonksiyonu elde edilir ve satış gerceklestirildikten sonra piyasadan gelen sinyaller ile yeni bir satış fonksiyonu elde edilir.Bu fonksiyon ile raferans fonksiyon arasındaki fark alınır ve  büyük olmayan kazanc katsayısı ile carpılarak kontrol organı olan MB degerlendirmesine girer ve buna göre satış yapılır ve bu işlem 5-6 kademede aynı şekilde defalarca yapılır.

6—İntegral tipi kontrolda hata fonksiyonun integralini alır ve MB degerlendirmesine girere ve bu şekilde bu fonksiyon ile satış yapılır bu işlem defalarca tekrarlanır.

6.1--Burada satış fonksiyonun laplace transformayonu ile işlem yapılırken satışta ters laplace ile zamana baglı fonksiyona göre yapılır.

1-Orantı tip kontrol:Orantı tip kontrolde kontrol organına girişi olan hata sabit bir sayı ile çarpılarak çıkış elde edilir.Cıkış sinyali ile giriş sinyali transfer fonksiyonları oranına  kazanc(K) adı verilir.Ptipi kontrol normal olarak kararlı bir çalışma oluşturur.Daimi bir rejim hatası(ofset) mevcuttur.Kazanc artırılırsa hata  küçülür ancak sistem davranışını kararsız hale getirebilir.    

2-İntegral tip kontrol: İntegral etki giriş degeri olan hatanın integralini alır ve cıkış elde edilir.İntegral etkiye resetleme de denir.İntegral etki hatayı sıfır yapar ancak sisteme 90 derece faz gecikmesi getirdigi için yavaş kontrol saglar.

3-Orantı+integral tip kontrol:PI  tipi kontrol P ve I tipi kontrolun toplamıdır yanı hataya hem orantı tip hemde  integral tip kontrol uygulanır ve bunların toplamı ile girise uygulanan sinyal ile cıkış elde edilir.

4-Orantı+Difernasiyel(PD) tip kontrol:hataya hem orantı hemde difernasiyel(türev) işlemleri toplamı uygulanır.PD tipi kontrol hızlı calışma ve sisteme 90 derece faz avansı getirir.Ancak bir daimi rejim hatası mvcuttur.Örnegin MB 300 milyonluk bono ihalesini PD tipi kontrol le yapmak istesin ancak kararlı rejimde bu tam 300 milyon olarak saglanamaz.

5-PID tipi kontrol:bu tip kontrol P,I,D tipi kontrolun toplamıdır ve hızlı ve daimi rejim hatası sıfır olan bir kontrol saglar.

6--Otomotik kontrol sistemi ile:

1-sistem kararsız ise sistemi istenen nominal degerler etrafında kararlı hale getirmek

2-sistemi bozucu büyüklülere karşı daha az duyarlı kılmak

3-sistem davranışını degiştirmek ve hızlandırmak

4-sistemin statik kesinligini artırmak ve bu anlamda verimi artırmak.